Hình ảnh lá phiếu trong cuộc trưng cầu ý dân ở Donetsk. Ảnh: RiaNovosti
Các điểm bỏ phiếu đã được mở tại vùng Kamchatka ở khu vực Viễn Đông của Nga, cho phép những người sơ tán từ 4 khu vực trên gửi lá phiếu của họ. Ủy ban bầu của Kamchatka cho biết: “Bốn điểm bỏ phiếu đã được mở tại những khu vực tạm trú dành cho những người sơ tán. Chúng sẽ hoạt động cho đến ngày 27/9”.
Giới chức vùng Chukotka gần đó cũng thiết lập các điểm bỏ phiếu tại 4 nơi. TASS cho biết, kể từ khi xung đột Nga-Ukraine nổ ra, khoảng 160 người Ukraine đã sơ tán đến Chukotka và 60 người trong số này bày tỏ ý định nhập quốc tịch Nga.
Hình thức bỏ phiếu
Hình thức bỏ phiếu là chủ đề được thảo luận sôi nổi nhất. Giới chức thân Nga ở 4 địa phương này cho biết, do giới hạn thời gian và các vấn đề kỹ thuật, nên họ đã quyết định sử dụng phiếu giấy truyền thông và không bỏ phiếu theo hình thức kỹ thuật số
Hoạt động bỏ phiếu được chia làm hai giai đoạn. Ngày bỏ phiếu trực tiếp tại các điểm tiếp nhận sẽ diễn ra trong 27/9. Những ngày trước đó, phiếu bầu sẽ được thu thập theo từng địa phương, và các quan chức phụ trách bầu cử sẽ đến gõ cửa từng nhà, vì lý do an ninh. Người dân của DPR và LPR nhận được câu hỏi liệu họ có ủng hộ các nước cộng hòa này sáp nhập Nga với tư cách là một vùng lãnh thổ thuộc liên bang Nga hay không”.
Còn người dân của Zaporozhye và Kherson được hỏi liệu họ có "ủng hộ việc ly khai khỏi Ukraine, thành lập một quốc gia độc lập và sau đó gia nhập Nga với tư cách là một vùng lãnh thổ thuộc liên bang Nga hay không”.
Ở DPR và LPR, nơi tiếng Nga là ngôn ngữ chính thức duy nhất của nhà nước, lá phiếu được in bằng tiếng Nga. Còn ở vùng Zaporozhye và Khersonlà phiếu được in bằng cả tiếng Ukraina và tiếng Nga.
Các địa điểm bỏ phiếu
Cộng hòa nhân dân Donetsk tự xưng thiết lập 450 điểm bỏ phiếu trong khu vực này, còn Cộng hòa nhân dân Lugansk có 461 điểm bỏ phiếu. Giới chức vùng Zaporozhye đã thông báo thành lập 394 điểm bỏ phiếu trên toàn khu vực. Chính quyền Kherson trước đó cũng đã thành lập hơn 200 điểm bỏ phiếu.
Do giao tranh khốc liệt, một số lượng lớn người dân tại DPR, LPR, Zaporozhye và Kherson buộc phải rời bỏ nhà cửa đi lánh nạn. Họ sẽ có cơ hội bỏ phiếu bên ngoài các vùng lãnh thổ đó, trong đó có Nga. Nga đã hỗ trợ mở thêm hàng trăm điểm bỏ phiếu trên lãnh thổ nước này dành cho người dân sơ tán từ khác khu vực nói trên.
Về số lượng cử tri đi bỏ phiếu, Ủy ban Bầu cử của Kherson dự kiến sẽ có khoảng 750.000 người tham gia bỏ phiếu. Vùng Zaporozhye có khoảng 750.000 cử tri đã đăng ký. DPR đã in khoảng 1,5 triệu lá phiếu cho người dân của nơi này.
Trước đó, một cuộc thăm dò do Viện Nghiên cứu Chính trị và Xã hội Crimea, có sự tham gia của hơn 4.000 người cho thấy, tỷ lệ cử tri đi bỏ phiếu sẽ rất cao. Có tới 86% những người được kháo sát tại DPR và 87% tại LPR cho biết họ có kế hoạch tham gia bỏ phiếu. Ở Zaporozhye, con số này là 83% còn tại Kherson, tỷ lệ này là 72%.
Vị trí 4 khu vực tổ chức trưng cầu dân ý về sáp nhập Nga. Đồ họa: DW.
Quan sát viên
Cả 4 khu vực nói trên đều cam kết tối đa hóa tính minh bạch và sự hợp pháp, đồng thời mở cửa cho các quan sát viên quốc tế đến quan sát quá trình bỏ phiếu. Trước đó hôm 21/9, Chủ tịch Ủy ban Bầu cử của LPR Yelena Kravchenko cho biết cơ quan này đã tiếp nhận và đang xem xét đơn của các quan sát viên nước ngoài, song không nêu tên các quốc gia của họ. Ủy ban Bầu cử vùng Kherson nói rằng, cơ quan này đã gửi thư mời tới nhiều quốc gia.
Theo TASS, các thành viên của Ủy ban Bầu cử Trung ương Nga sẽ chịu trách nhiệm giám sát các cuộc trưng cầu tại 4 khu vực này. Việc giám sát còn có sự tham gia của hơn 100 thành viên trong các ủy ban bầu cử địa phương của Nga. Các quan sát viên quốc tế cũng sẽ theo dõi quá trình bỏ phiếu theo lời mời của các ủy ban bầu cử Lugansk, Donetsk, Kherson và Zaporizhzhia.
Thắt chặt an ninh
Do tình hình chiến sự ác liệt, chính quyền của 4 khu vực nói trên đã tăng cường các biện pháp an ninh trong thời gian diễn ra cuộc bỏ phiếu.
Lối vào các thành phố trong Khu vực Zaporozhye sẽ được kiểm soát trong thời gian trưng cầu ý dân, còn các quan chức đến từng nhà để thu thập lá phiếu sẽ được nhân viên cảnh sát tháp tùng. Trước đó, đội rà phá bom mìn và chó nghiệp vụ đã rà soát tất cả các điểm bỏ phiếu để đảm bảo an toàn cho cử tri
Tại khu vực Kherson, các điểm bỏ phiếu sẽ do cảnh sát và lực lượng Vệ binh Quốc gia Nga canh gác. LPR và DPR đã huy động các lực lượng vũ trang đồng thời nhờ sự giúp đỡ của quân đội Nga trong việc đảm bảo an ninh.
Ukraine và phương Tây lên tiếng phản đối
Cuộc trưng cầu ý dân về sáp nhập Nga tại 4 khu vực nói trên đã vấp phải sự phản đối mạnh mẽ của Ukraine và các nước phương Tây. Ngoại trưởng Ukraine Dmitry Kuleba đã lên án các kế hoạch tổ chức trưng cầu, gọi động thái này là "trò giả tạo". Ông nêu rõ: “Ukraine có quyền giải phóng các vùng lãnh thổ của mình và sẽ tiếp tục làm điều đó bất chấp những gì Nga tuyên bố”. Mỹ cùng đồng minh châu Âu đã chỉ trích động thái này và nêu rõ, họ sẽ không bao giờ công nhận kết quả.
Một số nhà phân tích cho rằng nếu 4 khu vực này chính thức sáp nhập vào Nga thì quỹ đạo của cuộc chiến chắc chắn sẽ thay đổi. Trong trường hợp đó, học thuyết về vũ khí hạt nhân của Nga sẽ được áp dụng tại các vùng lãnh thổ này.
Điều đó có nghĩa là nếu quân đội Ukraine tấn công các vùng lãnh thổ đó, Điện Kremlin sẽ coi đây là cuộc tấn công vào nước Nga và có cơ sở sử dụng vũ khí hạt nhân để tự vệ. Sự thay đổi này cũng có thể “ngăn cản phương Tây cung cấp các loại vũ khí tinh vi với số lượng lớn hơn cho Ukraine”, ông Thomas Graham, cựu quan chức cấp cao của Hội đồng An ninh Quốc gia phụ trách các vấn đề về Nga trong chính quyền Bush nhận định./.