Sau khi cựu tư lệnh lực lượng đặc nhiệm Tajikistan Gumurod Khalimov vượt biên đầu quân cho Nhà nước Hồi giáo tự xưng (IS) vài tuần trước, gã này đã đăng tải một video lên mạng xã hội kêu gọi các thanh niên đồng hương đang lao động ở Nga "nhập hội".
Ngay lập tức, chính phủ Tajikistan đã phải chặn truy cập Facebook, YouTube, và một số trang mạng xã hội khác trong vài ngày để tránh phát tán đoạn video này.
Tuy nhiên, theo Washington Post, lý do Khalimov nói riêng hay IS nói chung đã và đang tuyển mộ binh lính từ Tajikistan trong thời gian qua không phải vì độ sùng đạo của người dân nước này, mà đúng hơn là vì lý do kinh tế.
Nhà thờ Hồi giáo Haji Yakoub tại thủ đô Dushanbe, Tajikistan. Ảnh: Washington Post
Từ đầu năm nay, bộ luật nhập cư mới được chính phủ Nga áp dụng bắt buộc người lao động đến từ các nước không thuộc khối Liên minh Kinh tế Á-Âu (Eurasian) phải vượt qua các bài kiểm tra tiếng Nga cũng như lịch sử Nga.
Quan trọng hơn, họ phải bỏ ra khoản tiền không nhỏ để lấy giấy phép, cũng như phải trả phí hàng tháng để được làm việc lâu dài. Theo Washington Post, bộ luật mới này đã có ảnh hưởng hết sức tiêu cực tới việc xuất khẩu lao động sang Nga của thanh niên Tajikistan.
Trong khi đó, các "tuyển trạch viên" của IS luôn sẵn sàng đưa ra những khoản tiền lớn để thu hút các thanh niên thiếu tiền nhưng thất nghiệp sang Syria tham chiến.
Và hiện nay, tại quốc gia nghèo nhất trong số các nước cộng hòa thuộc Liên Xô cũ này, rất nhiều thanh niên đã không còn cách nào khác phải chấp nhận lời đề nghị của IS vì miếng cơm manh áo.
Dilshod Saliev, 22 tuổi, vừa trở về thành phố Sarband quê hương 3 tháng trước, sau khi anh không thể tiếp tục công việc tại một nhà máy sản xuất nội thất ở Moscow do ảnh hưởng từ bộ luật mới.
Anh cho biết IS đã tiếp cận anh và mời chào bằng tiền mặt, nhưng Saliev đã từ chối. Tuy vậy, một người quen của anh mới tháng trước thôi đã nhận lời gia nhập IS. Và anh hiểu tại sao người này, cũng như nhiều trường hợp khác, lại làm như vậy.
"Các phần tử cực đoan thì không nói làm gì. Nhưng những người khác, họ rất tuyệt vọng, họ cần tiền mua đất, mua nhà, họ phải nuôi nhiều miệng ăn, trả tiền học cho con cái. Vì thế nên họ sẵn sàng đi theo các nhóm phần tử cho họ tiền" - Saliev cho biết.
Đến nay, mối hiểm họa từ việc IS ở các nước Trung Á vẫn chưa được kiểm chứng đầy đủ.
Tuy vậy, giới chức Nga vẫn cảnh báo về một đường dây tuyển mộ lính từ khu vực này tới Syria hay Iraq, với bằng chứng là việc rất nhiều người Tajikistan hiện đang có mặt trong hàng ngũ IS.
Theo bà Oinihol Bobonazarova, một nhà hoạt động nhân quyền có tiếng tại Tajikistan, nguyên nhân chủ yếu cho xu hướng này không phải vì tôn giáo, mà là do hoàn cảnh người dân quá nghèo khổ.
Hiện nay, gần 20% thanh niên Tajikistan đang thất nghiệp, một phần không nhỏ trong số đó không thể xuất khẩu lao động sang Nga do bộ luật mới ban hành, dấy lên mối lo ngại về việc họ sẽ vì miếng cơm manh áo mà đi "đâm thuê chém mướn" cho IS.
Cách duy nhất để thoát khỏi tình trạng này, theo Washington Post, đó là việc Tajikistan tham gia liên minh hải quan của Nga, khi đó mọi rào cản về điều kiện xuất khẩu lao động tại Nga sẽ được dỡ bỏ.
Tuy nhiên, từ giờ cho đến lúc đó, Nga vẫn sẽ gián tiếp "nối giáo" cho IS.
