Những tín hiệu tốt từ "mặt trận" Syria
Khi cuộc khủng hoảng Ukraine còn chưa ngã ngũ, nhân những bế tắc của Mỹ và liên quân trong cuộc không kích IS ở Syria và Iraq… việc tham chiến của không quân Nga đã làm cho "điểm nóng" dịch chuyển từ sát biên giới nước mình sang Trung Đông.
Giá dầu mỏ có thể nhích lên, đồng thời vũ khí Nga cũng thể hiện được những ưu việt của mình và có thể mở rộng được thị trường.
Mục tiêu lớn hơn nữa của nước cờ này là việc hình thành nên một liên minh mới chống khủng bố, trong đó Nga sẽ đóng một vai trò đáng kể, đặc biệt sau những cuộc không kích có kết quả vào các vị trí của IS.
Con tạo xoay vần đưa đẩy mà hai vụ khủng bố lớn - chiếc máy bay Airbus A321 của Nga rơi trên bán đảo Sinai và série mấy vụ tấn công ở Paris chỉ cách nhau non hai tuần - đã giúp cho Nga và Pháp, hai nước “nạn nhân” trực tiếp xích lại gần nhau.
Pháp đã có vai trò như “sứ giả” để kết nối Nga với những đồng minh Phương Tây, liên minh “mở rộng” chống khủng bố bắt đầu hình thành.
Nhưng có một điều rõ ràng, là Phương Tây đã bị chia rẽ, giữa một bên là nước Nga - đối tượng bị trừng phạt sau khủng hoảng Ukraine và sáp nhập Crimea, còn bên kia, vẫn nước Nga ấy đang tích cực tham gia chống khủng bố là cùng một kẻ thù với họ.
Pháp bắt đầu hợp tác với Nga trong chiến dịch không kích IS tại Syria từ sau vụ khủng bố Paris 13/11. Ảnh: EPA
Nga vất vả giữa các trục Đông-Tây
Phương Tây-chủ yếu là một Châu Âu lúng túng trước làn sóng người di cư từ Syria-còn chưa biết phải cư xử ra sao, thì thành viên NATO có vị trí cực kỳ quan trọng ở Trung Đông-Địa Trung Hải, cầu nối 2 châu lục Âu-Á là Thổ Nhĩ Kỳ, đã bắn hạ máy bay chiến đấu Nga với lý do “xâm phạm không phận.”
Thổ Nhĩ Kỳ bước lên vũ đài “thi đấu” với Nga đã làm cho phương Tây “dễ quyết định” hơn nhiều. Trong tất cả các cân nhắc thiệt hơn, tất nhiên họ sẽ chọn tiếp tục đẩy Nga về phía đối đầu. Lệnh trừng phạt được gia hạn thêm 6 tháng, không có một lý do gì để được rút lại.
Chỉ sau vài tuần không kích, nước Nga của Putin nhanh chóng nhận ra rằng, chỉ với 30 chiếc máy bay được sử dụng trong giai đoạn đầu của chiến dịch thì chẳng thể đem lại chiến thắng chung cuộc trong cả hai mục tiêu: Tiêu diệt IS và giúp Chính phủ Syria chiếm lại toàn bộ lãnh thổ.
Bắn tên lửa hành trình từ tàu chiến hạm đội biển Caspian, rồi các dàn tên lửa phòng không S-300/400 được đưa vào Syria… sự tham gia của các máy bay ném bom chiến lược TU-95/160 và mới đây nhất (9/12) là các tàu ngầm ở Địa Trung Hải cũng phóng tên lửa vào các mục tiêu trên bộ.
Dường như càng ngày các quân bài được Putin đặt vào "ván bài Syria" càng nhiều lên.
Phương Tây tiếp tục trừng phạt Nga, trong khi các mối quan hệ ở phía Đông chưa thực sự phát huy tác dụng (Ảnh minh họa: AP)
Vụ không kích ở Deir al-Zour ngày 7/12 mà Damascus cáo buộc liên minh do Mỹ đứng đầu tiến hành, trong khi liên quân khẳng định chỉ tấn công một giếng dầu của “khủng bố", dù chưa rõ ràng nhưng chúng ta đã thấy “lờ mờ” khả năng nội chiến Syria không có kết cục dễ dàng cho các bên.
Tâm điểm vẫn là Tổng thống Syria Bashar al-Assad: Nga thì vẫn muốn bảo vệ ông này, còn Phương Tây thì khăng khăng “Assad phải ra đi!”
Với Phương Tây, không khó khăn để tiếp tục chính sách của mình ở Syria nói chung, Trung Đông nói riêng, vì họ đã đứng chân ở đây khá lâu rồi, thậm chí đến mức… sa lầy.
Còn với Nga, vốn ở xa, vị thế đang cực khó khăn về kinh tế, “chân ướt chân ráo", nên vụ “sa lầy” mới chỉ bắt đầu.
Cho đến nay, chiến dịch quân sự của Nga ở Syria mới có được hiệu quả rõ nhất là sự ủng hộ của dân chúng trong nước (70% dân Nga ủng hộ những hoạt động quân sự của nước này tại Syria).
Còn sau những thắng lợi bước đầu của quân chính phủ Assad, bước sang tháng thứ ba chiến dịch chỉ cho thấy Nga sẽ cần phải đầu tư thêm nhiều nữa.
Nếu nhìn lại tổng thể những sự kiện đến với nước Nga trong hai năm 2014/15, còn cần chú ý chính sách “hướng Đông” của nước này, đặc biệt là quan hệ với Trung Quốc.
Tuy nhiên cho đến thời điểm hiện tại, các dự án dầu-khí đốt giữa hai nước vẫn không có thông tin gì mới về tiến độ, đặc biệt là hợp đồng khí đốt “khủng” 400 tỉ USD trong 30 năm và gắn với nó là việc xây dựng đường ống khí đốt “Sức mạnh Siberia.”
Trong khi quan hệ Nga-Thổ bế tắc, thì Thổ Nhĩ Kỳ và Trung Quốc, với sự hỗ trợ của Azerbaijan, Gruzia và Kazakhstan đã đạt được thỏa thuận về việc vận chuyển hàng hóa từ châu Á sang châu Âu mà không cần đi qua lãnh thổ Nga .
“Con đường tơ lụa” sẽ bỏ qua nước Nga chăng?
Thổ Nhĩ Kỳ là một trong những đối tác lớn nhập khẩu nhiều khí đốt từ Nga. Ảnh: AP
Lối thoát cho Moscow vẫn nằm ở "mặt trận thứ nhất"?
Người ta tính ra rằng, lệnh trừng phạt của Phương Tây áp đặt lên Nga chỉ có ảnh hưởng đến kinh tế nước này khoảng 10%, còn 90% là do giá dầu mỏ thế giới hạ thấp.
Có nhiều cách lý giải cho khó khăn của nước Nga, vì giá dầu thấp cũng gây khó khăn chung cho các nước xuất khẩu dầu mỏ, chứ không riêng ai.
Nhưng nước Nga với dầu mỏ chất lượng vừa phải, công nghệ lạc hậu, chi phí sản xuất cao… nền tài chính dễ tổn thương (không dựa được vào một nền sản xuất có giá trị thặng dư vào công nghệ cao, bị thao túng mạnh mẽ của các tổ chức tài phiệt nước ngoài…) do lệnh trừng phạt khó đáo hạn các khoản nợ và tiếp cận các nguồn vốn mới… sẽ khó khăn hơn ai hết.
Ngân sách được xây dựng kế hoạch trên cơ sở giá dầu mỏ trên 100 dollar một thùng, sẽ chỉ cân bằng ở mức giá 60 dollar và nếu như giá dầu tiếp tục ở ngưỡng như hiện nay một thời gian đủ dài (khoảng 1 năm) nữa, thì khó khăn sẽ tăng lên gấp bội.
Phiên họp ngày 4/12 của Tổ chức các Nước Xuất khẩu Dầu mỏ (OPEC) không đạt được sự đồng thuận để cắt giảm sản lượng dầu, và liền sau đó giá dầu thế giới giảm xuống dưới 40 dollar một thùng.
Dự báo của các chuyên gia, căn cứ trên những triển vọng lệnh cấm vận đối với Iran được tháo gỡ, tình hình bầu cử Venezuela sẽ làm nền kinh tế nước này đi vào ổn định… thì giá dầu còn tiếp tục bị “ghì” ở mức thấp ít nhất trong một năm 2016.
Một năm, đủ để nước Nga "cạn vốn".
Hy vọng duy nhất để giá dầu thế giới tăng lên, là Washington bỏ bớt những ưu đãi, bù lỗ cho ngành khai thác dầu từ đá phiến sét, giảm sản lượng dẫn đến mối lo mất thị phần của các nước OPEC cũng giảm theo, lúc đó thì giá dầu mới có thể tăng trở lại được.
Hiện nay các biện pháp trừng phạt từ Nga áp đặt lên Anakara vẫn chỉ là những đòn nhẹ nhàng, chưa phải “cú knock-out.”
Thổ Nhĩ Kỳ vẫn là một bạn hàng lớn của Nga và là thành viên NATO nhưng không cùng phương Tây áp đặt lệnh trừng phạt lên Moscow, đồng thời nhập khẩu đến trên 60% nhu cầu khí đốt từ Nga và còn tăng nữa.
Nước Nga vẫn cần tiếp tục tìm giải pháp tháo gỡ mâu thuẫn với phương Tây trong cuộc khủng hoảng Ukraine. Ảnh: Reuters
Trong hoàn cảnh "thập diện mai phục", Putin sẽ cân nhắc rất thận trọng những cơ hội ít ỏi còn lại – nhất là mùa đông ấm áp đang thực sự diễn ra, Châu Âu ngày càng lạnh nhạt với khí đốt Nga. Mất quan hệ với Thổ, vòng vây sẽ càng siết chặt.
Chúng ta không được quên tuần trước trước động thái của NATO kết nạp Montenegro, Nga chỉ giận dữ phản đối nhưng không có hành động nào cụ thể. Vòng vây sẽ còn siết chặt hơn nữa nếu Ukraine kiên trì mục tiêu gia nhập Liên minh châu Âu (EU) và sau đó là vào NATO.
Moscow đã nhận thấy tham chiến ở Syria không có tác dụng tức thì, và Phương Tây cũng sẽ không mở rộng vòng tay đón Nga vào thành chủ lực trong liên minh chống khủng bố.
Việc tiếp tục gia hạn lệnh trừng phạt vừa qua cho thấy, Phương Tây chỉ có thể thay đổi thái độ với Nga nếu thỏa thuận ngừng bắn Minsk-2 ở miền Đông Ukraine thực sự có hiệu lực.
“Mặt trận thứ hai” đang không cho thấy hiệu quả đích thực, thì nhiều khả năng ông Putin sẽ lại phải quay lại với những giải pháp cho “mặt trận thứ nhất” ở Ukraine, lúc đó lối thoát cho Putin mới có thể mở ra.
Với nước Nga, năm 2015 đang khép lại một cách nhọc nhằn.
* Bài viết thể hiện nhận định riêng của tác giả. Để bày tỏ quan điểm hoặc trao đổi lại với tác giả Phúc Lai, vui lòng nhập ý kiến vào ô "Bình luận" bên dưới bài viết. Trân trọng!
