Theo các quan chức quân đội Mỹ và phương Tây, Iran đang tiến hành rút các chiến binh tinh nhuệ của họ ra khỏi liên minh quân sự do Nga dẫn đầu tại Syria.
Cụ thể, một lượng lớn Quân đội Vệ binh Cách mạng Hồi giáo Iran (IRGC) đã và đang di chuyển ra khỏi khu vực giao tranh tại Syria trong thời gian gần đây.
Động thái này trở nên rõ rệt hơn sau khi một vài sĩ quan cấp cao Iran thiệt mạng và bị thương trong chiến dịch tái chiếm tỉnh Idlib và những khu vực đang nằm thuộc kiểm soát của quân nổi dậy Syria, lực lượng đang được phương Tây và các nước vùng Vịnh hậu thuẫn.
Nếu thông tin này chính xác, có thể nói Nga đang dần mất đi một đồng minh cực kì quan trọng trong liên minh quân sự do Moscow đứng đầu tại Syria.
Tuần trước, tại diễn đàn Saban do Viện nghiên cứu Brookings (Mỹ) tổ chức, Bộ trưởng Quốc phòng Israel Moshe Ya'alon cho biết kế hoạch ban đầu của Nga là trong vòng 3 tháng phải lấy lại Idlib và các thành phố lân cận từ tay lực lượng nổi dậy.
Tuy nhiên, đến nay, do sự "yếu kém" của quân đội Syria cộng với "sự thiếu quyết tâm của IRGC", mà theo ông Ya'alon, Nga vẫn chưa thể đạt được mục tiêu đặt ra khi khởi xướng chiến dịch.
Bloomberg đánh giá, đây là một diễn biến tương đối ngạc nhiên. Vì theo như nhiều nguồn tin phương Tây thì mùa hè vừa qua, Qassem Suleimani, Tư lệnh lực lượng tinh nhuệ Quds của Iran, đã đạt được thỏa thuận hợp tác với bộ Quốc phòng Nga.
Theo đó, sau khi hoàn tất đàm phán hạt nhân với nhóm P5+1, Iran sẽ điều động thêm quân tới Syria, điều mà Nga kì vọng sẽ thay đổi thế trận trong cuộc nội chiến mà Bashar al-Assad khi đó đang yếu thế và mất nhiều phần lãnh thổ về tay quân nổi dậy.
Hồi tháng 10, tạp chí Wall Street Journal dẫn lời các chuyên gia quân sự cho biết, có hơn 7.000 lính IRGC và các lực lượng dân quân tự nguyện đang chiến đấu sát cánh Assad.
Trong một phiên điều trần trước Ủy ban Quân vụ Thượng viện Mỹ cuối tháng 10 vừa qua, Tổng Tham mưu trưởng Quân đội Mỹ, Tướng 4 sao Joseph Dunford, cũng cho biết đang có khoảng 2.000 binh sĩ Iran có mặt tại Syria để chiến đấu bảo vệ chính phủ Assad.
Tuy nhiên, đến nay, con số đó đã giảm hẳn. Một quan chức Quốc phòng Mỹ giấu tên tiết lộ với Bloomberg rằng hiện chỉ có khoảng 700 lính IRGC tham chiến trong liên minh quân sự của Nga tại Syria.
Lý do rút quân
Theo các quan chức Mỹ, một trong những lý do dẫn tới sự sụt giảm đáng kể về số lượng binh sĩ Iran tại Syria là việc rất nhiều sĩ quan cấp cao của IRGC đã thiệt mạng hoặc bị thương sau giao tranh khốc liệt liên miên trong thời gian gần đây.
Tuy chưa có thông tin tình báo xác thực, nhưng một số nguồn tin chiến trường cho biết chính Tướng Suleimani hồi cuối tháng 11 vừa qua đã bị thương khi tham chiến tại Aleppo.
"Nhiều Đại úy Iran đã thiệt mạng, điều đó cho thấy quân đội nước này đang phải chịu tổn thất ở tiền tuyến" - Đại sứ Mỹ tại Syria nhiệm kì 2011-2014, ông Robert Ford, cho biết. Chính phía Tehran cũng phải công khai thừa nhận một số tổn thất của IRGC trước báo chí.
Vậy việc quân đội Iran rút lui có ảnh hưởng gì tới chiến lược của Nga? Hiện nay, cả hai nước đều khẳng định rõ ràng lập trường rằng Assad phải tại vị trong tương lai gần. Tổng thống Nga Vladimir Putin thậm chí còn "bóng gió" chuyện dùng đến vũ khí hạt nhân để tiêu diệt IS.
Trong khi đó, một vài báo cáo cho biết Nga đang có ý định mở một căn cứ không quân thứ hai gần thành phố Homs, miền trung Syria, với mục đích đẩy mạnh không kích. Tuần trước, các quan chức Mỹ khẳng định họ nhận thấy Nga đang tăng cường oanh tạc tại Aleppo.
Tuy nhiên, phía Nga đã phủ nhận thông tin này.
Kể từ năm 2011, khi các lực lượng nổi dậy bắt đầu tiến hành các cuộc chiến chống lại Assad, Iran và Nga đã cam kết sẽ chịu những thiệt hại lớn hơn để có thể giữ ghế cho Tổng thống Syria.
Hiện nay, với sự trợ giúp của không quân Nga cộng với lực lượng bộ binh được Iran điều động, ông Assad vẫn đang tránh được một cuộc lật đổ, dù vẫn chưa thể lấy lại được phần lớn lãnh thổ Syria đang nằm trong tay phe nổi dậy.
Còn với Mỹ, chính phủ Tổng thống Obama hi vọng việc Iran rút quân sẽ đồng nghĩa với việc một trong những thế lực hậu thuẫn Assad đã phải chấp nhận bỏ cuộc để giảm thiểu tổn thất.
