Phát biểu trên kênh ABS-CBNnews, giáo sư Richard Heydarian, giảng viên khoa học chính trị và các vấn đề quốc tế tại ĐH De la Salle (Philippines) cho hay, Trung Quốc đang thiết lập phần khung của ADIZ trên biển Đông bằng các hoạt động cải tạo trái phép.
"Trung Quốc chưa tuyên bố về bất cứ hình thái nào của ADIZ, nhưng khung sườn của ADIZ đang được hình thành".
Ông này cho rằng, đá Chữ Thập (thuộc Trường Sa của Việt Nam, hiện đang bị Trung Quốc chiếm đóng trái phép) nhiều khả năng sẽ nằm trong ADIZ đó, nếu nó được thiết lập.
Về nhận định trên, giáo sư này cho rằng, Trung Quốc đặc biệt quan tâm tới đá Chữ Thập bởi đây sẽ trở thành nơi "chỉ huy và kiểm soát" các hoạt động trái phép của Trung Quốc ở Trường Sa.
Ông Heydarian tố, việc xây dựng mạng lưới các đường băng và triển khai ngày càng nhiều các cuộc tuần tra bán quân sự, quân sự thông thường, cho phép Trung Quốc kiểm soát các vùng biển cũng như không phận tại các đảo ở biển Đông.
Theo vị học giả này, một khi Trung Quốc thiết lập sự hiện diện quân sự ở biển Đông thì nước này sẽ đẩy các quốc gia khác ra khỏi đó, chặn các tuyến đường tiếp vận.
Ông Heydarian cảnh báo, ngoài các khu đồn trú quân sự có khả năng chứa được đường băng dài 3 km cho máy bay, máy bay chiến đấu và tàu giám sát, Trung Quốc sẽ còn đặt các hệ thống tên lửa và giám sát tại các đảo nước này chiếm đóng.
Trước đó, Chuẩn đô đốc Philippines Alexander Lopez cho hay, Trung Quốc đã gửi cảnh báo tới các máy bay tuần tra nước này khi bay từ đảo Thị Tứ và đá Xu Bi của Việt Nam, hiện đang bị Philippines chiếm đóng trái phép.
Một quan chức giấu tên Philippines cáo buộc Trung Quốc đang thử khả năng thiết lập ADIZ ở biển Đông và chặn máy bay của các nước tại vùng trời quanh quần đảo Trường Sa.
Trong khi đó, phát ngôn viên bộ Ngoại giao Trung Quốc Hoa Xuân Oánh đã ngang ngược phản bác thông tin về ADIZ trên biển Đông và cáo buộc "có người lợi dụng với ý đồ khác".
Trong cuộc họp báo chiều 16/4, người phát ngôn bộ Ngoại giao Việt Nam Lê Hải Bình nhấn mạnh, Việt Nam đã nhiều lần giao thiệp với Trung Quốc về các hành động mở rộng trái phép của nước này.
"Một lần nữa, chúng tôi tuyên bố Việt Nam có đầy đủ căn cứ pháp lý và bằng chứng lịch sử khẳng định chủ quyền của mình đối với quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa.
Mọi hành động xây dựng, mở rộng của nước ngoài ở các đảo, đá thuộc khu vực quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa mà không được sự cho phép của Chính phủ Việt Nam là hoàn toàn phi pháp và vô giá trị".
Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Philippines Charles Jose cáo buộc "những gì Trung Quốc đang làm là sai trái, và yêu cầu Trung Quốc dừng ngay lập tức việc lấn biển xây đảo nhân tạo”.
Tổng thống Mỹ Barack Obama cũng cho rằng: "Điều chúng tôi lo ngại về Trung Quốc là nước này không tuân theo các quy định và thông lệ quốc tế. Trung Quốc đang sử dụng sức mạnh và quy mô thực sự của mình để ép các nước nhỏ vào vị trí thấp hơn, dễ bị bắt nạt hơn".
Hồi năm ngoái, bộ Ngoại giao Trung Quốc đã bác bỏ các thông tin về việc nước này cân nhắc vể một vùng nhận dạng phòng không ở biển Đông, sau khi ADIZ trên biển Hoa Đông được thiếp lập.
