7 năm “Cuộc chiến 5 ngày”: Nga gặp lại “cố nhân” ở Ukraine

Mikhail Saakashvili tái mở đường “hoạn lộ” trên đất khách

Ngày 13-2 vừa qua, Ukraine đã có một hành động gây tranh cãi khi bổ nhiệm Cựu Tổng thống Gruzia Mikhail Saakashvili làm Chủ tịch Hội đồng cố vấn quốc tế về cải cách của Ukraine (IACR), đồng thời đảm nhận nhiệm vụ điều phối vấn đề cung cấp vũ khí sát thương của phương Tây cho Kiev.

Trong sắc lệnh do Tổng thống Ukraine Petro Poroshenko ban hành hôm 13-2 quy định, hội đồng do ông Saakashvili đứng đầu sẽ là cơ quan cố vấn dưới quyền tổng thống Ukraine, có nhiệm vụ đưa ra đề xuất và khuyến cáo cải cách ở Ukraine trên cơ sở những kinh nghiệm quốc tế.

Ông Petro Poroshenko còn nhấn mạnh, ông Saakashvili với hiểu biết và kinh nghiệm phong phú của bản thân, lại đã có thực tế làm cố vấn tự do về cải cách Ukraine, sẽ trở thành đại diện cho Kiev ở nước ngoài, đồng thời sẽ là đại diện cho cộng đồng quốc tế tại Ukraine.

Dường như ông Saakashvili vẫn không thấm nhuần bài học của chính mình trên cương vị Tổng thống Gruzia khi vấn đề ưu tiên đầu tiên của ông là “điều phối việc chuyển giao vũ khí sát thương cho Kiev”, đồng thời còn có những tuyên bố rất buồn cười, đại loại như quân đội Ukraine có thể chinh phạt toàn Nga…

Cũng trong một bài viết hồi đầu tháng 2, ông Saakashvili tuyên bố: “Tổng thống Nga Vladimir Putin nối lại cuộc tấn công quân sự ở Ukraine”, nhằm mở một hành lang từ nam Ukraine đến bán đảo Crimea đã sáp nhập vào Nga và giúp quân ly khai chiếm vùng công nghiệp Donbass ở đông nam Ukraine.

Ông khuyến cáo là nếu quân đội nước này không tiếp tục chiến đấu và không có sự hỗ trợ của phương Tây, ông Putin sẽ dùng mọi cách để đạt mục tiêu là phá hỏng thế độc lập của Ukraine.

Với những tuyên bố này, có cảm giác như ông Saakashvili đang “mớm” cho Kiev những luận điệu trước đây bản thân mình đã đưa ra khi ngả theo phương Tây và ra mặt kỳ thị Nga.

Hàng loạt quan chức Nga đã nổi giận bởi ông Saakashvili nói trên kênh 24 TV hôm 7-2 vừa qua rằng, các sĩ quan Gruzia từng làm việc với quân đội Ukraine nói rằng họ có “khí thế tinh thần xuất sắc nhất thế giới”.

Nếu được trang bị những kỹ năng, tri thức cần thiết cùng vũ khí, họ có thể chinh phục toàn Nga.

Thậm chí một số quan chức cao cấp của Moscow như phó Thủ tướng Dmitry Rogozin hay nhà lãnh đạo cộng hòa Chechnya thuộc Nga - ông Ramzan Kadyrov đã nhạo báng rằng ông Poroshenko đang nhận sự cố vấn của một “gã ngốc” hay “thằng khùng”.

Còn người phát ngôn Ủy ban điều tra Liên bang Nga Vladimir Markin thì chế giễu ông Saakashvili là “thằng hề ngậm cà-vạt trong bữa tiệc hạng bét” (ám chỉ hình ảnh ông Saakashvili căng thẳng ngậm cà-vạt trong một cuộc trả lời phỏng vấn truyền hình năm 2008, khi nghe tin quân Nga tiến đánh Gruzia).

Với cương vị của mình lẽ ra ông nên giúp đỡ chính quyền nước này cải cách thể chế chính trị, thay đổi cơ cấu kinh tế.

Khi đó, mảnh đất Ukraine còn đang chìm trong máu lửa, đứng trước viễn cảnh bi thảm giống hệt với Gruzia năm xưa mà vị chủ tịch “ngoại nhập” của Hội đồng cố vấn quốc tế về cải cách lại ưu tiên hàng đầu cho việc cung cấp vũ khí cho chính quyền Kiev.

Đúng là từ khi ông này nhậm chức, Ukraine đã thu hút được rấtt nhiều viện trợ quân sự, vũ khí trang bị nhưng điều đó chỉ làm chiến sự bùng lên càng mạnh mẽ.

Nhưng đó đâu phải là chức trách của ông này? Trong khi kinh tế đất nước suy sụp, nền chính trị rối ren.

Người ta có cảm tưởng rằng, dường như ông này đang muốn biến Ukraine thành một Gruzia thứ 2 thì mới thỏa nguyện?

Cựu Tổng thống Gruzia làm lãnh đạo “ngoại” của Odessa

Con đường hoạn lộ “nới đất khách” của vị cựu Tổng thống Gruzia không dừng ở đó.

Khi Tổng thống Ukraine Petro Poroshenko bổ nhiệm ông Saakashvili làm thống đốc của Odessa ngày 30-5-2015, cựu chủ tịch quốc hội Gruzia Nino Burjanadze có phản ứng rất gay gắt.

"…tôi hoàn toàn tin rằng Ukraine sẽ phải trả giá đắt để lặp lại những sai lầm tương tự mà Gruzia đã mắc phải, trước hết là trong quan hệ giữa 2 đất nước chúng ta, khi họ bổ nhiệm một người đang bị Gruzia truy nã, nhưng hơn hết là hậu quả trong quan hệ với Nga”.

Bà nhấn mạnh, để cho Saakashvili làm Chủ tịch Hội đồng Tư vấn quốc tế về cải cách, rồi làm Thống đốc chính là một sai lầm lớn.

Bởi vì mục tiêu chính của ông ta không phải là để dập tắt ngọn lửa ở Ukraine, ngược lại là “đổ thêm dầu vào lửa, để cho quan hệ với Nga thậm chí còn tồi tệ hơn”.

Thành phố cảng Odessa thuộc vùng Odessa (Odessa Oblast), được Nữ hoàng Nga Yekaterina II thành lập vào năm 1794.

Đây là một hải cảng quan trọng về thương mại hàng hải trước đây và đặc biệt là hiện nay, khi Mỹ đang nhăm nhe nắm quyền điều khiển các cảng ở khu vực này.

Thành phố nằm sâu trong vùng lãnh thổ do chính quyền trung ương ở Kiev kiểm soát.

Mặc dù 60% cư dân thành phố là người Ukraine, người Nga chỉ chiếm hơn 20% nhưng đại đa số dân chúng lại nói tiếng Nga, nên lực lượng ủng hộ Moscow rất đông, trong đó có rất nhiều người Ukraine.

Một vấn đề nữa là Odessa có biên giới rất dài với vùng lãnh thổ ly khai Transnistria (hay còn gọi là Transdniestria hoặc Pridnestrovie) của Moldova.

Ở đây còn có lực lượng gìn giữ hòa bình của Nga đồn trú từ năm 1992 với hơn 1400 binh lính và nhiều trang bị hạng nặng.

Sự hiện diện của lực lượng quân sự Nga ở đây không chỉ khiến Moldova lo lắng mà cả Ukraine cũng không yên.

Với đường biên giới rất dài với vùng Odessa, chính quyền Kiev sợ rằng 1 kịch bản Crimea hay Donbass thứ 2 sẽ lặp lại với vùng đất này.

Đó có thể là điều khiến cho Ukraine lo lắng nhất nên việc đầu tiên là họ đã vội vã bán các hải cảng của mình cho Mỹ, tăng cường sự hiện diện của hải quân Hoa Kỳ tại các cảng của vùng Odessa, đồng thời làm ngơ cho các phần tử cực hữu đổ về đây nhằm trấn áp những người có tư tưởng thân Nga.

Ngoài ra, loại bỏ những chính khách địa phương vì lo ngại “dây mơ, rễ má” với Nga, Kiev đã bổ nhiệm ông Saakashvili - một người mang quốc tịch Mỹ làm Thống Đốc cùng với người phó của ông là bà Maria Gaidar, con gái của cố Thủ tướng Nga đầu tiên thời hậu Xô Viết Yegor Gaidar - một chính khách đối lập Nga.

Và dĩ nhiên đó là một sai lầm trầm trọng bởi đối với những chính khách này, “mối thù” với Nga và “nhiệm vụ” được Mỹ giao cho mới là điều quan trọng chứ không phải là cuộc sống của nhân dân bản địa.

Từ khi lên làm Thống đốc, ông Saakashvili đã có hàng loạt tuyên bố và hành động đối đầu với Nga chứ không phải là ổn định cuộc sống của nhân dân, phát triển kinh tế và trấn an những người nói tiếng Nga về nỗi sợ hãi bị đàn áp giống vụ thảm án kinh hoàng ở Tòa nhà Công đoàn hồi tháng 4 năm ngoái.

Có cảm giác là ông đã quên những kinh nghiệm đắng cay của chính mình và muốn đưa Ukraine đến con đường “tan đàn xẻ nghé” giống như đất nước ông? Odessa hiện nay đang tiềm ẩn những cơn sóng ngầm đằng sau cái vẻ bình lặng của nó.

Những chính sách mà vị tân Thống đốc hiện đang tiến hành rất có thể sẽ khiến tình hình Odessa trở nên phức tạp hơn trong thời gian tới. Chúng ta sẽ cùng tìm hiểu những nguy cơ đối với cùng đất này trong kỳ sau.