Mỹ cảnh báo cú huých đau Trung Quốc dành cho Nga 10 năm tới

Tạp chí National Interest (Mỹ) đăng bài viết phân tích điểm mạnh yếu của quân đội Trung Quốc thời điểm hiện tại cũng như những bước tiến có thể xuất hiện trong thập kỷ tới.

Theo đánh giá của National Interest, Quân Giải phóng Nhân dân Trung Quốc (PLA) và các nhánh trực thuộc đã có những thay đổi lớn trong vòng 15 năm trở lại đây.

Sự cải cách trong học thuyết quân sự, trang bị, đào tạo và định hướng chiến lược đã mang lại bộ mặt mới cho PLA nói chung, Hải quân (PLAN) và Không quân Trung Quốc (PLAAF) nói riêng so với những năm 1990.

Vào thời điểm đó, họ còn sử dụng trang thiết bị lỗi thời, tập trung "làm giàu" thay vì ở tư thế sẵn sàng chiến đấu và luôn dè chừng với những mối hiểm nguy từ phía bắc nhiều hơn từ phía đông.

Giống như thập kỷ trước, PLA đã có những bước tiến lớn trong thập kỷ này. Vậy câu hỏi đặt ra là, 10 năm về sau, quân đội Trung Quốc sẽ phát triển theo chiều hướng nào?

Giàu kinh nghiệm hơn

Lĩnh vực mà Trung Quốc vẫn còn thua xa Mỹ là kinh nghiệm tác chiến. Việc Mỹ bị kéo vào hàng loạt các trận chiến chống khủng bố đã giúp quân đội nước này gặt hái thêm nhiều kinh nghiệm.

Công bằng mà nói, những cuộc chiến này không dữ dội nhưng chúng đã đem lại cơ hội luyện tập thực tế và buộc các thành phần của bộ máy quân đội Mỹ phải tìm cách hợp đồng tác chiến cùng nhau.

Kinh nghiệm thực chiến là yếu tố khiến các tổ chức quân đội của Mỹ khác hẳn với những tổ chức chỉ phô trương sức mạnh nhưng chưa bao giờ được "thử lửa". Về phần mình, PLA rõ ràng thiếu đi những kinh nghiệm thực tiễn này.

Tuy nhiên, một điều không cần bàn cãi là Trung Quốc đang nỗ lực nâng cao kinh nghiệm tác chiến bằng cách cải thiện quá trình luyện tập theo mô hình diễn tập quân sự (như kiểu tập trận Red Flag của Mỹ) và triển khai không quân, lục quân, hải quân ở nước ngoài.

Tăng cường tập trung liên kết

Trong mỗi cuộc chiến, các lực lượng quân sự Mỹ đoàn kết với nhau, phát triển phương pháp và kỹ thuật liên lạc để hoạt động hiệu quả.

Trong thời bình, họ lại tách nhau ra để theo đuổi các mục tiêu riêng thay vì tập huấn và lên kế hoạch chung.

Quốc hội Mỹ đã tiến hành cuộc cải tổ Goldwater-Nichols năm 1986 nhằm cải thiện vấn đề này, và ở mức nào đó, đã găt hái thành công.

Những vấn đề nghiêm trọng trong mâu thuẫn liên kết giữa các lực lượng mà quân đội Mỹ trải qua trong các cuộc chiến ở Iraq (1991), Afghanistan, Iraq (2003) để lại ít hậu quả và ít nguy hiểm hơn những cuộc chiến trong quá khứ.

PLA đã phát triển một hệ thống chống tiếp cận cực kỳ phức tạp dựa vào nguồn lực trên không, trên biển, và trên bộ để chống lại sự kiểm soát của quân đội Mỹ ở ven biển Trung Quốc.

Có điều, hệ thống này chỉ hoạt động hiệu quả nếu các lực lượng thuộc PLA gắn kết với nhau.

Đến nay, vẫn chưa có dấu hiệu gì cho thấy lực lượng lục quân của PLA, Quân đoàn pháo binh số 2, PLAAF và PLAN sẽ tham gia vào các hoạt động cần thiết để phối hợp như một thể thống nhất.

Tuy nhiên, với thời thế như hiện nay, các nhà lãnh đạo quân đội Trung Quốc hiểu rằng, tất cả các lực lượng trực thuộc PLA cần thúc đẩy việc đảm bảo tầm nhìn chiến lược chung.

Giảm phụ thuộc vào nước ngoài

Mặc dù đã đạt được những bước tiến lớn trong thập kỷ vừa qua, công nghiệp quốc phòng Trung Quốc vẫn phụ thuộc nhiều vào công nghệ và nguồn cung từ Nga.

Ngoài phụ tùng, ngành công nghiệp quốc phòng Trung Quốc cũng cần sự cố vấn của Nga. Vào thời điểm này, Trung Quốc tiếp tục nghiêm túc cân nhắc mua các thiết bị tối tân của Nga, bao gồm máy bay chiến đấu Su-35 và các hệ thống tên lửa đất-đối-không tiên tiến.

Theo National Interest, trong thập kỷ tới, Trung Quốc nhiều khả năng sẽ bớt lệ thuộc hơn nhiều.

Bản thân Nga cũng ý thức được rằng nước này không thể duy trì thế thượng phong với Trung Quốc trong lĩnh vực công nghệ.

Động cơ do Trung Quốc sản xuất đang được cải thiện. Các linh kiện điện tử dùng cho vũ khí được sản xuất nội địa (do "ăn cắp bản quyền" phương Tây) đã được sử dụng nhiều hơn thay vì phụ thuộc nguồn cung cấp từ phía Nga.

Mối quan hệ Nga - Trung trong các khu công nghiệp quốc phòng phức hợp đã hình thành từ lâu và khá phức tạp do một số cuộc cách mạng chính trị và công nghệ.

Nhưng thập kỷ tiếp theo sẽ chứng kiến sự trỗi dậy của ngành công nghiệp quốc phòng Trung Quốc, thoát khỏi cái bóng của Nga, và chấm dứt sự lệ thuộc của Trung Quốc vào nguồn cung, cũng như công nghệ Nga.

Trung Quốc đóng vai trò trung tâm xuất khẩu

Vấn đề lớn nhất của Trung Quốc trong việc giữ thế cân bằng với quân đội Mỹ là thiếu vắng lực lượng quân đồng minh.

Hiện tại, chỉ có Pakistan (tuy đang trục trặc nhưng trên lý thuyết cũng có quan hệ với Mỹ) và Triều Tiên (vốn gặp nhiều vấn đề trong nước) phụ thuộc vào Trung Quốc trong lĩnh vực quốc phòng và công nghệ quân sự.

Theo đánh giá của National Interest, trong thập kỷ tiếp theo, sẽ khó có sự xuất hiện của một liên minh quân sự với Trung Quốc ở vị trí trung tâm; mà thực ra một liên minh quân sự chống Trung Quốc nhiều khả năng sẽ được thành lập hơn.

Tuy nhiên, Trung Quốc có thể vươn lên trong ngành xuất khẩu vũ khí, "hất cẳng" Nga ra khỏi một vài lĩnh vực công nghệ chủ chốt.

Các phương tiện trên bộ, tàu hải quân, máy bay chiến đấu và tàu ngầm Trung Quốc đã đạt những thành công đáng kể trên thị trường xuất khẩu vũ khí quốc tế.

Việc bán các vũ khí này không chắc sẽ đem lại cho Trung Quốc những đồng minh thân cận nhưng hứa hẹn mang lại sự tăng cường kết nối kinh tế - chính trị lâu dài giữa PLA và các lực lượng quân đội toàn cầu.

Thương vụ tàu ngầm tiềm năng với Thái Lan và thương vụ máy bay chiến đấu JF-17 với Argentina sẽ kéo theo những nhu cầu trong dài hạn đối với các dịch vụ bảo dưỡng, huấn luyện, cố vấn và nâng cấp của Trung Quốc.

Giống như Mỹ, Nga, và Pháp, Trung Quốc có thể tận dụng những mối quan hệ này vì lợi ích kinh tế chính trị.

Phạm vi mở rộng

Những nhà phân tích sức mạnh quân đội Trung Quốc từ lâu đã tập trung nghiên cứu khả năng bành trướng và bảo vệ lãnh thổ gần biên giới, cũng như đường biển của PLA.

Công cuộc bành trướng này vẫn tiếp tục và hiện hệ thống chống tiếp cận của Trung Quốc đã mở rộng sâu ra Thái Bình Dương và Ấn Độ Dương.

Cùng với đó, để tăng cường các hệ thống phòng thủ, PLA đã tự phát triển, cũng như mua về một loạt vũ khí tấn công tầm xa đáng gờm. Những vũ khí này bao gồm máy bay tầm xa, tàu ngầm diesel-điện, tên lửa hành trình và tên lửa đạn đạo.

Trung Quốc cũng sản xuất thêm các phương tiện tác chiến tầm xa truyền thống, trong đó có tàu mặt nước, tàu tấn công đổ bộ, tàu ngầm hạt nhân và dĩ nhiên, cả tàu sân bay.

Gia tăng hỏa lực và sự hiện diện giúp quân đội Trung Quốc có thể tiến xa như ý muốn.

10 năm tới, cùng với sự phát triển số lượng, chất lượng của các loại vũ khí chính xác tầm xa, vũ khí hải quân và không quân, quân đội Trung Quốc sẽ có tầm bắn xa hơn bất kỳ quân đội nào khác ngoài Mỹ.

Trong thập kỷ tới, các sĩ quan quân đội Trung Quốc sẽ tập huấn chiến đấu cùng các cỗ máy tiên tiến nhất trên thế giới, với hi vọng có thể đứng ngang hàng các nước khác trên mặt trận công nghệ.

Mỹ vẫn tìm cách duy trì lợi thế thông qua chiến lược bù đắp thứ ba. Điều này cho thấy Mỹ đang nỗ lực tận dụng công nghệ sử dụng kép nhằm đưa quân đội của mình vượt lên trên PLA và các đối thủ khác.

Chiến thuật này có thể có hiệu quả, nhưng kể cả vậy, quân đội Trung Quốc vẫn tiếp tục thay đổi và thích ứng.

Quá trình này không chỉ giới hạn trong mối quan hệ Trung-Mỹ mà còn tới ảnh hưởng tới cách Bắc Kinh đối phó với Nga, Nhật, Ấn Độ và các quốc gia Đông Nam Á.