Như đã biết, sau khi đất nước thống nhất vào năm 1975, Không quân Nhân dân Việt Nam thu được từ Không lực Việt Nam Cộng Hòa khoảng 50 chiếc trực thăng UH-1 (phần lớn là phiên bản UH-1H) và cho đến nay vẫn còn 13 chiếc hoạt động được.
Trực thăng UH-1H của Không quân Việt Nam. Ảnh: Quân đội nhân dân
Trực thăng UH-1H của Việt Nam được thiết kế thiên về chức năng vận tải, có thể chuyên chở tối đa 14 chiến sĩ.
Vũ khí trang bị gồm 2 khẩu minigun M134 cỡ 7,62 mm điều khiển bằng tay lắp ở 2 cửa hông, súng có tốc độ bắn lên tới 4.000 phát/phút, tầm bắn tối đa 1.000 m.
Với cấu hình vũ khí tối thiểu như trên, UH-1 thường chỉ được sử dụng để tiêu diệt các ổ đề kháng còn sót lại sau đợt dội bom, rocket của máy bay cường kích hay trực thăng Mi-8/17, nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho xe tăng, xe bọc thép, bộ binh tràn lên làm chủ trận địa.
Súng minigun M134 lắp trên trực thăng UH-1 của Việt Nam. Ảnh: Tiền Phong
Tuy nhiên trong thời kỳ Chiến tranh Việt Nam có một biến thể của trực thăng UH-1 được sử dụng bởi Quân đội Mỹ với vũ khí trang bị mạnh hơn rất nhiều, đó chính là UH-1 Gunship.
Cấu hình trực thăng UH-1 Gunship gồm có 2 hệ thống vũ khí thông dụng, loại thứ nhất là M22 với 6 tên lửa chống tăng AGM-22B gắn ở 2 tay treo bên thân.
Trực thăng UH-1 Gunship với hệ thống vũ khí M22
Trong điều kiện thực tế tại Việt Nam, gói vũ khí này rất khó phát huy tác dụng do chỉ phù hợp với nhiệm vụ chống tăng ở quy mô lớn trên địa hình mở, do vậy cấu hình trên hầu như đã bị quên lãng.
Gói vũ khí thứ hai mang tên M21 phổ biến hơn, cũng chính là hình ảnh gắn liền với những chiếc UH-1 Gunship gồm 2 khẩu minigun và 2 bó ống phóng rocket Hydra gắn trên tay treo 2 bên thân.
Trực thăng UH-1 Gunship với hệ thống vũ khí M21
Cấu hình vũ khí M21 mang lại cho UH-1 Gunship khả năng tấn công mặt đất rất mạnh.
Khẩu minigun M134 được điều khiển cơ giới qua cần lái của phi công tỏ ra hiệu quả hơn hẳn phương thức bắn thủ công, tính chính xác và mật độ hỏa lực đều vượt trội hoàn toàn.
Bên cạnh đó, rocket Hydra với tầm bắn lên tới trên 5.000 m có tác dụng chế áp hỏa điểm và diệt công sự rất hiệu quả, thậm chí còn có thể chống lại các loại xe quân sự được bọc giáp nhẹ.
UH-1 Gunship còn có ưu điểm nữa là độ linh hoạt rất cao, xoay trở nhanh, không kén chọn bãi, có thể hạ cánh trên nền đất yếu, lồi lõm như mặt ruộng, thời gian đổ quân chỉ 10 giây.
Trong khi đó, các trực thăng như Mi-8/17 khá nặng nề, xoay trở chậm, cần bãi đáp phù hợp, thời gian đổ quân mất ít nhất 1 phút.
Phiên bản UH-1 Gunship với hệ thống vũ khí M21 được cho là đã gây ảnh hưởng rất lớn đến việc thiết kế các dòng trực thăng vũ trang của Liên Xô sau này.
UH-1 Gunship là loại trực thăng yểm trợ hỏa lực rất hiệu quả
Sau khi Mi-24A được cho nghỉ hưu thì hiện nay trong biên chế Không quân Nhân dân Việt Nam không có trực thăng vũ trang đúng nghĩa.
Những chiếc Mi-8/17 mặc dù cũng có thể mang theo rocket để yểm trợ hỏa lực cho bộ binh, nhưng với các nhược điểm đã nêu ở trên, chúng tỏ ra không phải là người thay thế xứng đáng.
Vì vậy, việc nghiên cứu chuyển đổi những chiếc UH-1 phiên bản vận tải chở quân sang biến thể gunship sẽ tạm thời lấp được khoảng trống mà Mi-24A để lại trong khi chờ được trang bị loại trực thăng chiến đấu hiện đại hơn.
