AEK-971 - "Kẻ ngáng đường" AK-12

Đã hơn nửa thế kỷ trôi qua nhưng súng trường tiến công Kalashnikov vẫn giữ vững vị trí độc tôn, là lựa chọn số 1 cho vai trò vũ khí bộ binh cá nhân tiêu chuẩn của quân đội Nga.

Tuy nhiên, hậu duệ mới nhất của AK-47 là AK-12 đang phải đứng trước sự cạnh tranh khốc liệt đến từ một súng trường tiến công mang tên AEK-971.

Theo Arms-expo.ru, quân đội Nga vẫn chưa đi đến quyết định cuối cùng trong việc lựa chọn mẫu súng trường tiến công mới thay thế cho AK-74, họ sẽ tiến hành đánh giá AK-12 và AEK-971 vào năm 2015 trước khi có quyết định chính thức.

Vậy AEK-971 là loại súng trường tiến công như thế nào? Nó có những đặc tính gì khiến huyền thoại Kalashnikov không còn giữ được thế thượng phong trong cuộc đua này?

Gian nan tìm chỗ đứng

AEK-971 là súng trường tiến công do Phòng thiết kế Kovrov KMZ phát triển. Kỹ sư SI Koksharov hoàn thành công việc thiết kế súng vào những năm 1980.

Quá trình gây dựng tên tuổi của AEK-971 không hề đơn giản. Theo World.guns.ru, thử nghiệm đầu tiên của súng đã thất bại khiến quân đội Nga lựa chọn AN-94 để trang bị cho các đơn vị đặc nhiệm.

Tệ hại hơn, đầu những năm 2000, Kovrov KMZ ngưng sản xuất các sản phẩm quân sự, toàn bộ dự án AEK-971 phải chuyển giao cho nhà máy ZIL, quá trình sản xuất loại súng này bị đình chỉ trong vài năm do thiếu đơn hàng.

Phải đến đầu năm 2010 nhà máy ZIL mới nối lại việc sản xuất AEK-971 với số lượng hạn chế cho các đơn vị của Bộ Nội Vụ và các cơ quan thực thi pháp luật khác.

Nhà máy ZIL đã tiến hành một số cải tiến đối với AEK-971 để nó trở nên đáng chú ý hơn. Biến thể mới nhất của AEK-971 đã được lựa chọn thử nghiệm cùng hệ thống chiến đấu bộ binh tương lai Ratnik.

Quan trọng hơn cả, AEK-971 đã bước vào cuộc đại chiến với AK-12 trong cuộc đua trở thành vũ khí bộ binh cá nhân tiêu chuẩn cho quân đội Nga.

Cơ cấu lùi đối trọng có “1-0-2”

AEK-971 hoạt động theo nguyên tắc trích một phần khí thuốc như những súng trường tiến công hiện đại khác. Nhưng cơ cấu trích khí của nó có rất nhiều điểm khác biệt với tên gọi “Cơ cấu lùi đối trọng”.

Cụ thể, ống trích khí của súng nằm gần giữa nòng súng chứ không phải gần phía trước như AK-47.

AEK-971 có 2 piston, piston thứ nhất liên kết với bệ khóa nòng để đẩy khối khóa nòng về phía sau và lên viên đạn mới. Piston thứ 2 liên kết với một thanh thép di chuyển theo hướng ngược lại so với bệ khóa nòng.

Khi viên đạn khai hỏa, phần khí thuốc trích qua ống dẫn khí đập vào mặt thoi sẽ đồng thời đẩy khối khóa nòng và thanh thép cân bằng di chuyển theo hướng ngược chiều nhau, cho phép triệt tiêu phần lớn lực giật khi bắn.

Thiết kế khối lùi đối trọng của AEK-971 cho phép giải quyết 4 vấn đề gây ra sự giật mạnh khi bắn của súng:

- Xung lực đầu tiên là do khí thuốc đập vào mặt thoi đẩy về.

- Xung lực thứ 2 do bệ khóa nòng di chuyển về sau kết hợp với khóa nòng xoay để đẩy vỏ đạn ra ngoài.

- Xung lực thứ 3 gây ra khi khối khóa nòng di chuyển về vị trí cuối cùng của buồng đạn.

- Xung lực thứ 4 gây ra khi lò xo đẩy khối khóa nòng về phía trước và lên viên đạn mới.

Các xung lực trên khiến súng có xu hướng nảy lên khi bắn, do đó xạ thủ khó duy trì đường ngắm đặc biệt là ở chế độ liên thanh.

Quá trình di chuyển ngược chiều với bệ khóa nòng của thanh cân bằng đã hấp thu phần lớn các xung lực nói trên, làm giảm độ nảy lên của súng.

Cơ cấu lùi đối trọng của AEK-971 cho phép xạ thủ duy trì đường ngắm và độ chụm của đạn khi bắn, đặc biệt là ở chế độ liên thanh.

Tiêu chí tác xạ chính xác khi bắn loạt nhờ ổn định hướng ngắm và chụm đạn theo cơ cấu lùi đối trọng của AEK-971 được đánh giá là vượt trội so với các loại súng trường tấn công hiện nay.

Các thử nghiệm trên thao trường cho thấy, AEK-971 có độ chính xác cao hơn từ 15 - 20% so với AK-74 ở chế độ liên thanh.

Súng trường AEK hiện được chế tạo với 3 biến thể gồm AEK-971 sử dụng đạn 5,45 x 39 mm, AEK-972 sử dụng đạn 5,56 x 45 mm NATO và AEK-973 dùng đạn 7,62 x 39 mm.

Ngoài ưu điểm về cơ cấu trích khí, AEK-971 còn có thiết kế rất hiện đại. Báng súng có thể gập lại để tiện khi hành quân, máy cò có 3 chế độ bắn: phát một, loạt ngắn 3 viên và liên thanh.

Biến thể mới nhất của AEK-971 với báng súng có thể điều chỉnh chiều dài theo yêu cầu của xạ thủ, thân súng có đường ray Picatinny để dễ dàng gắn thêm phụ kiện.

AEK-971 có tốc độ bắn khoảng 900 viên/phút, sơ tốc đầu nòng 880 m/s, tầm bắn hiệu quả 500 mét, tầm bắn tối đa 1.000 mét.

Những đặc điểm kỹ thuật trên cho thấy AEK-971 có nhiều ưu điểm vượt trội so với AK-12, đặc biệt là ở khả năng duy trì đường ngắm bằng cách làm giảm tối đa lực giật khi bắn. Không phải ngẫu nhiên mà nhận định thời đại của AK đã hết được chính giới chức quân đội Nga đưa ra.