Nửa thế kỷ qua, Mỹ đã đào tạo, cung cấp và bán cho Quân đội Saudi Arabia hơn 150 tỷ USD vũ khí công nghệ cao hiện đại, gồm cả các máy bay chiến đấu và hệ thống phòng không tiên tiến nhất.
Tuy nhiên, vương quốc giàu có này lại không thể bảo vệ được một tài sản quốc gia đầy giá trị - các tổ hợp dầu lửa, khỏi cuộc tấn công gần đây bằng tên lửa hành trình bay thấp và các máy bay không người lái (UAV), khiến giá dầu thô thế giới tăng đột biến.
Các vũ khí tối tân mà Mỹ bán cho Saudi Arabia gồm cả hệ thống phòng không Patriot nhưng chúng lại được triển khai gần các căn cứ quân sự quan trọng chứ không phải ở cơ sở hạ tầng dầu mỏ.
Theo các giám sát viên quốc tế, Quân đội Saudi Arabia cũng đã không thể đánh bại được các phần tử nổi dậy thuộc phong trào vũ trang Houthi ở Yemen do Iran hậu thuẫn, bất chấp Riyadh đã đứng đầu chiến dịch ném bom kéo 4 năm nay khiến hơn 8.500 dân thường thiệt mạng và hơn 9.600 người khác bị thương.
Ngay cả khi được tình báo Mỹ cung cấp cho những thông tin trinh sát mới nhất, Quân đội Saudi Arabia vẫn thường không thể hành động hiệu quả. Qua đây cho thấy, mặc dù sở hữu rất nhiều hệ thống vũ khí đắt tiền nhất, nước này vẫn không đủ khả năng bảo vệ toàn vẹn lãnh thổ hoặc có khả năng thực hiện một cuộc chiến ở nước ngoài.
Quân đội Saudi Arabia trưng bày các mảnh vỡ tên lửa và UAV được sử dụng trong cuộc tấn công vào Abqaiq và Khurais. Ảnh: AP
Cách đây ba năm, giới chức tình báo Mỹ từng cung cấp cho các đối tác Saudi Arabia thông tin vị trí của 30 chiến binh thuộc phong trào vũ trang Houthi vượt biên giới tiến vào lãnh thổ của họ nhưng Riyadh vẫn không thể huy động được lực lượng truy đuổi.
Những phần từ này thậm chí còn lưu lại lãnh thổ Saudi Arabia trong 8 giờ liền, gồm cả thời gian nghỉ ngơi và tất cả đều được tình báo Mỹ theo dõi nhất cử nhất động trước khi trở về Yemen.
Saudi Arabia rõ ràng là một đồng minh quan trọng của Mỹ ở thế giới Ả Rập và cũng là một đối tác quan trọng chống lại Iran.
"Saudi Arabia là một đối tác thương mại quan trọng của Mỹ", Tổng thống Donald Trump từng phát biểu trong một cuộc trả lời phỏng vấn với kênh truyền hình NBC hồi tháng 6/2019. "Họ đã chi 400 - 450 tỷ USD để mua thiết bị của Mỹ. Vậy tại sao chúng ta lại không làm ăn kinh doanh với họ?".
Mặc dù các quan chức quân sự vẫn nói rằng, để bảo vệ an toàn tuyệt đối cho các mục tiêu cố định như các giếng dầu, khỏi tất cả các cuộc tấn công từ trên không ở một khu vực rộng lớn là điều không thể, nhưng việc Saudi Arabia có quá nhiều cơ quan chồng chéo và thường cạnh tranh lẫn nhau về trách nhiệm phòng không đồng nghĩa với việc họ đã không có sự phối hợp tốt trong vận hành các tổ hợp phòng không của chính mình.
Không rõ liệu có bất kỳ hệ thống nào trong số 6 tiểu đoàn tên lửa đất đối không Patriot do Mỹ sản xuất mà Saudi Arabia mua từ Raytheon trong những năm gần đây đã được triển khai để ngăn chặn các cuộc tấn công hay không.
Tuy nhiên, theo các chuyên gia vũ khí, thường thì rất khó có thể ngăn chặn các tên lửa hành trình bay thấp.
"Sẽ không phù hợp khi tôi nói về các hệ thống phòng không của một quốc gia khác", Đại tá Patrick S. Ryder, phát ngôn viên của Tướng Joseph F. Dunford Jr., Chủ tịch Hội đồng Tham mưu trưởng Liên quân Mỹ nói với các phóng viên trong cuộc họp báo ngày 19/9.
Ông Patrick S. Ryder cũng cho biết, Bộ Tư lệnh Trung tâm (CENTCOM) - đơn vị chịu trách nhiệm giám sát các lực lượng quân sự Mỹ trong khu vực đang làm việc với Quân đội Saudi Arabia để đánh giá xem mọi việc đã sai sót ở đâu và sẽ tìm cách khắc phục nó.
Houthi tấn công máy bay F-15 của Saudi Arabia bằng tên lửa R27T phóng từ mặt đất