Thừa kế quyền sử dụng đất là việc chuyển giao quyền sử dụng đất từ người chết sang người thừa kế thông qua di chúc hợp pháp hoặc theo quy định pháp luật. Sang tên Giấy chứng nhận (sổ đỏ, sổ hồng) theo hình thức thừa kế chỉ được thực hiện khi cha mẹ chết.
Căn cứ vào Điều 624 Bộ luật Dân sự năm 2015 thì một người mà để lại di chúc là thể hiện ý chí của cá nhân người đó muốn chuyển tài sản của mình cho người khác sau khi người đó chết. Vì vậy, họ có thể để lại cho bất kỳ ai, cho dù người đó có bị tước quyền thừa kế theo luật thì vẫn được hưởng.
Tuy nhiên, nếu cha mẹ muốn để lại di chúc thừa kế cho con quyền sử dụng đất thì nên lập văn bản có công chứng hoặc chứng thực để tránh tình trạng sau này có tranh chấp phát sinh.
Tặng cho quyền sử dụng đất là một dạng cụ thể của tặng cho tài sản, đó là việc người sử dụng đất chuyển giao quyền sử dụng đất của mình cho người khác khi mình còn sống mà không yêu cầu đền bù, còn bên được tặng cho đồng ý nhận theo sự thỏa thuận.
Nên thực hiện tặng cho hay để thừa kế cho con quyền sử dụng đất?
Để lựa chọn xem nên thực hiện thủ tục tặng cho hay thủ tục để lại thừa kế quyền sử dụng đất cho con thì cha mẹ nên hiểu được ưu điểm và nhược điểm của từng hình thức chuyển quyền sử dụng đất nêu trên. Cụ thể:
Thủ tục tặng cho quyền sử dụng đất :
Ưu điểm
Quyền sử dụng đất là tài sản riêng của cha, mẹ hoặc tài sản chung của cha mẹ thì cha mẹ có quyền tặng cho quyền sử dụng đất của mình cho bất kỳ người con nào mà không bị pháp luật cấm hay hạn chế quyền.
Có quyền lập hợp đồng tặng cho nhà đất có điều kiện. Tức là, bên tặng cho có thể yêu cầu bên được tặng cho thực hiện một hoặc nhiều nghĩa vụ trước hoặc sau khi tặng cho theo quy định Điều 462 Bộ luật dân sự 2015, tuy nhiên điều kiện tặng cho không được vi phạm điều cấm của luật, không trái đạo đức xã hội. Như vậy, khi lập hợp đồng tặng cho con quyền sử dụng đất mà có điều kiện tặng cho và chỉ cần người con không thực hiện đúng thì cha, mẹ có thể hủy hợp đồng tặng cho và tặng cho quyền sử dụng đất cho người khác.
So với thừa kế, nhất là thừa kế theo pháp luật thì tặng cho nhà đất ít xảy ra tranh chấp giữa những người con hơn vì quyền tặng cho ai, diện tích bao nhiêu, khi nào tặng cho,… đều do cha mẹ quyết định.
Việc tặng cho có thể hoàn thành và thực hiện luôn trong khoảng thời gian ngắn, và con có thể nhận được tài sản tặng cho khi cha mẹ còn sống.
Hạn chế
Khi so sánh với thủ tục thừa kế theo pháp luật có thể là nguyên nhân gây ra mâu thuẫn giữa những người con nếu không được chia đều về quyền và lợi ích. Điều này khá dễ hiểu vì trong nhiều gia đình cha mẹ sẽ ưu tiên một hoặc một số người con hơn những người còn lại.
Thủ tục để thừa kế quyền sử dụng đất :
Ư u điểm:
Đối với chia thừa kế theo pháp luật: Nếu cha mẹ không có sự ưu tiên cho một hay một số người con thì việc chia thừa kế theo pháp luật bảo đảm tính công bằng, không gây mất đoàn kết và chia đều cho những người cùng hàng thừa kế.
Đối với chia thừa kế theo di chúc: Cha mẹ có quyền để lại toàn bộ quyền sử dụng đất của mình cho một người con, trừ trường hợp con dưới 18 tuổi hoặc trên 18 tuổi nhưng mất khả năng lao động (người hưởng di sản không phụ thuộc vào nội dung của di chúc).
So với tặng cho không có điều kiện như phải chăm sóc, nuôi dưỡng cha mẹ,… thì để thừa kế theo di chúc có ưu điểm ở chỗ nếu con không thực hiện đúng nghĩa vụ, đúng bổn phận cha mẹ có quyền thay đổi nội dung di chúc (thay đổi người thừa kế, diện tích hưởng,…)
Hạn chế:
Đối với chia thừa kế theo pháp luật: Việc sang tên chỉ có hiệu lực sau khi cha mẹ chết nên có thể phát sinh một số rủi ro mà cha mẹ không thể biết và lường trước được như tranh chấp di sản thừa kế là quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở giữa những người thừa kế với nhau.
Đối với chia thừa kế theo di chúc: Vì khi cha mẹ để lại thừa kế theo di chúc thì người được hưởng thừa kế được sang tên khi cha mẹ chết cho nên phát sinh rủi ro liên quan đến việc tranh chấp di sản thừa kế là quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở giữa những người thừa kế với nhau, nhất là khi nội dung di chúc chỉ cho một người mà trong đó không có người hưởng thừa kế không phụ thuộc vào nội dung của di chúc.