Các nhà địa chất học tại Viện Đại học Bách khoa Virginia (Mỹ) đã truy tìm nguyên nhân của sự tuyệt chủng hàng loạt đầu tiên gần cuối Kỷ Ediacaran khoảng 550 triệu năm trước.
Nghiên cứu do Scott Evans - nhà khoa học sau tiến sĩ tại Khoa Khoa học Địa chất, thuộc Trường Cao đẳng Khoa học Công nghệ Virginia dẫn đầu. Nghiên cứu cho thấy, có khoảng 80% động vật tuyệt chủng hàng loạt trong khoảng thời gian này.
“Điều này bao gồm sự mất mát của nhiều loại động vật khác nhau. Tuy nhiên, những loài có hành vi cơ thể chỉ ra rằng, chúng dựa vào lượng oxy đáng kể. Song, oxy dường như đã bị ảnh hưởng đặc biệt nghiêm trọng. Điều này cho thấy, sự kiện tuyệt chủng đã được kiểm soát về mặt môi trường, cũng như tất cả các vụ tuyệt chủng hàng loạt khác trong hồ sơ địa chất”, ông Evans nhận định.
Công trình đã được xuất bản vào ngày 7/11 trên Kỷ yếu của Viện Hàn lâm Khoa học Quốc gia. Nghiên cứu được thực hiện đồng tác giả bởi Shuhai Xiao - Giáo sư tại Khoa Khoa học Địa chất.
Giáo sư Xiao cho biết: “Những thay đổi về môi trường, như sự nóng lên toàn cầu và các sự kiện mất oxy, có thể dẫn đến tình trạng tuyệt chủng hàng loạt của động vật. Đồng thời, phá vỡ và tổ chức lại hệ sinh thái”.
Chính xác thì điều gì đã gây ra sự sụt giảm lượng oxy toàn cầu? Điều đó vẫn còn là vấn đề gây tranh luận. Theo nhà nghiên cứu Evans, nguyên nhân có thể là do sự kết hợp của các vụ phun trào núi lửa, chuyển động của mảng kiến tạo, tác động của tiểu hành tinh,... “Tuy nhiên, những gì chúng ta thấy là các loài động vật đã tuyệt chủng dường như phản ứng với tình trạng giảm lượng oxy toàn cầu”, ông Evans cho biết.
Các nhà khoa học phát hiện, tình trạng thiếu oxy đang ảnh hưởng đến các vùng nước ngọt trên thế giới. Nguyên nhân là sự ấm lên của các vùng nước do biến đổi khí hậu và lượng chất ô nhiễm dư thừa từ việc sử dụng đất. Nước ấm lên làm giảm khả năng giữ oxy của nước ngọt.
“Nghiên cứu của chúng tôi cho thấy, cũng như tất cả các vụ tuyệt chủng hàng loạt khác trên Trái đất, vụ tuyệt chủng hàng loạt đầu tiên của động vật là do biến đổi khí hậu gây ra. Đây là một danh sách dài các câu chuyện cảnh báo thể hiện sự nguy hiểm của cuộc khủng hoảng khí hậu hiện tại đối với đời sống động vật”, ông Evans cho biết.
Nhóm nghiên cứu nhận định, tuyệt chủng hàng loạt được công nhận là những bước tiến quan trọng trong quỹ đạo tiến hóa của sự sống trên hành tinh này. Bất kể nguyên nhân nào dẫn đến sự tuyệt chủng hàng loạt, thì kết quả là do có nhiều sự thay đổi lớn trong điều kiện môi trường.