Điểm then chốt của chiến dịch Idlib, nhóm phiến quân Jaysh al-Izza tại Bắc Hama
Một loạt các cuộc đụng độ dữ dội diễn ra từ hôm qua, 21/3/2019 và không có dấu hiệu hạ nhiệt giữa Quân đội Ả Rập Syria (SAA) và nhóm phiến quân Quân đội Syria tự do (FSA) Jaysh al-Izza dọc theo trục giao thông nối liền thành phố Idlib với phía bắc tỉnh Hama.
Theo một nguồn tin quân sự tại thị trấn Mhardeh, đụng độ vẫn tiếp diễn tại các làng mạc và thị trấn như Lahaya, Zakat và Al-Lataminah dọc trục Idlib-Hama, dẫn đến thương vong cao cho cả hai phía.
Theo Cơ quan Thông tấn Ả Rập Syria (SANA), Quân đội Syria đã phá hủy một số của phiến quân ở làng Jisr Beit Al-Ras tại khu vực đồng bằng Al-Ghaab. SANA cho biết thêm rằng kết quả của cuộc tấn công này đã khiến một số chiến binh của Jaysh al-Izza thiệt mạng.
Jaysh al-Izza khai hỏa pháo binh vào vị trí chính phủ ở Bắc Hama (ảnh từ trang web của nhóm phiến quân)
Giao tranh giữa SAA và các nhóm chiến binh đối lập diễn ra chỉ vài giờ sau khi Không quân Nga tung ra một loạt các cuộc không kích dữ dội ở vùng nông thôn phía Tây Nam Idlib.
Các cuộc không kích của Nga được cho là để trả đũa các cuộc tấn công của các nhóm thánh chiến Jihad vào các thị trấn Mhardeh, Salhab và Al-Suqaylabiyeh.
Tuy nhiên ý đồ sâu xa hơn của Nga (và có thể là cả Thổ Nhĩ Kỳ) khi không quân Nga không kích dữ dội Idlib và sau đó là cuộc tấn công của SAA theo trục giao thông này là gì?
Chiến binh Jaysh al-Izza tập luyện tấn công vượt chướng ngại vật (ảnh từ trang web của nhóm phiến quân)
Jaysh al-Izza và kế hoạch "loại bỏ con cờ" của Mỹ
Bản đồ cuộc tuần tra thứ 5 của Thổ Nhĩ Kỳ tại "Khu phi quân sự" cho thấy trục Qalaat al Madiq nối với Latamina (địa bàn hoạt động của Jaysh al-Izza) bị "bỏ qua".
Cho tới thời điểm hiện tại, khu vực do nhóm phiến quân Jaysh al-Izza kiểm soát nằm hoàn toàn trong cái gọi là Khu phi quân sự (DMZ) được thống nhất sau đàm phán về vấn đề khôi phục hòa bình tại Syria diễn ra ở Sochi giữa Nga, Thổ Nhĩ Kỳ và Iran.
Jaysh al-Izza từ lâu đã được Hoa Kỳ coi là một nhóm Quân đội Syria tự do (FSA) ôn hòa hoạt động chủ yếu ở tỉnh Hama.
Chương trình trang bị của CIA và Arab Saudi đã đưa tới tay Jaysh al-Izza rất nhiều vũ khí hạng nặng đặc biệt là số lượng khổng lồ các loại tên lửa chống tăng ATGM.
ATGM của Jaysh al-Izza khai hỏa vào vị trí chính phủ ở Bắc Hama (ảnh từ trang web của nhóm phiến quân)
Jaysh al-Izza được chỉ huy bởi Thiếu tá Jamil al-Saleh, người được cho là thân cận với tổ chức khủng bố Jahbat al-Nusra (nay là Hayyat Tahrir al-Sham). Điều này chứng minh bằng việc các cuộc tất công của Jahbat al-Nursa từ trước tới nay ở Bắc Hama thường được hỗ trợ hỏa lực từ Jaysh al-Izza.
Nhóm này đã trở nên nổi tiếng trong hàng ngũ đối lập vào tháng 10/2015, khi Jaysh al-Izza là một trong những nhóm FSA đầu tiên bị không kích khi Nga bắt đầu tham chiến tại Syria.
Cuối năm đó Tajammu al-Izza đổi tên trở thành Jaysh al-Izza như hiện tại.
Trong giai đoạn 2017-2018, cùng với hàng trăm chuyến xe bus đưa các chiến binh về Bắc Hama và Nam Idlib, hàng nghìn chiến binh của các nhóm Anh em Hồi giáo như Jaysh al-Islam, Faylaq al-Rahman đã gia nhập Jaysh al-Izza khiến nhóm phát triển về số lượng.
Xe tăng của Jaysh al-Izza trong một cuộc tập trận tại Bắc Hama, Syria (ảnh từ trang web của nhóm phiến quân)
Tuy là một nhóm phiến quân FSA, nhưng trái với các nhóm FSA khác ở Idlib nằm trong liên minh NLF được Thổ Nhĩ Kỳ hậu thuẫn. Jaysh al-Izza cùng một số đồng minh địa phương vẫn giữ "vai trò độc lập" hay nói cách khác vẫn hoạt động nhờ vào các "nhà tài trợ" giấu mặt.
Giai đoạn hiện tại (2018-2019) Jaysh al-Izza vẫn tiếp tục sử dụng vũ khí hạng nặng và đắt tiền (như ATGM) trong giao tranh.
Trong khi đó, các nhóm phiến quân FSA khác không thể duy trì sử dụng ATGM do các hoạt động viện trợ nhỏ giọt từ năm 2016 tới nay.
Điều này chứng tỏ rằng Jaysh al-Izza vẫn được CIA tiếp tục tài trợ như một "người lính xung kích" để kéo dài và làm phức tạp xung đột tại một khu vực quan trọng được đánh giá là cửa ngõ để tiến về Idlib từ phía nam.
Một bản đồ giả định cho thấy khả năng các hướng tấn công của các lực lượng Nga - Syria và Thổ Nhĩ Kỳ để kiểm soát Idlib từ năm 2017 cho thấy hướng tiến quân từ Bắc Hama cùng với hướng phía Tây Nam Aleppo là cực kỳ quan trọng.
Có nhiều suy đoán về việc các hoạt động quân sự của Nga, Syria và có thể là cả Thổ Nhĩ Kỳ sẽ theo hướng phá vỡ cấu trúc của "người lính xung kích" này.
Đặc biệt là việc phía Nga và Syria sẽ tiếp tục gây áp lực quân sự để Jaysh al-Izza phải gia nhập NLF (tức là đồng nghĩa với việc Thổ Nhĩ Kỳ kiểm soát hoạt động của nhóm này).