Người Kurd đã chuẩn bị từ lâu cho "sự phản bội" của Mỹ: Tử địa của lính Thổ?

Ngày 7/10, tờ Daily Beast xuất bản bài viết: "Kurds Have Been Preparing for Trump’s Syria Betrayal—With a Vengeance" (tạm dịch: Người Kurd đã chuẩn bị cho sự phản bội của ông Trump ở Syria bằng một cuộc báo thù) của tác giả Anne Speckhard.

Nhằm đem lại cho độc giả thêm một góc nhìn về một cuộc chiến sắp diễn ra ở khu vực phía bắc Syria, chúng tôi xin được lược dịch bài viết.

Lính Mỹ đã rút hoàn toàn khỏi miền bắc Syria hay chưa?

Vào tháng 9/2019, mối đe dọa xâm lược của Thổ Nhĩ Kỳ đã bị trì hoãn bởi các cuộc đàm phán căng thẳng của Mỹ. Lực lượng dân chủ Syria (SDF) đã tỏ ra nhượng bộ, cho phép lính Thổ tuần tra và phá hủy các trạm kiểm soát và các vị trí quân sự nằm gần biên giới.

"Họ (lính Thổ) nên tuần tra trong lãnh thổ Thổ Nhĩ Kỳ và đừng tiến vào Syria", các lãnh đạo SDF bình luận vào thời điểm đó, vì họ đã phải miễn cưỡng chấp nhận các yêu cầu của Hoa Kỳ.

Lực lượng SDF với đa phần là người Kurd đã nhượng bộ và phá hủy các tiền đồn gần biên giới Thổ Nhĩ Kỳ. Tuy nhiên việc này không những không ngăn được Thổ Nhĩ Kỳ tấn công mà còn khiến hệ thống phòng thủ của họ yếu đi.

Nhưng tới ngày 6/10 tại Washington, Nhà Trắng tuyên bố họ sẽ rút quân ra khỏi vùng đông bắc Syria để dọn đường cho một cuộc xâm lược của Thổ Nhĩ Kỳ.

Quân đội Hoa Kỳ chỉ được biết về kế hoạch rút quân sau khi ông Trump thực hiện cuộc điện thoại với Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan. Họ đã rút ra khỏi một số vị trí gần biên giới Syria-Thổ Nhĩ Kỳ, tuy nhiên cuộc rút quân ồ ạt chưa xảy ra.

Một cựu quan chức cao cấp của Lầu Năm Góc đã coi việc rút quân là một sự phản bội trắng trợn với các đối tác người Kurd của Hoa Kỳ trong một bình luận với Daily Beast:

"Đây sẽ là một vụ thảm sát. Đây là (hành động) sai về cơ bản. Họ (chính là những người) đã phá hủy Caliphate (nhà nước Hồi giáo của IS)".

Các vị trí nơi quân Mỹ rút quân, có thể thấy lính Mỹ chỉ rút khỏi 3 tiền đồn chứ không phải hoàn toàn khu vực trong kế hoạch quân sự của Thổ Nhĩ Kỳ (sâu 30 km vào lãnh thổ Syria).

Trong một twit với "thông điệp cay đắng", Bret McGurk cựu đặc phái viên của Liên minh chống IS từ 2015 đến 2018 viết:

"Donald Trump không phải là Tổng tư lệnh. Ông ta đưa ra quyết định bốc đồng mà không có kiến ​​thức hay cân nhắc. Ông ta đưa binh lính vào đường cùng vì không còn bất kỳ đồng minh nào.

Ông ta đã phát bệnh và bỏ rơi đồng minh của chúng tôi sau khi để kẻ thù gọi điện thoại vô tội vạ hoặc buông xuôi khi đối mặt với một thông điệp"cứng rắn".

Ông Trump đã đáp lại những lời chỉ trích bằng một tweet bất thường. Ông đe dọa Thổ Nhĩ Kỳ:

"Như tôi đã tuyên bố mạnh mẽ trước đây và chỉ để nhắc lại. Nếu Thổ Nhĩ Kỳ làm bất cứ điều gì mà tôi, với sự khôn ngoan tuyệt vời và không gì sánh được, coi là vượt quá giới hạn, tôi sẽ phá hủy hoàn toàn và xóa sổ nền kinh tế của Thổ Nhĩ Kỳ (tôi đã làm điều đó trước đây!). "

Có vẻ quân đội Mỹ vẫn nhớ những sự kiện diễn ra tháng 12/2018 khi ông Trump quyết định rút quân và sau đó việc rút quân này lại đình trệ. Họ đang chờ đợi để biết liệu ông Trump sẽ làm gì lần này.

Người Kurd đã chuẩn bị gì khi bị ông Trump "bán rẻ"?

Những chiến binh người Kurd đã đổ máu để đánh bại tổ chức khủng bố Nhà nước Hồi giáo (IS) nay lại chứng kiến tận mắt ​​sự phản bội của Tổng thống Mỹ Donald Trump. Nhưng họ vẫn chưa hết hy vọng.

Các nhóm vũ trang người Kurd như YPG và YPJ trước những áp lực quân sự của Thổ đã dự đoán từ lâu về một sự phản bội sắp diễn ra. Toàn bộ khu vực bắc Syria, dọc theo mọi con đường, trên các cánh đồng, khu dân cư, người Kurd đã đào một hệ thống hầm ngầm và địa đạo.

Các lãnh đạo người Kurd trả lời khi được hỏi có tin tưởng người Mỹ sẽ giữ chân được Thổ Nhĩ Kỳ hay không: "Dù tương lai thế nào thì chúng tôi cũng sẽ sẵn sàng".

Người Kurd có dân số không đông, nhưng kể từ tháng 9/2019 họ đã xuất hiện ở khắp mọi nơi để chuẩn bị cho trận chiến với kẻ địch được trang bị vượt trội - lực lượng quân sự lớn thứ 2 trong NATO, Thổ Nhĩ Kỳ.

Người Kurd đã xác định khu vực 30 km gần biên giới Thổ Nhĩ Kỳ sẽ là chiến trường từ lâu khi họ đã bắt đầu đào các chiến tuyến ở khoảng cách 40 km.

Nhưng thế giới đã chóng quên chính những người này đã tiêu diệt IS ở Syria trong một cuộc chiến tàn khốc còn quân đội Thổ Nhĩ Kỳ của NATO đứng một bên quan sát.

Hơn thế nữa, người Thổ đã thực hiện một chiến dịch quân sự ở Afrin năm 2018 khiến người Kurd phải di tản bằng những chiến binh mà người Kurd tuyên bố là cựu binh IS.

Còn đối với ông Trump, có lẽ người Kurd chỉ là một "món hàng" để cứu được vô số sinh mạng lính Mỹ trong cuộc chiến chống IS nay đã hết giá trị sử dụng:

"Người Kurd đã chiến đấu với chúng tôi, nhưng họ đã được trả rất nhiều tiền và thiết bị (quân sự) để làm điều đó".

Một nghĩa trang dành cho các dân quân người Kurd thiệt mạng trong cuộc chiến chống IS ở Kobani, Syria.

Tham vọng tái lập đế chế Ottoman và quan hệ Thổ Nhĩ Kỳ - IS

Kể từ khi cuộc nội chiến Syria diễn ra (năm 2011), Thổ Nhĩ Kỳ đã nhận thấy việc tài trợ và huấn luyện phiến quân Hồi giáo cực đoan có thể giữ cho phong trào của người Kurd ở Syria suy yếu hoặc hoàn toàn bị hủy diệt.

Người Kurd thì ngược lại, họ đã chiến đấu với IS từ năm 2015 dưới sự hỗ trợ của Liên minh do Mỹ dẫn đầu, cuộc chiến kết thúc với sự thất bại (về lãnh thổ kiểm soát) của IS.

IS không hoàn toàn biến mất, chúng đang trỗi dậy với các cuộc tấn công du kích diễn ra liên tục ở cả Syria và Iraq. Còn thủ lĩnh IS Abu Bakr al Baghdadi vẫn tiếp tục đưa ra các thông điệp khôi phục Caliphate (Nhà nước Hồi giáo) bằng việc đầu tiên là giải phóng các tù binh IS.

Các mũi tiến quân dự kiến của Thổ Nhĩ Kỳ.

Thổ Nhĩ Kỳ có trách nhiệm quan trọng trong sự trỗi dậy của IS, họ đã cho phép hơn 40.000 chiến binh vượt qua biên giới vào Syria và đa phần đã gia nhập IS. Abu Mansour, tù binh và là một emir (tiểu vương) của IS phụ trách đối ngoại với Thổ Nhĩ Kỳ nói:

"Thổ Nhĩ Kỳ muốn kiểm soát toàn bộ khu vực biên giới ở Syria và thậm chí đến tận Mosul, Iraq.

Họ muốn thực hiện điều đó thông qua một lực lượng ủy nhiệm. Vì vậy, họ muốn tìm các tổ chức có lợi cho họ, bao gồm việc tiêu diệt Đảng Công nhân người Kurd (PKK).

Việc này sẽ diễn ra mà không cần tới can thiệp trực tiếp từ Thổ Nhĩ Kỳ vì họ là một phần của NATO, họ không muốn chọc giận NATO và họ cần NATO".

Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Erdogan được cho là có sự đồng cảm nhất định với IS, với tham vọng hồi sinh dưới hình thức hiện đại của đế chế Ottoman cũ, theo Abu Mansour:

"Việc loại trừ PKK là một động lực mạnh mẽ với Thổ Nhĩ Kỳ, nhưng họ (đã tỏ ra) có nhiều tham vọng hơn vì đã tiến vào những vùng mà PKK không hoạt động".

Quan điểm của Thổ Nhĩ Kỳ được mô tả bởi Abu Mansour đã đặt ra một câu hỏi: Có phải sự thất bại của IS trên thực tế đã tước đi của Thổ Nhĩ Kỳ một vùng đệm ủy nhiệm mà họ mong muốn mà bây giờ họ đang tấn công miền bắc Syria để tái lập vùng đệm đó?

Chiến binh của nhóm khủng bố IS tỏ ra khá thân thiện với lính biên phòng Thổ Nhĩ Kỳ trước vụ khủng bố Istanbul năm 2016.

Abu Mansour nhớ lại: "Nhiều lần, Thổ Nhĩ Kỳ đã yêu cầu (IS) thực thi một phi quân sự nơi họ sẽ cung cấp (cho IS) bất cứ thứ gì nhưng phải trong lãnh thổ Syria.

IS đã từ chối và mối quan hệ giữa hai bên bắt đầu tan vỡ. Cuối cùng, sự chia rẽ xuất hiện trong giới lãnh đạo IS với việc một phe quyết định sẽ đưa cuộc chiến vào trong lãnh thổ Thổ Nhĩ Kỳ bằng vụ đánh bom năm 2016 tại sân bay Istanbul".

Vụ đánh bom Istanbul là một bước ngoặt khiến Thổ Nhĩ Kỳ quay sang chống lại cả người Kurd lẫn IS ở Syria trong các hoạt động quân sự sau này.

Trong khi Thổ Nhĩ Kỳ tiếp tục tuyên bố rằng SDF là một nhóm khủng bố thì vẫn còn nhiều câu hỏi về sự đồng lõa của Thổ Nhĩ Kỳ với IS.

Hiện tại, SDF đang giam giữ hàng nghìn tù binh IS. Theo báo cáo của Liên Hiệp Quốc vào tháng 3/2019, tổng cộng 8.000 chiến binh IS hiện đang bị giam giữ, trong số đó có khoảng 2.000 tên là người nước ngoài từ Bắc Phi, Châu Âu và Châu Mỹ.

Nếu một cuộc chiến diễn ra giữa Thổ Nhĩ Kỳ và SDF, việc kiểm soát sẽ trở nên lỏng lẻo và hàng nghìn chiến binh IS sẽ có thể được giải thoát và khiến Syria một lần nữa bị đe dọa bởi chủ nghĩa khủng bố.

Tổng thống Mỹ Donald Trump đã "ra giá" cho tất cả những điều này trong cuộc điện thoại với ông Erdogan và chắc chắn nhận được một câu trả lời thỏa mãn.