Mưa lớn gây ngập lụt tại nhiều tỉnh miền Nam Trung Quốc đã có tác động tiêu cực đến đập Tam Hiệp, con đập thủy điện lớn nhất thế giới. Theo ông, đập Tam Hiệp có gặp nguy cơ gì không nếu mưa lũ vẫn tiếp tục kéo dài và diễn biến phức tạp?
- Đập Tam Hiệp là đập thủy điện lớn của thế giới, chiều cao lớn trên 100m cho nên những lo lắng, nguy cơ mọi người đặt ra là đúng và hoàn toàn tự nhiên.
Tuy nhiên, Trung Quốc cũng là nước có nhiều công trình thủy lợi lớn và lâu đời nên kỹ thuật xây dựng công trình không cần phải nghi vấn nhiều, vì họ đã có tính toán kỹ lưỡng.
Cũng có nghi vấn đặt ra là nếu đập bị vỡ, điều này cũng có thể xảy ra vì nghiên cứu của các chuyên gia về đập hàng đầu thế giới cho thấy, những đập thủy điện cao trên 100m rất dễ sinh ra động đất kích thích.
Xảy ra hiện tượng này là do lượng nước quá lớn, nén xuống khối dưới đáy nên sinh ra động đất, thủy điện Sông Tranh 2 (Quảng Nam) cũng nhiều lần xảy ra động đất kích thích, tuy là động đát nhỏ nhưng những tác động lên thân đập là có.
Vì vậy, các chuyên gia hoàn toàn có thể đặt nghi vấn động đất kích thích có thể xảy ra ở đập Tam Hiệp.
Đợt mưa lũ xung quanh khu vực đập Tam Hiệp được đánh giá là bất thường, quan điểm của ông về vấn đề này như thế nào?
- Đúng là mưa lũ quanh khu vực đập Tam Hiệp được đánh giá là bất thường. Khi con đập này hình thành, người ta đã phát hiện ra một hiện tượng khi làm đập quá lớn sẽ làm khí hậu ở đó thay đổi hoàn toàn, bởi mặt hồ quá rộng, như một vùng biển vậy, nên lượng bốc hơi lớn, gió thổi đi, khi gặp lạnh sẽ đóng băng và gây mưa.
Nhưng không chỉ gây mưa lớn, quanh khu vực đập Tam Hiệp cũng có những địa phương cả năm không có một giọt mưa nào, khô hạn kéo dài.
Đập Tam Hiệp là con đập thủy điện lớn nhất thế giới. Ảnh: I.T
Trong trường hợp giả thiết đập Tam Hêp vỡ thì Việt Nam có bị ảnh hưởng không, thưa ông?
- Nếu đập Tam Hiệp có sự cố thì cũng không có khả năng ảnh hưởng đến Việt Nam do con đập này ở khá xa Việt Nam, nếu trong trường hợp xấu, nước còn phải qua sông Dương Tử, Hoàng Hà rồi mới về đến sông Hồng.
Nói cách khác, đập Tam Hiệp và sông Hồng không có sự liên quan trực tiếp.
Từ thực tế ở đập Tam Hiệp, ông có cảnh báo gì với những con đập thủy điện lớn ở Việt Nam?
- Theo các chuyên gia đập của thế giới, những con đập trên 100m nên đặt thiết bị đo chấn động động đất, nếu có nghi vấn phải cảnh báo từ xa đối với người dân, điều này phải đặc biệt quan tâm trong mùa mưa lũ.
Theo ông, mưa lũ ở Trung Quốc có ảnh hưởng đến Việt Nam không, thưa ông?
- Muốn biết mưa lũ ở Trung Quốc có ảnh hưởng đến Việt Nam hay không thì ngoài việc theo dõi chiều cao mực nước sông Hồng thì cần xem xét đến màu nước do sông Hồng bắt nguồn từ cao nguyên hoàng thổ.
Nếu nước sông Hồng màu đỏ thắm, tức là đang mưa lớn trên cao nguyên hoàng thổ; nếu nước không đổi màu nhiểu thì mưa chủ yếu ở khu vực Vân Nam, có thể dự báo nhanh được.
Từ dự báo này, các cơ quan chức năng, địa phương phải củng cố hệ thống đê điều, nếu mưa to trên sông Hồng thì đê của Hà Nội rất nguy hiểm.
Tôi được biết Hà Nội đang có chủ trương quy hoạch khai thác khu bãi giữa sông Hồng, việc này phải xem lại vì bãi giữa là hình thành tự nhiên, nếu bây giờ bị chẹn lại, mưa lũ sẽ tràn vào nội đô.
Đối với lòng sông quanh Hà Nội là nơi thoát lũ, con người không được cản trở nó.
Theo Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Nguyễn Hoàng Hiệp, mưa lũ xung quanh khu vực đập Tam Hiệp (Trung Quốc) không ảnh hưởng đến Việt Nam.