16 đồng minh NATO đã gửi tổng cộng khoảng 1.000 binh sĩ đến bảo vệ hội nghị thượng đỉnh ngày 11 – 12/7, diễn ra tại khu vực cách Belarus 32km và cách Nga 151km. Nhiều nước cũng đang cung cấp các hệ thống phòng không tiên tiến mà các quốc gia vùng Baltic còn thiếu.
Tổng thống Litva Gitanas Nausea nói: “Sẽ là vô trách nhiệm nếu để bầu trời của chúng ta không được bảo vệ khi ông Biden và các nhà lãnh đạo của 40 quốc gia đang đến”.
Litva nằm giữa Belarus, Latvia và Kaliningrad (Nga). Đồ họa: Countryreports
Các nước vùng Baltic gồm Litva, Estonia và Latvia đều đã chi trên 2% GDP cho quốc phòng. Tỷ lệ này lớn hơn so với hầu hết các đồng minh NATO khác.
Nhưng đối với khu vực có tổng dân số khoảng 6 triệu người, điều này là không đủ để duy trì đội quân lớn, hay đầu tư vào máy bay chiến đấu hoặc hệ thống phòng không tiên tiến.
Đức đã triển khai 12 bệ phóng tên lửa Patriot, dùng để đánh chặn tên lửa hành trình, tên lửa đạn đạo hoặc máy bay chiến đấu.
Trong khi đó, Tây Ban Nha đã triển khai hệ thống phòng không NASAMS, còn Pháp đang gửi pháo tự hành Caesar. Pháp, Phần Lan và Đan Mạch đang đặt các máy bay quân sự ở Litva, trong khi Anh và Pháp cũng đang cung cấp khả năng chống máy bay không người lái.
Ba Lan và Đức đã cử lực lượng đặc nhiệm được tăng cường bởi trực thăng. Những nước khác đang gửi thiết bị để đối phó với bất kỳ cuộc tấn công hóa học, sinh học, phóng xạ và hạt nhân tiềm ẩn nào.
Đối với Tổng thống Nauseda, nỗ lực của liên minh nhằm đảm bảo an toàn hàng không trong cuộc gặp mặt của các nhà lãnh đạo đồng nghĩa với việc NATO cần khẩn trương thiết lập hệ thống phòng không thường trực ở các quốc gia vùng Baltic.
Ông nói với các phóng viên: "Chúng tôi nghĩ về những gì sẽ xảy ra sau khi hội nghị thượng đỉnh kết thúc và chúng tôi sẽ làm việc với các đồng minh để tạo ra một lực lượng luân phiên bảo vệ trên không thường trực.”
Hàng rào biên giới Litva - Belarus. Ảnh: Reuters
Lực lượng tuần tra biên giới Litva - Belarus. Ảnh: Reuters
Ảnh: Reuters
Tại các ngôi làng ở biên giới Litva giáp Belarus, người dân địa phương nói với Reuters rằng họ cảm thấy hoàn toàn an toàn, bất chấp việc Belarus đề nghị tiếp nhận lực lượng Wagner sau cuộc binh biến ở Nga và việc Belarus hiện đang lưu trữ vũ khí hạt nhân của Nga.
"Bạn có nghĩ Wagner hoặc Belarus có thể tấn công Litva, quốc gia thuộc NATO không? Họ không dám. NATO là NATO, và chúng tôi cảm thấy an toàn vì chúng tôi ở trong NATO. Tại sao chúng tôi lại sợ họ?", ông Edvard Rynkun (67 tuổi, ở Kaniukai, ngôi làng cách Belarus 1 km) nói.
“Nếu không nhờ tư cách thành viên NATO, mọi thứ ở đây có thể đã giống như ở Ukraine”, bà Elena Tarasevic (55 tuổi, hàng xóm của Rynkun) đồng quan điểm.
Hệ thống Patriot ở sân bay Vilnius. Ảnh: Reuters
Ảnh: Reuters
Tại sân bay Vilnius, 8 bệ phóng tên lửa Patriot do Đức vận hành được nhìn thấy đang hướng về phía Kaliningrad của Nga. Hai bệ phóng khác hướng về phía Belarus. Tất cả các bệ phóng đã hoạt động từ sáng 7/7.
"Các bạn biết rằng các bạn đang ở đâu về mặt địa lý và bạn biết khá rõ mối đe dọa đến từ đâu", Steffen Lieb, chỉ huy lực lượng triển khai Patriot cho biết.
"Litva yêu cầu chúng tôi bảo vệ hội nghị thượng đỉnh, và NATO cũng yêu cầu Đức giúp đỡ. Đây là câu trả lời của chúng tôi", ông nói thêm.
Litva đã tăng gấp ba lần lực lượng được triển khai để bảo vệ biên giới với Belarus và Nga trong mùa hè, đồng thời tăng cường các sĩ quan từ Latvia và Ba Lan. Hai nước cũng đã cử cảnh sát giúp tuần tra Vilnius.
"Chúng tôi đang chuẩn bị để đối phó với nhiều hành động khiêu khích", chỉ huy biên phòng Rustamas Liubajevas nói. Ông cho biết thêm rằng ông sợ làn sóng người di cư ở biên giới, hoặc hành vi vi phạm biên giới, hoặc xe quân sự xuất hiện ở biên giới mà không có lời giải thích.
"Tình hình thực sự rất căng thẳng. Vì vậy, bảo vệ biên giới đã ở mức rất, rất cao trước hội nghị thượng đỉnh", ông Liubajevas nói.
Thị trưởng Vilnius đã đề nghị người dân đi nghỉ bên ngoài thành phố nếu họ muốn tránh bị gián đoạn, vì phần lớn trung tâm thành phố Vilnius sẽ bị đóng cửa cho hội nghị thượng đỉnh.