Bước đi của Thượng viện Mỹ
Nghị quyết mới đây của Thượng viện Mỹ nhằm đồng thời vào hai đối tượng là Ả rập Xê út và Tổng thống Mỹ Donald Trump.
Hai nội dung chính của nó là khẳng định Thái tử Ả rập Xê út Mohammed bin Salman chịu trách nhiệm về vụ chủ ý sát hại nhà báo Jamal Khoshaggi và yêu cầu chính phủ của ông Trump chấm dứt viện trợ tài chính và quân sự cho Ả rập Xê út tiến hành chiến tranh ở Yemen.
Trên cương vị tổng thống, ông Trump có quyền phủ quyết nghị quyết nói trên của Thượng viện nhưng thiệt hại về chính trị thì lại không thể tránh khỏi. Đối với Ả rập Xê út thì cũng thế.
Không chỉ có phía chính quyền và hoàng gia ở Ả rập Xê út cho tới nay vẫn khăng khăng bác bỏ mọi cáo buộc cho rằng vị thái tử kia chủ mưu và bật đèn xanh cho cơ quan tình báo và an ninh Ả rập Xê út sát hại nhà báo Khoshaggi, mà chính ông Trump cũng nhiều lần bày tỏ hoài nghi về khả năng Mohammed bin Salman liên đới trách nhiệm hoặc chịu trách nhiệm chính.
Trong khi đó, phía Thổ Nhĩ Kỳ đã cung cấp đủ bằng chứng và ngay đến cả Cục tình báo trung ương Mỹ (CIA) cũng đã cho rằng Mohammed bin Salman chịu trách nhiệm chính.
Bây giờ, Thượng viện Mỹ đưa ra nghị quyết kia là thể hiện quan điểm chính thức và làm cho cả vương triều Ả rập Xê út lẫn ông Trump khó xử và càng khó khiến cho thiên hạ tin họ trong chuyện này.
Quan điểm thái độ này của Thượng viện Mỹ củng cố nhìn nhận phổ biến trên thế giới là phía Ả rập Xê út bưng bít sự thật và ông Trump lấp liếm để bao che cho Ả rập Xê út nói chung và cá nhân Mohammed bin Salman nói riêng.
Mượn ngoài xử trong
Cuộc chiến tranh ở Yemen là một trong những quyết sách mang tính chiến lược của Ả rập Xê út và cá nhân Mohammed bin Salman.
Để phát động và tiến hành cuộc chiến tranh này, Ả rập Xê út đã tập hợp lực lượng thành hẳn một liên quân và đương nhiên phải nhờ cậy vào sự chống lưng của Mỹ cả về chính trị lẫn quân sự và tài chính.
Yemen chìm sâu trong xung đột. Ảnh: Reuters
Mục tiêu của Ả rập Xê út là đẩy lùi ảnh hưởng của Iran ở Yemen. Chống Iran cũng lại là một mục đích mà ông Trump theo đuổi bằng mọi giá. Ả rập Xê út đã được ông Trump gây dựng thành con chủ bài trong chiến lược của Mỹ đối với khu vực Trung Đông, Bắc Phi và vùng Vịnh mà cốt lõi nhất là chống Iran.
Vì thế, nghị quyết nói trên của Thượng viện Mỹ tác động trực tiếp tới mối quan hệ giữa Mỹ và Ả rập Xê út cũng như tới những mưu tính chiến lược của ông Trump và của Ả rập Xê út cho khu vực này.
Chính quyền Ả rập Xê út không thể không hậm hực về động thái trên của Thượng viện Mỹ nhưng trên thực tế không quá phải lo ngại về hậu quả, hệ luỵ hay tác động của nghị quyết ấy vì đối tác quan trọng nhất ở Mỹ đối với vương triều này là ông Trump chứ không phải Quốc hội Mỹ.
Tuy nhiên, nghị quyết này báo hiệu rằng, tới đây phía Mỹ đối với Ả rập Xê út không hẳn tiếp tục như trước. Ngày 3.1 tới này, Quốc hội Mỹ nhiệm kỳ mới bắt đầu hoạt động và Đảng Cộng hoà của ông Trump không còn kiểm soát được hạ viện nữa. Cục diện quyền lực mới này ở Mỹ không còn thuận lợi như trước đối với Ả rập Xê út.
Thật ra, chuyện Ả rập Xê út chỉ là cái cớ để Thượng viện Mỹ thể hiện vị thế quyền lực đối với ông Trump.
Hiện tại cũng như từ sau ngày 3.1 tới, Đảng Cộng hoà vẫn kiểm soát Thượng viện và thông điệp của Thượng viện nói chung và của đa số dân biểu trong Thượng viện nói riêng là sẽ không còn nhất nhất nghe theo ông Trump mà sẽ tăng cường kiểm soát, giám sát và chế tài quyền lực của ông Trump.
Như thế có nghĩa là ông Trump rồi đây sẽ khó khăn và khó xử hơn trong mối quan hệ quyền lực với lưỡng viện lập pháp ở Mỹ.
Điều khiến ông Trump cay cú và cay đắng trong chuyện này là không chỉ có Đảng Dân chủ mà còn có cả bộ phận nhất định của Đảng Cộng hoà trong Quốc hội Mỹ không ủng hộ tổng thống, khiến ông Trump cầm quyền khó khăn hơn và sẽ vất vả hơn trước rất nhiều nếu muốn được Đảng Cộng hoà tái đề cử làm ứng cử viên cho cuộc bầu cử tổng thống ở Mỹ vào năm 2020.
Trong khi ông Trump buộc phải dịu giọng xuống thang để hợp tác với Quốc hội thì Ả rập Xê út phải tính đến việc tìm kiếm chỗ dựa mới cho cuộc chiến tranh ở Yemen và để bảo vệ sự tồn tại của vương triều.
*Tiêu đề do tòa soạn đặt lại