Mới đây UBND tỉnh Bắc Ninh đã ký quyết định hỗ trợ ngân sách xây dựng kết cấu hạ tầng kỹ thuật Khu công nghiệp Yên Phong 1 - Khu công nghiệp mà tập đoàn Samsung đang đầu tư Samsung Display.
Theo đó, số tiền hỗ trợ dự kiến vào khoảng 298,9 tỷ đồng. Các hỗ trợ là 50% phí sử dụng hạ tầng cho 46,28ha đất dự án (286,9 tỷ đồng), kinh phí đào tạo lao động là người dân của tỉnh là 1,5 triệu/người (12 tỷ đồng). Ngoài ra, sau khi hết thời hạn miễn giảm theo luật Thuế thu nhập doanh nghiệp (miễn 4 năm và giảm 50% trong 9 năm tiếp theo), Samsung Display sẽ được giảm tiếp 50% thuế này cho 3 năm tiếp theo.
Lãnh đạo Sở Kế hoạch Đầu tư Bắc Ninh giải thích: Sở dĩ Bắc Ninh ưu đãi “vượt trần” cho Samsung như vậy là bởi địa phương kỳ vọng nhiều vào dự án của Samsung tại Bắc Ninh, hi vọng Bắc Ninh sẽ trở thành trung tâm điện tử của cả nước, có sức lan tỏa, thu hút đầu tư các doanh nghiệp hỗ trợ xung quanh cũng như đạt thương hiệu cho Bắc Ninh để các tập đoàn khác là những tập đoàn lớn tham gia chuỗi giá trị toàn cầu. Đây là điều kiện phát triển kim ngạch hỗ trợ liên quan đến lĩnh vực này và cũng là thương hiệu cho Bắc Ninh thu hút đầu tư tiếp.
Tuy nhiên, không ít doanh nghiệp trong nước cho rằng: Ưu đãi này là “quá hời” cho phía Samsung và họ cảm thấy bất công bởi từ trước tới nay, các doanh nghiệp nội chưa thực sự được ưu ái nhiều đến vậy!
Dưới đây, chúng tôi xin đăng tải những chia sẻ, tâm sự rất thật của một chủ doanh nghiệp nội, ông Nguyễn Thế Khoa, CEO công ty Greem Standard, trước những ưu đãi “vượt trần” của Bắc Ninh cho Samsung.
Ưu đãi "vượt trần" cho Samsung: Quá bất công cho DN Việt?
"Từ trước đến nay việc thu hút vốn FDI vốn được xem là cuộc đua của các tỉnh thành nhằm đẩy mạnh kinh tế xã hội. Việc ưu đãi để thu hút vốn được xem là ưu tiên hàng đầu hàng trong rất nhiều năm qua. Việt Nam đã gần như đón đầy đủ các công ty điện tử hàng đầu thế giới như LG, Samsung, Intel, Nokia, Canon... đầu tư, xây dựng nhà máy. Tuy nhiên, tới hiện tại, Samsung vẫn là công ty lớn nhất đầu tư vào Việt Nam.
Nhìn chung, các công ty FDI lớn như Samsung đầu tư vào một quốc gia nào đó sẽ giúp mở rộng kim ngạch xuất khẩu, giải quyết được việc làm cho lao động dư thừa, phát triển ngành công nghiệp phụ trợ kèm theo. Việc ưu đãi cao sẽ giúp nhà đầu tư yên tâm hơn trong quá trình rót vốn đầu tư, tạo tiền đề mở rộng đầu tư lớn hơn trong tương lai. Nhưng để phù hợp cho những ưu đãi cao như thế, các nhà làm luật cần hiểu vấn đề rõ ràng.
Samsung vào Bắc Ninh từ khá lâu nên hoạt động đã trải qua nhiều bước thăng trầm. Bắc Ninh chưa phải chưa có bài học nào mà Samsung chưa đem lại. Năm 2013 Bắc Ninh công bố dự toán ngân sách, việc SEV và SDI chuyển mô hình qua chế xuất khiến mọi người không khỏi giật mình. Bắc Ninh giảm thu 226 tỷ đồng mỗi quý chỉ vì Samsung được hưởng ưu đãi của doanh nghiệp chế xuất.
Đặt câu hỏi nếu tất cả các công ty mà Samsung chuyển mô hình chế xuất với con số 10% tổng kim ngạch xuất khẩu cả nước thì Việt Nam sẽ mất bao nhiêu tiền thuế từ việc xuất khẩu? Khi tạo ưu đãi chồng ưu đãi sẽ trở thành một khó khăn cho việc phát triển của tỉnh nói riêng và cả nước nói chung. Chưa tính tới vấn đề những công ty phụ trợ cho Samsung có thể cũng sẽ học theo doanh nghiệp này mà chuyển về mô hình chế xuất. Liệu đó có còn là gói ưu đãi thu hút vốn FDI để phát triển nền kinh tế hay là nơi để các doanh nghiệp FDI như Samsung tối ưu hóa lợi nhuận?
Ưu đãi cần có thu về chứ không thể ưu đãi không, rồi thu thuế về trên thu nhập của người lao động được. Thu hút vốn FDI là điều tốt nhưng cần tính toán tốt nhiều bài toán chứ không thể vì 1 hay 2 bài toán dễ tính kia mà quên đi cốt lõi vấn đề của nền kinh tế, không thể vì chạy đua hút vốn FDI mà làm liều được.
Vấn đề ưu đãi thu hút vốn FDI và tạo nền tảng cho nền công nghiệp phụ trợ, nhưng liệu có doanh nghiệp nào tại Việt Nam đủ cung cấp 400 triệu linh kiện phụ trợ cho Samsung/năm mà vẫn đảm bảo chất lượng? Đó là lý do tại sao chúng ta nói Việt Nam không thể làm con ốc vít hay cục sạc mà Samsung cần. Chính xác vì chúng ta không có công nghệ cũng như không đủ tầm để cung cấp cho Samsung số lượng lớn sản phẩm này.
95% doanh nghiệp Việt Nam là vừa và nhỏ và cơ cấu vốn của doanh nghiệp thường là vốn vay tới 90%, chưa tính tới ưu đãi nhà nước cho nhóm doanh nghiệp này gần như là con số 0. Doanh nghiệp vừa và nhỏ thường tự thân vận động thay vì ngồi chờ ưu đãi của chính phủ.
Nhìn vào một quốc gia khác có cơ cấu doanh nghiệp vừa và nhỏ như Đức, nhà làm luật Đức xác định rõ 95% số doanh nghiệp cơ cấu nhỏ và vừa là đa số và luôn có những ưu đãi thích hợp cho nhóm doanh nghiệp này phát triển. Vì nếu nhóm 95% doanh nghiệp này làm ăn tốt sẽ còn hơn 5% doanh nghiệp lớn kia về đóng góp ngân sách.
Nhìn vào ưu đãi dành cho các doanh nghiệp nước ngoài khiến các doanh nghiệp Việt trong nước cảm thấy đau lòng. Để kinh doanh, công ty của tôi cũng tự lực cánh sinh, từ đi vay ngân hàng thuê đất sản xuất, đóng thuế thì không thiếu 1 xu. Trong khi đó, chính sách ưu đãi chỉ luôn được áp dụng cho nhóm doanh nghiệp lớn nên doanh nghiệp chúng ta nhỏ không đáp ứng được những yêu cầu để được ưu đãi. Nhất là doanh nghiệp Việt Nam không nắm bắt được những vấn đề về luật vì không phải công ty nào cũng đủ khả năng thuê công ty tư vấn. Đây cũng là trở ngại cho doanh nghiệp.
Thiết nghĩ thu hút vốn FDI nhưng kèm theo đó cần quan tâm hơn những doanh nghiệp vừa và nhỏ hơn thay vì cứ chiều những doanh nghiệp lớn để rồi phụ thuộc vào họ!"
