Tuần qua, khi Iran bắn rơi một máy bay trinh sát không người lái của Mỹ ở Eo biển Hormuz quan hệ căng thẳng giữa hai nước lập tức bị đẩy lên một nấc thang mới.
Tổng thống Donald Trump thừa nhận ông đã ra lệnh tấn công phản đòn Iran và chỉ rút lại quyết định này đúng 10 phút trước khi mệnh lệnh được thực thi khi biết rằng vụ trả đũa có thể sẽ khiến 150 người Iran thiệt mạng.
Cho tới thời điểm hiện tại, Iran và Mỹ vẫn đưa ra những tuyên bố mâu thuẫn nhau về vị trí chiếc máy bay bị bắn hạ. Tehran nói rằng chiếc UAV RQ-4A Global Hawk đã xâm phạm không phận của của họ còn Washington thì khẳng định máy bay vẫn đang hoạt động trên không phận quốc tế.
Tuy nhiên, có một thực tế phải thừa nhận là đây không phải lần đầu tiên giữa Iran và Mỹ diễn ra những tranh cãi về việc bắn rơi máy bay không người lái của Mỹ.
Gần 8 năm trước, một máy bay trinh sát tàng hình của Mỹ với sải cánh 66 feet cũng đã bị Iran tấn công.
Thời điểm đó, hai bên cũng đã đưa ra những tuyên bố khác nhau về sự việc. Mỹ khẳng định máy bay không người lái RQ-170 Sentinel của họ trong quá trình thực thi một sứ mệnh tình báo của CIA từ một căn cứ ở Afghanistan đã gặp lỗi kỹ thuật còn Iran thì cho rằng họ đã vô hiệu hóa nó bằng biện pháp tấn công mạng.
Theo tờ The Washington Post, các quan chức Mỹ vào thời điểm đó nói rằng CIA đang sử dụng máy bay trinh sát này để do thám các căn cứ hạt nhân của Iran.
Tướng Amir Ali Hajizadeh xem xét các mảnh vỡ từ chiếc máy bay không người lái của Mỹ bị bắn hạ hôm 20/6. (Nguồn: AP)
Vì vậy, không có gì ngạc nhiên khi Washington đề nghị Tehran trao trả lại chiếc UAV, Iran đã thẳng thừng từ chối, thay vào đó quyết định công khai chiếc máy bay thu giữ được của Mỹ trên truyền hình quốc gia.
"Không ai lại đi trao trả biểu tượng gây hấn cho một bên đã tìm cách thu thập các thông tin tình báo bí mật trọng yếu liên quan tới an ninh quốc gia của một đất nước", Tướng Hossein Salami, khi đó đang giữ chức Phó tư lệnh Lực lượng Vệ binh Cách mạng Hồi giáo Iran tuyên bố.
Vụ việc năm 2011 tuy không đẩy mối quan hệ giữa Mỹ và Iran lên mức căng thẳng như vụ bắn rơi chiếc RQ-4A Global Hawk trong tuần qua nhưng nó cũng đã kéo dài trong nhiều năm.
Năm 2012, các quan chức Iran nói rằng họ đã xâm nhập được vào hệ thống điều khiển của chiếc RQ-170 Sentinel và ứng dụng những công nghệ giải mã được vào phát triển các máy bay không người lái cho riêng mình.
Đến năm kế tiếp, một loạt hãng thông tấn Iran cho đăng tải hình ảnh và video các quan chức Iran tuyên bố họ đã chế tạo được UAV nội địa dựa trên công nghệ của chiếc RQ-170.
Năm 2014, truyền thông nhà nước Iran đưa tin nhà lãnh Lãnh đạo tối cao Ayatollah Ali Khamenei đến thăm một buổi triển lãm giới thiệu phiên bản chiếc UAV mà Iran sao chép từ máy bay không người lái của Mỹ.
"Chiếc máy bay không người lái này đặc biệt quan trọng đối với các nhiệm vụ trinh sát", ông Khamenei nhấn mạnh.
Năm ngoái, Israel bắn rơi một máy bay không người lái và tuyên bố rằng nó rất giống với mẫu thiết kế dựa trên nền của chiếc RQ-170.
"Đây là một phiên bản sao chép của Iran từ chiếc UAV của Mỹ mà họ thu giữ được cách đây vài năm", Yuval Steinitz, một bộ trưởng trong nội các an ninh Israel cho biết,
Tuy nhiên, đó không phải là một bản copy hoàn toàn giống với mẫu UAV của Mỹ vì sải cánh của nó dài hơn 19 feet.
Khi đó, các quan chức Israel nói rằng chiếc UAV đã cất cánh từ một căn cứ không quân của Iran ở Syria và bị bắn hạ sau khi bao vào lãnh thổ Israel vài dặm. Về phần mình, Iran tất nhiên gọi tuyên bố đó của Israel là một điều "kỳ cục".
Video cho thấy vệt khói để lại sau khi UAV RQ-4A Global Hawk bị Iran bắn hạ