1. Jorge Valdano là người cẩn ngôn. Ông lớn lên trên những cánh đồng Argentina và là người hâm mộ nhiệt thành của nhà văn Jorge Luis Borges. Ông vô địch World Cup 1986 trên vai trò cầu thủ, làm việc cho Real Madrid trên ba cương vị: cầu thủ, HLV và thành viên Ban lãnh đạo

Năm 2007, Valdano viết một bài bình luận cho tờ Marca, khẳng định Rafa Benitez và Jose Mourinho đang mở ra một kỷ nguyên mới trong bóng đá. Chiến thuật của hai người này đã xóa mờ vai trò của cá nhân để đề cao tính tập thể.

Chelsea và Liverpool khi đó vừa gặp nhau ở bán kết Champions League, và HLV của hai đội này đang được xem là những HLV thành công nhất châu Âu khi ấy. Thế nhưng hai trận đấu giữa họ không dễ xem một chút nào. Nó như là một sự tra tấn cho những ai yêu bóng đá đẹp.

Mourinho chưa từng thành công trong sự nghiệp cầu thủ.

Nhưng Valdano không hề thích cái kỷ nguyên mới mẻ ấy. Ông bảo Liverpool đã phản bội lại truyền thống khi chọn một HLV quá thực dụng. Rồi ông chỉ ra: cả Benitez và Mourinho đều không có sự nghiệp cầu thủ thành công.

Mourinho cũng cố theo bước chân của cha, ông Felix, để trở thành cầu thủ. Nhưng ở tuổi 22, ông nhận ra hạn chế của bản thân và quyết định treo giày. Tương tự như thế, Benitez giã từ một sự nghiệp khiêm tốn ở những giải hạng dưới của Tây Ban Nha khi chưa đến 30.

Theo Valdano, chính quá khứ không thành công trên sân cỏ đã ảnh hưởng trực tiếp đến xu hướng chiến thuật của họ. Valdano viết: "Họ không có tài năng, nên cũng không tin vào tài năng. Họ chỉ tin vào sức mạnh tập thể. Benitez và Mourinho là những cầu thủ mà họ cần trong lối chơi của mình: không hào xuất sắc, nhưng biết tuân thủ chỉ thị và dựa vào đồng đội".

Mourinho tin vào sức mạnh tập thể hơn là tài năng cá nhân.

Mourinho và Benitez không có tài năng, nhưng họ biết cách triệt tiêu tài năng của đối phương. Có lẽ như những mặc cảm từ việc không bằng được các đồng đội đã khiến họ lao tâm suy nghĩ việc cào bằng trình độ của các cầu thủ trên sân lại ngang nhau.

Lý thuyết của Valdano không phải là không có lỗ hổng. Hãy nhìn Arsene Wenger, cũng có một sự nghiệp cầu thủ kém thành công, nhưng lại là tín đồ của bóng đá đẹp. Hay một thế hệ những HLV trẻ đang làm việc tại Đức, tiêu biểu là Julian Nagelsmann, cũng hừng hực khí thế tấn công.

2. Dẫu vậy, suy nghĩ của Valdano vẫn rất đúng ở nhiều trường hợp. Hãy cũng đến với một trường hợp như thế: Zinedine Zidane.

Cho đến nay, người ta vẫn chưa rõ triết lý làm việc của Zidane là gì, chỉ biết ông gần như thành công ngay tức thì khi được bổ nhiệm vào chiếc ghế nóng. Zidane chính là mặt bên kia của chiếc đồng xu mà Valdano vẽ nên, tức là ngược lại hoàn toàn với Benitez và Mourinho.

Zidane không chỉ thành công, mà còn là cầu thủ có sức ảnh hưởng lớn lên nhiều thế hệ. Lối chơi của ông đạt đến trình độ nghệ thuật. Ông là một trong rất ít những ngôi sao trong lịch sử từng vô địch Euro, World Cup và Champions League.

Nếu Mourinho và Benitez xây dựng lối chơi sao cho chính họ cũng có thể thi đấu thành công, Zidane cũng làm điều tương tự. Ông đặt trọng tâm vào những cá nhân, ông tạo môi trường cho họ tỏa sáng. Ông bảo vệ họ trước truyền thông, đôi khi mù quáng đến mức nói những câu như: "Chừng nào tôi còn ngồi trên ghế huấn luyện của Real Madrid, chừng ấy không ai được nghi ngờ khả năng của Karim Benzema".

Bảo vệ cầu thủ là điều khiến các học trò luôn yêu quý Zidane.

Đầu mùa này, Real chệch choạc. Sự chệch choạc ấy khiến Real hiện đang bị Barca bỏ xa 11 điểm (Real vẫn còn một trận chưa đá). Nhưng Zidane kéo Real ra khỏi khó khăn nhờ niềm tin tuyệt đối vào họ. Ông không chê trách một ai, ông khen họ sau mỗi trận đấu, ông đổ lỗi cho vận may. Ông không bắt ai phải làm bia đỡ đạn, ông giữ nguyên đội hình đã đá dở trận trước, chỉ để những cầu thủ này biết ông bên cạnh họ.

Là một siêu sao, Zidane rõ ràng rất hiểu tâm lý của một siêu sao. Và điều đó giúp ông có được thành công mà bất kỳ một HLV nào cũng mơ ước. Ngày còn thi đấu, Zidane từng bật lại Chủ tịch Florentino Perez vì ông này bán Claude Makelele, tiền vệ trụ luôn chơi hiệu quả ngay trước hàng thủ. "Ông dát vàng chiếc Bentley làm gì khi nó đã mất động cơ", Zidane nói thế khi Perez mang về David Beckham.

Vì trải nghiệm ấy thời còn thi đấu, Zidane luôn tin dùng Casemiro, để dàn hảo thủ phía trước thoải mái phô diễn ma thuật của mình. Và nhờ thế, bình quân 14 trận Real lại giành thêm một chiếc Cúp dười thời của ông. Những trận đấu càng lớn, Real lại đá càng hay nhờ niềm tin từ người đứng bên đường piste.

Hẳn Barca cũng biết điều đó.