Dưới đây là phần lược dịch bài phân tích của cây viết Ana Campoy, đăng trên Quartz về vấn đề tường biên giới Mỹ-Mexico. Bài viết không thể quan điểm của tòa soạn.
---
"Bằng chứng" của ông Trump
Trong chuyến thăm Nam Texas gần đây, Tổng thống Mỹ Donald Trump lại một lần nữa khẳng định lập trường của mình, rằng một bức tường dọc biên giới Mỹ - Mexico là cách duy nhất để cản trở tội phạm lén xâm nhập vào Mỹ, một phần trong chiến dịch của ông nhằm có được ngân sách phục vụ cho dự án.
Tại hội nghị bàn tròn về an ninh biên giới, ông Trump đã tìm cách thuyết phục người nghe với sự hỗ trợ từ lượng lớn ma túy, tiền và vũ khí ông đưa ra làm bằng chứng cho cuộc khủng hoảng biên giới mà ông Trump khẳng định là hàng rào vật lý theo đề xuất của mình có thể chặn đứng.
Có điều, đa phần số đồ vật ấy kỳ thực lại bị thu giữ ở những điểm nhập cảnh hợp pháp, chứ không phải ở những nơi mà ông Trump muốn xây tường bao.
Nhiều chuyên gia đã chỉ ra những điểm phi thực tế về hậu cần và pháp lý đối với dự án xây tường bao dọc theo chiều dài toàn bộ biên giới Mỹ - Mexico kể từ khi ông Trump nhắc tới nó như một hứa hẹn chủ chốt trong chiến dịch tranh cử.
Họ còn cho rằng một hàng rào vật lý gần như không giải quyết được những vấn đề thực sự về nhập cư và buôn lậu ma túy mà Mỹ đang đối mặt. Những gì các quan chức An ninh Nội địa (DHS) chuẩn bị cho chuyến thăm của ông Trump đã chỉ ra nguyên do của việc đó.
Ví dụ như 117kg methamphetamine (ma túy đá - còn gọi là meth) và 12kg heroin được xếp ngăn nắp trong cuộc họp. Các nhân viên ở một cửa khẩu đã phát hiện ra chúng sau khi dùng chó nghiệp vụ và công nghệ X-quang để kiểm tra một lô hàng thương mại.
Thống kê cho thấy, việc giấu những kiện hàng bất hợp pháp trên các phương tiện và lái qua cửa khẩu là cách thông dụng nhất để buôn lậu ma túy đá và heroin, những chất gây nghiện đang châm ngòi cho một đại dịch "sốc thuốc" ở Mỹ.
Tại cửa khẩu, quan chức Mỹ còn thu giữ 3 khẩu súng mạ vàng khảm kim cương.
Đặc biệt hơn, các đặc vụ của DHS còn phát hiện ra một đường hầm, được xây dựng ngay dưới một khu vực biên giới vốn đã được bảo vệ bằng tường bao. Ít nhất đã có 1 vụ thu giữ súng trường AK-47 xảy ra ở biên giới phía Mỹ, sau khi các quan chức trông thấy một người lái xe lo lắng đi sang Mexico.
Một phần tường bao tại biên giới Mỹ - Mexico. Ảnh: Reuters
Vấn đề biên giới khó nhằn nhất của Mỹ
Ngoài ra, các quan chức DHS còn đưa ra vài ví dụ cho thấy hoạt động vận chuyển trái phép xảy ra giữa các cửa khẩu. Người ta phát hiện thấy nhiều người nhập cư bị nhồi nhét trong những chiếc xe và thậm chí là trong xe ngựa để vượt biên trái phép.
Tuy nhiên, đó chưa phải vấn đề cấp thiết nhất đối với DHS ở thời điểm hiện tại mà là số lượng ngày càng gia tăng của những trường hợp tìm kiếm quy chế tị nạn ở Mỹ, một cái cớ thường được sử dụng để nhập cư bất hợp pháp vào Mỹ.
Hiện nay, có rất nhiều người từ Trung Mỹ đang tìm cách trốn chạy khỏi tình trạng nghèo đói hoặc bất ổn chính trị ngày càng tồi tệ của đất nước. Rất nhiều đoàn xe di cư lớn vốn bắt đầu như một hình thức biểu tình chính trị đang thực hiện các hành trình nguy hiểm qua Mexico.
Chính quyền Trump đã cố gắng sàng lọc họ qua các cửa khẩu, nơi họ được đưa vào danh sách chờ. Rất nhiều người di cư tuân thủ quy chình ấy, nhưng nhiều người khác đang xâm nhập bất hợp pháp và ra tự thú với các đặc vụ Tuần tra Biên giới, những người chịu trách nhiệm kiểm tra xem liệu họ có phù hợp để tị nạn hay không khi họ nói rằng mình sợ quay trở về quê nhà.
Dù những người đó tới Mỹ hợp pháp hay bất hợp pháp thì theo luật Mỹ và luật quốc tế, chính quyền Mỹ vẫn phải lắng nghe các yêu cầu tị nạn của họ.
Một bức tường sẽ không giải quyết được vấn đề này. Thậm chí, nó còn không thể ngăn người nhập cư vượt biên bất hợp pháp. Ở San Diego, các thành viên trong đoàn xe nhập cư vẫn trèo qua hoặc chui dưới những hàng rào sẵn có để vào Mỹ.
Tuy nhiên, từ bỏ ý tưởng bước tường biên giới sẽ là một thiệt hại lớn về chính trị đối với ông Trump, đặc biệt là sau khi ông đã buộc chính phủ Mỹ phải đóng cửa một phần vì chuyện này.
Về phần mình, ông Trump đã nhiều lần tuyên bố rằng, nói Mexico phải chi trả cho bức tường không có nghĩa là Mỹ sẽ nhận lấy một tấm séc hàng tỉ USD. Mexico sẽ chỉ chịu khaorn chi phí qua phần lời mà chính quyền Trump rút ra thông qua thỏa thuận thương mại Mỹ - Mexico - Canada.
Ông Trump cũng sẵn sàng từ bỏ cái tên mà ông đã chỉ định cho dự án. "Họ cứ nói rằng mình không muốn một bức tường bê tông. Tôi đã nói rằng cũng được thôi, thì chúng ta sẽ gọi nó là tường thép".