Theo nhà báo Rakesh Krishnan Simha (tại New Zealand), trong bản báo cáo được giải mật gần đây, cơ quan tình báo trung ương Mỹ (CIA) đã tiết lộ rằng Ấn Độ ưa chuộng vũ khí Nga vì Moscow sẵn sàng chuyển giao cho họ khi cần thiết.
Trong bản báo cáo tháng 11/1984 có tiêu đề: "Sức mạnh không quân Ấn Độ: Hiện đại hóa và uy thế khu vực", CIA nhận thấy "mức độ đáng tin cậy của Moscow với vai trò là nhà cung cấp và cho vay ưu đãi các công nghệ tiên tiến" đã mang lại cho Nga "lợi thế đáng kể trong cuộc cạnh tranh trên thương trường với các quốc gia phương Tây".
Mặc dù bản báo cáo đã có từ 32 năm trước, nhưng phần lớn nội dung mà nó đề cập vẫn liên quan đến tình hình hiện nay.
Tiêm kích MiG-27 Ấn Độ. Nguồn: idrw.org
Về việc Ấn Độ phụ thuộc rất lớn vào Nga để mua sắm máy bay và các trang thiết bị liên quan, bản báo cáo lý giải:
"Các quan chức cấp cao của chính phủ Ấn Độ từng công khai quan điểm của mình rằng Moscow là nhà cung cấp vũ khí đáng tin cậy hơn phương Tây, phần lớn là do Liên Xô đã giúp đỡ New Delhi khi nước này xảy ra chiến tranh với một số nước láng giềng, còn phương Tây thì không".
Kết cấu tương đối đơn giản, nhưng lại có sức mạnh "nồi đồng cối đá" của vũ khí Liên Xô cũng khiến không quân Ấn Độ ưa thích chúng.
"Ngoài ra, Moscow chấp nhận cung cấp các loại máy bay hiện đại, trang bị hệ thống tiên tiến với điều khoản tín dụng ưu đãi - trả trước một khoản nhỏ, lãi suất thấp, kỳ hạn trả nợ dài - và có thể chuyển giao thiết bị tương đối nhanh..." - bản báo cáo viết.
Thêm vào đó, CIA lưu ý rằng, so với phương Tây, Nga cho thấy thái độ thoải mái hơn trong việc cung cấp giấy phép và hỗ trợ công nghệ để Ấn Độ sản xuất các loại máy bay trong nước như MiG-27 và MiG-29.
Nỗ lực đa dạng hóa nguồn cung
Báo cáo của CIA cho thấy Ấn Độ đã tìm cách đa dạng hóa nguồn cung cấp vũ khí từ đầu những năm 1980, dưới thời nữ Thủ tướng Indira Gandhi.
"Bà Indira cho rằng mối quan hệ mật thiết với Moscow có thể đang làm hạn chế chính sách đối ngoại của Ấn Độ, làm suy yếu vai trò lãnh đạo của New Delhi trong số các quốc gia phi liên kết, và khiến quân đội nước này quá phụ thuộc vào một nguồn cung cấp duy nhất.
Chúng tôi cho rằng bà Indira cũng sẵn lòng lợi dụng cuộc cạnh tranh giữa 2 phía Đông-Tây để phục vụ cho lợi ích của Ấn Độ" - Bản báo cáo viết.
CIA hy vọng rằng con trai của bà Indira - người nối nghiệp - sẽ đưa Ấn Độ bước ra ngoài mối quan hệ bó hẹp.
"Là người có tư tưởng kỹ trị, Thủ tướng mới của Ấn Độ Rajiv Gandhi (nhiệm kỳ từ năm 1984-1989) có thể nghiêng về yếu tố kỹ thuật nhiều hơn các nhân tố chính trị khi lựa chọn hệ thống vũ khí mới. Điều này có thể khiến ông muốn mua trang thiết bị từ phương Tây hơn so với bà Indira trước đây.
Song, theo đánh giá của chúng tôi, việc mua sắm máy bay từ phương Tây có vẻ vẫn sẽ có quy mô nhỏ hơn so với mua từ Liên Xô, ngay cả khi các nhà cung cấp phương Tây đẩy mạnh nỗ lực chào hàng" - Bản báo cáo cho hay.
Cuối cùng, Thủ tướng Rajiv vẫn có những hạn chế nhất định trong khả năng đa dạng hóa nguồn cung và giảm sự phụ thuộc vào vũ khí Nga.
"Moscow đang nắm chắc vị thế là nhà cung cấp vũ khí chủ lực của New Delhi, Ấn Độ cũng không đủ khả năng chi trả cho chương trình chuyển đối tốn kém và kéo dài sang vũ khí phương Tây. Các báo cáo còn cho thấy nhiều quan chức Ấn Độ không tin rằng họ có thể nhờ vả lâu dài vào sự hỗ trợ quân sự từ phương Tây" - Bản báo cáo của CIA nhận định.
Tiêm kích Fulcrum - Nga và Falcon - Mỹ
Đối với MiG-29 (NATO định danh: Fulcrum), CIA mô tả đây là "một trong những máy bay chiến đấu chiếm ưu thế trên không mạnh nhất đang được đưa vào biên chế các lực lượng vũ trang Nga".
"Chúng tôi tin rằng việc Ấn Độ quyết định mua MiG-29, thay vì lắp ráp Mirage-2000 (một trong số các phương án thay thế mà New Delhi đã cân nhắc) cho thấy Moscow sẵn lòng xuất khẩu mẫu máy bay trang bị tiên tiến để cạnh tranh với các nhà cung cấp vũ khí Tây Âu".
"Theo đánh giá của chúng tôi, tên lửa dẫn đường bằng radar của MiG-29 mang lại cho nó khả năng tác chiến tầm trung tốt hơn F-16 của Pakistan... mặc dù 2 mẫu máy bay này có hiệu suất khí động học ngang ngửa nhau".
MiG-29 đóng một vai trò quan trọng trong công cuộc bảo vệ lãnh thổ Ấn Độ. Nguồn: Ainonline
Ấn Độ là khách hàng quốc tế đầu tiên của MiG-29. Không quân Ấn Độ (IAF) đã đặt hàng hơn 50 chiếc MiG-29 trong năm 1980 khi mẫu máy bay này vẫn còn đang trong giai đoạn phát triển ban đầu.
Hiện IAF vận hành hơn 90 chiếc Fulcrum, trong đó có 45 chiếc MiG-29K trên tàu sân bay.
IAF đã sử dụng rộng rãi tiêm kích MiG-29 trong chiến tranh Kargil năm 1999 với Pakistan nhằm yểm trợ cho các máy bay MiG-21, MiG-27 và đặc biệt là Mirage 2000 để chúng dùng bom dẫn đường bằng laser tấn công các mục tiêu của Pakistan.
Hai chiếc MiG-29 từ phi đội số 47 của Không quân Ấn Độ đã khóa tên lửa vào 2 chiếc F-16 của Không quân Pakistan (PAF) khi chúng đang tuần tra gần biên giới để đề phòng máy bay Ấn Độ đột nhập. Tuy nhiên, MiG-29 đã không thực hiện vụ tấn công.
Các tiêm kích MiG-29 của Ấn Độ được trang bị tên lửa không-đối-không ngoài tầm nhìn, trong khi tiêm kích F-16 của Pakistan thì không.
Năng lực của Pakistan
Người Mỹ đưa ra những đánh giá tương đối tiêu cực về quân đội Pakistan:
"Chúng tôi cho rằng Pakistan không có đủ năng lực phòng không hiệu quả để bảo vệ các cơ sở quân sự và công nghiệp của họ trước cuộc tấn công đường không có kế hoạch của Ấn Độ hay đủ sức đe dọa nghiêm trọng những mục tiêu chiến lược nhất tại Ấn Độ.
Rào cản của Pakistan là năng lực chỉ huy và kiểm soát yếu kém, thiếu mạng lưới phòng không tích hợp toàn diện, chỉ có một số lượng nhỏ các hệ thống tên lửa phòng không và binh sĩ không được đào tạo đầy đủ".
Mất cơ hội
Bản báo cáo còn xem xét khả năng của Ấn Độ trong việc vô hiệu hóa năng lực hạt nhân của Pakistan.
Mặc dù CIA cho biết vào những năm 1980, Ấn Độ đã có khả năng tiến hành cuộc không kích phủ đầu "gây thiệt hại lớn cho các cơ sở quan trọng nhất của Pakistan (như nhà máy làm giàu uranium Kahuta và cơ sở tái chế PINSTECH gần Islamabad)" nhưng đó là một cơ hội đã bị vuột mất và sẽ không trở lại nữa.
Bản báo cáo viết:
"IAF đáng lẽ có thể áp đảo lực lượng phòng không của Pakistan xung quanh Kahuta, PINSTECH và phá hủy hoặc làm hư hại các cơ sở của đối phương để ngăn Islamabad sản xuất vũ khí hạt nhân trong vài năm.
Một cuộc tấn công như vậy có thể làm chậm khả năng phát triển để sản xuất vật liệu có khả năng phân hạch, làm hư hại nặng nề các cơ sở nghiên cứu và phát triển hạt nhân, cũng như các cơ sở hạ tầng cần thiết để chế tạo, lắp ráp và thử nghiệm các thành phần vũ khí hạt nhân; ngoài ra có thể tiêu diệt nhiều nhân sự quan trọng của Pakistan.
Tuy nhiên, chúng tôi không cho rằng chỉ cần các cuộc không kích thôi là có thể phá hủy toàn bộ các vật liệu có khả năng phân hạch mà Pakistan có thể đã tích trữ".
"Bất ngờ và tốc độ sẽ là 2 yếu tố đóng vai trò quan trọng mang lại thành công cho cuộc tấn công phủ đầu của Ấn Độ. Để tăng tính bất ngờ, máy bay Ấn Độ có thể được triển khai trực tiếp từ các sân bay nội địa gần biên giới Pakistan.
Do khoảng cách giữa các sân bay của Ấn Độ và cơ sở hạt nhân của Pakistan khá ngắn - chỉ khoảng 30 phút bay - và Pakistan lại có mạng lưới thông tin liên lạc, điều khiển, chỉ huy yếu kém nên chúng tôi cho rằng Islamabad không thể đẩy lùi cuộc không kích lớn của Ấn Độ.
Tuy nhiên, nếu Pakistan cảnh giác trước nguy cơ bị tấn công, Ấn Độ có thể phải hứng chịu những thiệt hại nặng nề".
Rất tiếc, không giống như người Israel từng phá hủy nhà máy hạt nhân Osirak ở Iraq vào năm 1981, các nhà lãnh đạo chính trị của Ấn Độ đã bác bỏ ý tưởng này.
Bài học cho Nga và Ấn Độ
Theo nhà báo Simha, nhìn chung, Nga và Ấn Độ đã có sự hiệp trợ tuyệt vời trong nhiều thập kỷ, dù có một vài lần chính sách của Moscow bỗng chuyển hướng sang Pakistan.
Sau khi Liên Xô tan rã, những chính sách thất thường của cựu Tổng thống Nga Boris Yeltsin và các cố vấn thân Mỹ của ông này như Yegor Gaidar và Andrey Kozyrev đã tạo cơ hội cho Mỹ làm suy yếu sức ảnh hưởng của Nga tại Ấn Độ.
Kozyrev, ngoại trưởng Nga từ năm 1990-1996, đã tuyên bố rằng Moscow sẽ không tiếp tục dành vị trí quan trọng đặc biệt cho New Delhi, mà sẽ đối xử với Ấn Độ và Pakistan như nhau.
Điều đó buộc Ấn Độ phải tìm tới phương Tây để mua vũ khí. Thủ tướng Ấn Độ P.V. Narasimha Rao (nhiệm kỳ 1991–1996) đã không còn lựa chọn nào khác ngoài việc đa dạng hóa các liên kết an ninh của New Delhi.
Mức độ tin cậy của Moscow đối với Ấn Độ chủ yếu được củng cố trong giai đoạn trước và sau thời kỳ ông Yeltsin lên cầm quyền.
Tên lửa BrahMos do Nga-Ấn hợp tác phát triển. Ảnh: BrahMos Aerospace
Có thể nói, Nga là quốc gia duy nhất có thể cung cấp cho Ấn Độ tàu ngầm hạt nhân, tàu sân bay mới, tên lửa siêu thanh và động cơ rocket đông lạnh cùng nhiều vũ khí công nghệ cao khác. Ấn Độ không nên quên điều này khi cải thiện mối quan hệ với phương Tây.
Ngược lại, Nga nên thận trọng khi bán vũ khí cho các nước láng giềng của Ấn Độ. Thậm chí một thỏa thuận vũ khí nhỏ với Pakistan cũng có thể khiến Ấn Độ vô cùng nghi ngờ.
Bản báo cáo của CIA đã khiến lập trường của Ấn Độ trở nên rõ rệt hơn:
"New Delhi từng công khai và thông qua các kênh ngoại giao để tuyên bố rằng nước này xem các thỏa thuận vũ khí giữa quân đội Mỹ và Islamabad là mối đe dọa nghiêm trọng nhất đối với an ninh của Ấn Độ và sự ổn định trong khu vực.
Các quan chức Ấn độ chỉ trích rằng mối quan hệ an ninh giữa Mỹ-Pakistan đang thách thức sự thống trị về chính trị và quân sự của New Delhi tại Nam Á và khiến cuộc cạnh tranh siêu cường đang gia tăng lan sang Ấn Độ Dương".
Trong khi đó, Moscow không nên quên rằng New Delhi vẫn là khách hàng mua vũ khí lớn nhất của họ. Và vì thế, nước này cần tránh phạm phải những sai lầm chiến lược như Mỹ trong thời kỳ Chiến tranh Lạnh.
*** Bài viết do nhà báo Rakesh Krishnan Simha trích dẫn tài liệu được giải mật của CIA, đồng thời thể hiện quan điểm riêng của mình.