Sân khấu cải lương, sân khấu kịch, sân khấu tấu hài đang đối mặt với muôn vàn khó khăn. Dẫu vậy, vào ngày giỗ Tổ sân khấu (10,11,12 tháng 8 âm lịch) các sân khấu lại rộn ràng tri ân Tổ nghiệp.
Dừng lại để suy ngẫm mình làm bao nhiêu điều đúng, bao nhiêu điều sai
Nghệ sĩ sân khấu đang gặp khó khăn. Để có thể sống được với nghề, phía nghệ sĩ cải lương phải tìm thêm thu nhập bằng các show hát lễ hội kỳ yên trong đình, miếu hay là hát đám tiệc tại tư gia, hoặc hát show không định kỳ cho các chương trình truyền hình.
Dẫu vậy, vẫn còn nhiều tấm lòng tâm huyết để cải lương sáng đèn. Sự ra đời của sân khấu Kim Ngân, sân khấu Đại Việt và các đoàn cải lương tư nhân là nỗ lực rất lớn, không chấp nhận buông xuôi. Thế nhưng việc thu hút lượng khán giả đủ đông để sân khấu có thể tồn tại bằng tiền bán vé là điều chưa khả thi.
Với sân khấu Kim Ngân, cho đến hiện tại ngân sách hoạt động vẫn đến từ tiền lãi kinh doanh các lĩnh vực khác của bà bầu Kim Ngân. Với sân khấu Đại Việt, các nghệ sĩ tự bỏ tiền túi đầu tư và đang hy vọng đến lúc khán giả mua vé đủ để đoàn có vốn nhằm duy trì hoạt động.
Vợ chồng đạo diễn Quyền Lộc tới dâng hương cúng Tổ tại sân khấu Trịnh Kim Chi.
Về phía sân khấu kịch, nhiều nghệ sĩ phải bươn chải thêm ở gameshow truyền hình, đóng phim truyền hình. Thậm chí có nhiều bạn phải chạy xe ôm công nghệ, làm bồi bàn hay bán hàng online để có tiền duy trì đam mê sân khấu.
Nói về khó khăn của nghệ sĩ sân khấu, diễn viên Lê Khâm chia sẻ: “Cách đây vài năm, tấu hài đã khó khăn lắm rồi nhưng vẫn còn có show để diễn. Hiện tại thì tấu hài gần như không còn đất sống.
Sân khấu kịch được nghệ sĩ xem là nơi để thăng hoa cảm xúc cũng rất èo uột. Một ít sân khấu kịch có lượng khách ổn định, còn đa số thu không đủ bù chi. Thế nên tâm trạng nghệ sĩ sân khấu cũng rất buồn".
Khó khăn là vậy, nhưng đến ngày giỗ Tổ các sân khấu cúng bái rất trang nghiêm và đủ đầy. Thậm chí càng ngày số nơi cúng Tổ nghiệp xuất hiện nhiều hơn các năm trước.
Lý giải cho điều này, nghệ sĩ Trung Dân cho biết: “Giỗ Tổ là khoảnh khắc để các con của Tổ dừng lại tự suy ngẫm xem vừa qua mình đã làm bao nhiêu điều thiện, bao nhiêu điều sai.
Để từ đó mình tự đánh giá có xứng đáng với tổ nghiệp hay chưa để mà sửa đổi. Và cũng để gửi đi ước mơ đẹp cho cái nghề có nhiều thử thách nhưng cũng đầy vinh quang này”.
Dù sân khấu Trịnh Kim Chi rất ít suất diễn nhưng năm nào cũng thế, chị luôn làm lễ cúng Tổ rất long trọng
Một tục lệ đẹp của nghệ sĩ
Theo nghệ sĩ Trung Dân, người Việt Nam có điều đặc biệt hơn so với nhiều dân tộc khác là nghề gì cũng có tổ và có ngày cúng tổ. Nghề diễn xuất cũng thế. Đến giờ có quá nhiều giai thoại nói về ông tổ nghệ sĩ. Có người cho đó là ăn mày, cũng có giả thiết nói đó là ông hoàng thuộc thành phần quý tộc.
Đến giờ tất cả các giả thiết về ngày giỗ Tổ vẫn còn gây tranh cãi. Thế nhưng với nghệ sĩ Việt Nam, điều đó không quan trọng.
Điều cần thiết là ngày giỗ Tổ đã tồn tại rất lâu và được truyền đời. Nó đã thành tục lệ tốt nên thế hệ sau kế thừa. Việc cúng tổ miêu tả rõ đức tính uống nước nhớ nguồn của người Việt Nam. Đó là chỗ dựa tâm linh của người nghệ sĩ.
Thế nên dù sân khấu rất khó khăn nhưng đến ngày giỗ Tổ nghệ sĩ tất bật chuẩn bị. Sân khấu giàu cúng theo kiểu giàu. Sân khấu nghèo cúng theo kiểu nghèo. Thậm chí có nhiều nghệ sĩ đã cao tuổi, gia cảnh nghèo vẫn nấu một mâm cơm tươm tất để cúng tổ tại gia.
Nói như lão nghệ sĩ Bobo Hoàng, ngày cúng tổ nhắc nghệ sĩ biết rằng, nghệ thuật là một nghề cao quý chứ không phải xướng ca vô loài. Một tác phẩm nghệ thuật có giá trị giúp cho tâm hồn con người thêm thánh thiện. Hoặc chí ít nó cũng mang đến cho khán giả niềm vui mang tính giải trí.
Tương tự, sân khấu của bà bầu Kim Ngân cũng phải bù lỗ nhưng tới ngày cúng Tổ, chị luôn làm rất trang trọng và ấm cúng.
Vì vậy, nghệ sĩ được công chúng thương yêu và quý trọng. Do đó người nghệ sĩ dù nghèo dù giàu, dù thành công hay vẫn còn vất vả, vẫn phải nhớ và tri ân tổ nghề cho mình những đặc ân mà người ở lãnh vực khác không có được.