UAV Reaper của quân đội Australia. Ảnh: Twitter
Mối quan hệ hợp tác quân sự giữa Australia và Anh đã có từ nhiều thập kỷ trước.
Với sự xuất hiện của các tổ chức cực đoan phi nhà nước ở Trung Đông, mối đe dọa quân sự tiềm tàng từ Trung Quốc, và một trật tự thế giới phân cực hơn, quan hệ đối tác quân sự giữa Anh và Australia đã phát triển đáng kể trong những năm qua.
Từ "cái bắt tay" ở Syria và Iraq
Vào mùa thu năm 2020, nhiều báo cáo cho biết, các phi công của Lực lượng Không quân Australia (RAAF) và các nhà thầu tư nhân đã được tuyển dụng chỉ để thực hiện một nhiệm vụ: giúp Anh sử dụng các máy bay không người lái (UAV) Reaper có vũ trang tại chiến trường Syria và Iraq.
Nguyên nhân được cho là do Không quân Hoàng gia Anh (RAF) khan hiếm nhân lực và lo ngại về căng thẳng leo thang nếu sử dụng UAV gây chết người.
Trong diễn biến mới nhất, ABC News đưa tin, lần đầu tiên Bộ Quốc phòng Australia (ADF) thừa nhận, các phi công Australia được điều đến Anh để thực hiện một "nhiệm vụ bí mật" là điều khiển UAV vũ trang của Anh, bao gồm cả "các chuyến bay hủy diệt" qua Trung Đông.
UAV MQ-9B Protector. Ảnh: Twitter
Bộ này tiết lộ rằng, 32 thành viên ADF hiện đang làm việc với "các đơn vị chuyên về hệ thống UAV" ở Anh, trong khi một thành viên khác đang hoạt động ở Mỹ.
Tuy nhiên, không rõ chính xác thực chất việc triển khai này là như thế nào.
Báo cáo thường niên năm 2020 của Cơ quan Quản lý Dự án và Cơ sở hạ tầng (IPA) của Anh đã đưa ra thông báo công khai đầu tiên cho rằng, Australia đang sử dụng UAV có vũ trang cho Không quân Hoàng gia Anh.
Theo IPA, việc Lực lượng Không quân Hoàng gia Australia tuyển dụng phi công là nhằm hỗ trợ RAF giải quyết tình trạng thiếu hụt nhân sự, tình trạng mà các nhà quan sát quân sự đổ lỗi do chấn thương tâm lý khi lái UAV nguy hiểm.
"Sự gia tăng đều đặn về số lượng phi công cho lực lượng sử dụng UAV Reaper nói chung cũng giúp phía London tự tin hơn", báo cáo hàng năm của IPA cho thấy.
Hàng trăm binh sĩ trao đổi của ADF dường như cũng đang hỗ trợ quân đội Anh chuyển giao UAV MQ-9B Protector mới, loại máy bay này cuối cùng sẽ thay thế phi đội Reaper của Không quân Hoàng gia Anh.
"Việc số lượng phi công Reaper gia tăng ổn định nói chung cũng đã giúp phía Anh tự tin hơn: điều này có được là nhờ cải thiện khả năng giữ chân; Lực lượng Không quân Hoàng gia Australia trao đổi sĩ quan; và còn sử dụng các nhà thầu để giải vây các nhân viên của Lực lượng Không quân Anh".
Trước đó, thông báo của RAAF về việc tuyển dụng phi công sử dụng máy bay có người lái của Anh là nằm trong kế hoạch tăng năng lực hoạt động cho đến năm 2024, khi đội bay của Anh sẽ tăng từ 9 lên 16 máy bay chiến đấu với giá 1,1 tỷ bảng Anh (1,437 tỷ USD).
Quan hệ đối tác Australia-Anh đang phát triển mạnh mẽ
Australia đã lên kế hoạch triển khai máy bay không người lái vũ trang MQ-9B trong chương trình Sky Guardian của RAAF cho đến gần đây, nhưng các dự án 1,3 tỷ USD đã bị gác lại do mức ngân sách liên bang năm nay.
Việc hủy bỏ dự án AIR 7003 Giai đoạn 1, chương trình trị giá 1,3 tỷ USD nhằm cung cấp MQ-9B Sky Guardians do General Atomics chế tạo cho RAAF, được Phó thư ký Bộ Quốc phòng Australia Matt Yannopoulos tiết lộ vào đầu tháng này.
Chương trình bay huấn luyện F-35 tại căn cứ không quân Nellis. Ảnh: Twitter
MQ-9B Sky Guardian là Hệ thống máy bay được điều khiển từ xa có vũ trang ở độ cao trung bình (MALE) nhằm cung cấp năng lực tình báo trên không, giám sát, trinh sát, tác chiến điện tử và khả năng tấn công chính xác.
Thay vào đó, chính phủ Australia đã quyết định phân bổ lại quỹ cho Dự án REDSPICE (Khả năng phục hồi, hiệu ứng, phòng thủ, không gian, tình báo, mạng và hỗ trợ), với khoản đầu tư 9,9 tỷ USD trong thập kỷ tới cho Ban Giám đốc Tín hiệu Australia (ASD).
RAAF cho rằng, việc để các phi công Australia lái máy bay không người lái MQ-9A Reaper của Anh là một khóa huấn luyện quan trọng, nhưng đặt nhiều nghi vấn quanh kế hoạch này trong tương lai.
Bộ Quốc phòng cho đến nay từ chối bình luận về tác động của việc hủy bỏ dự án SkyGuardian đối với chương trình trao đổi phi công với Không quân Hoàng gia Anh, nhưng theo nguồn tin của ABC, phía Canberra đang đánh giá lại kế hoạch này để quyết định tương lai nó sẽ như thế nào.
Hai trong số những kẻ khủng bố khét tiếng nhất của Australia, Khaled Sharrouf và Mohamed Elomar, đã bị tiêu diệt ở Iraq bằng các cuộc tấn công bằng UAV.
Khi Australia chuẩn bị bầu cử vào tháng tới, Công đảng đã nói rằng họ sẽ hồi sinh dự án UAV một khi lên nắm quyền.
Trong chiến dịch chống IS ở Iraq và Syria, UAV Reaper đã bắn 1/4 trong tổng số tên lửa và chiếm hơn một nửa số giờ bay của nhiệm vụ này, động thái cho thấy những yêu cầu đầy thách thức đặt ra đối với phi công.
Trong khi Reapers mở ra một lĩnh vực tương tác và hợp tác, mối quan hệ quân sự giữa hai quốc gia đã lớn mạnh hơn nhiều kể từ đó.
Anh và Australia đang tiến tới chiến lược quốc phòng hiện đại hơn. Cả hai đều đang đóng cùng một khinh hạm do Anh thiết kế. Cả hai đều đang dùng máy bay chiến đấu F-35 và máy bay tuần tra P8, và thậm chí sẽ sớm biên chế máy bay giám sát E7.
Với ngân sách tương đối eo hẹp, cả hai đều đang cố gắng thiết lập tăng năng lực không quân hơn để hỗ trợ Mỹ.
Sau khi hiệp định AUKUS được ký kết, Anh cùng với Mỹ đang hỗ trợ Australia đóng tàu ngầm hạt nhân, động thái được cho là nhằm kiềm chế Trung Quốc ở Châu Á-Thái Bình Dương.
Nếu chương trình Sky Guardian được hồi sinh, quá trình đào tạo dành cho các phi công RAAF sẽ giúp Canberra nâng cao sức mạnh quân sự hơn nữa.