Chủ động "chia tay"
Ngày 21/8, cơ quan ngoại giao Đài Loan tuyên bố, vùng lãnh thổ này quyết định chấm dứt quan hệ ngoại giao với El Salvador - đồng minh ở Trung Mỹ do nước này đã bắt tay với Bắc Kinh.
Đáng chú ý, đây là lần đầu tiên chính quyền bà Thái Anh Văn chủ động tuyên bố thông tin trên, trái ngược với các cuộc "chia tay" trước đó, khi Sao Tome và Principe, Panama, Dominica và Burkina Faso đều lên tiếng trước Đài Loan.
Theo truyền thông Đài Loan, El Salvador và đảo này thiết lập quan hệ ngoại giao vào năm 1951, đã có tới 4 lãnh đạo Đài Loan công du El Salvador gồm các ông Lý Đăng Huy, Trần Thủy Biến, Mã Anh Cửu và bà Thái Anh Văn.
Tại buổi họp báo sáng ngày 21/8, khi bà Thái Anh Văn vừa trở về Đài Loan sau chuyến công du châu Mỹ, người đứng đầu cơ quan ngoại giao Đài Loan Joseph Wu đã bất ngờ tuyên bố chấm dứt quan hệ ngoại giao với El Salvador.
"Thật đáng tiếc khi ngay trong ngày đầu tiên lãnh đạo Thái Anh Văn trở về, chúng tôi đã phải đưa ra thông báo này", ông Wu nói.
Cũng theo ông này, nhận thấy dấu hiệu rạn nứt trong mối quan hệ giữa hai bên từ tháng 6 năm nay, phía Đài Loan đã ngay lập tức cử đại diện tới El Salvador để đám phán.
Theo truyền thông Đài Loan, vào tháng 7, thời điểm cuộc chiến thương mại Trung-Mỹ ở giai đoạn cao trào, Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) tiến hành đánh giá chính sách thương mại của Trung Quốc lần thứ 7, El Salvador - lúc này chưa thiết lập quan hệ ngoại giao với Bắc Kinh nhưng đã công khai ủng hộ chính sách của Trung Nam Hải.
Ngày 12/7, ông Joseph Wu đã tới thăm El Salvador, gặp gỡ Tổng thống, Phó Tổng thống, Ngoại trưởng và các quan chức của nước này. Theo ông Wu, khi đó, chính phủ El Salvador không tiết lộ bất cứ thông tin nào về chính sách chuyển hướng đối ngoại.
Ông Francisco Flores Pérez vào tù sau nhiệm kỳ. Ảnh: JESSICA ORELLANA
Bê bối tiền tệ
Tại buổi họp báo ngày 21/8, ông Joseph Wu cho biết, sẽ dừng tất cả các kế hoạch viện trợ cũng như rút các cơ quan, đoàn kỹ thuật liên quan ở El Salvador.
Theo ông này, kể từ năm ngoái, chính phủ El Salvador đã yêu cầu nguồn vốn rất lớn từ Đài Loan để hỗ trợ dự án phát triển cảng ở phía Đông nước này. Ông Wu cho biết, vì vốn viện trợ là một con số rất lớn nên Đài Loan không thể đáp ứng được yêu cầu của cựu đồng minh.
Tuy nhiên, mới đây, tài khoản Wechat của báo Thanh niên Bắc Kinh tiết lộ nhưng cũng chính vì nguồn vốn của Đài Loan đã khiến hai cựu Tổng thống của El Salvador vào tù.
Cụ thể, đầu năm 2001, khi El Salvador xảy ra trận động đất 7.7 độ richte, Đài Loan đã ủng hộ số tiền 15 triệu USD nhưng số tiền này sau lại chuyển vào tài khoản cựu Tổng thống Francisco Flores Pérez - tại nhiệm giai đoạn 1999-2004.
Đến năm 2014, vị tổng thống này chính thức bị bắt giữ và qua đời vì bệnh viêm não vào năm 2016.
Vị tổng thống thứ hai là Antonio Saca - tại nhiệm giai đoạn 2004-2009 - cũng bị điều tra bắt đầu từ tháng 3/2016 vì nhận khoản tiền 5 triệu USD không rõ nguồn gốc trong thời kỳ tại nhiệm.
Báo Thanh niên Bắc Kinh dẫn nguồn BBC cho biết, số tiền này là "quà cảm ơn" của chính quyền Đài Loan với ông Saca trước khi về hưu.
"Ngoại giao tiền tệ" là cụm từ Đài Loan dùng để chỉ trích Bắc Kinh khi cho rằng, đại lục đã dùng tiền để lôi kéo các đồng minh của đảo này thông qua các khoản viện trợ, dự án đầu tư.
Quan chức Đài Loan từng tố Bắc Kinh đã chi 3 tỷ USD để Cộng hòa Dominica "nghỉ chơi" với vùng lãnh thổ này. Vào tháng 5 vừa qua, Dominica tuyên bố chấm dứt quan hệ đồng minh 77 năm với Đài Loan để bắt tay với Trung Quốc.
Trước những cáo buộc trên, chính phủ Trung Quốc cho rằng, quyết định của các cựu đồng minh Đài Loan không liên quan đến các lợi ích kinh tế mà dựa trên nguyện vọng nhân dân và lợi ích quốc gia của các nước này.