The National Interest, đăng một bài viết của David Axe về sự kiện chiếc Type 001A, phiên bản sao chép có hiện đại hóa của tàu sân bay Liêu Ninh, sẵn sàng được đưa vào khai thác sử dụng. Tác giả bình luận:
Bức ảnh có thể xác nhận những gì mà nhiều nhà quan sát đưa ra nhận xét từ lâu. Bắc Kinh đang nỗ lực để chiếc tàu sân bay thứ 2 mới của Trung Quốc sẵn sàng ra khơi đúng dịp lễ kỷ niệm 70 năm thành lập Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa vào tháng 10.2019.
Bức ảnh tàu sân bay Type 001A cho thấy sự tiến bộ nhanh chóng của công nghiệp đóng tàu Trung Quốc. Giàn giáo được gỡ bỏ hoàn toàn. Công nhân đang phủ mặt sàn bằng lớp sơn ma sát cao.
Bốn năm sau khi bắt đầu triển khai đóng Type 001A và một năm sau khi tàu hoàn thành các thử nghiệm ban đầu trên biển, hàng không mẫu hạm tự đóng của Trung Quốc đã sẵn sàng rời cảng và có khả năng sớm đưa vào khai thác sử dụng.
Khả năng chiếc Type 001A sẽ được đưa vào biên chế trước lễ kỷ niệm ngày thành lập nước Trung Quốc tháng 10.2019. Sau khi được đưa vào hạm đội, Hải quân Trung Quốc sẽ sở hữu hai tàu sân bay, ngang hàng với Hải quân Hoàng gia Anh. Hải quân Mỹ có tới 11 tàu sân bay.
Type 001A không phải là tàu sân bay hiện đại như hàng không mẫu hạm Mỹ. Đây chỉ là bản sao được nâng cấp hiện đại hóa của tàu sân bay hải quân Trung Quốc, Type 001 Liêu Ninh .
Liêu Ninh là một hàng không mẫu hạm cũ của Ukraine từ thời Chiến Tranh Lạnh, Trung Quốc mua lại cuối những năm 1990 với lý do chuyển đổi thành một khách sạn nổi. Sau khi được nâng cấp và hiện đại hóa, năm 2012 Liêu Ninh chính thức được đưa vào biên chế. Lực lượng không quân bao gồm hơn một chục tiêm kích J-15 và các máy bay trực thăng.
"Tàu sân bay hiện có trong biên chế của hải quân Trung Quốc và các tàu sân bay tiếp theo được lên kế hoạch từng bước mở rộng vùng phòng không và tác chiến biển, mở rộng phạm vi hoạt động của hải quân Trung Quốc từ một lực lượng ven biển thành lực lượng đại dương, hỗ trợ cho các hoạt động của các nhóm tàu chiến đấu trên vùng biển xa", Cơ quan Tình báo Quốc phòng Mỹ (DIA) tháng 01.2019 trong một báo cáo trước Quốc hội cho biết .
Hai tàu chở máy bay đầu tiên không có máy phóng hơi nước mà các tàu sân bay Mỹ sử dụng để các phương tiện bay hạng nặng cất cánh. Thay vào đó, các máy bay chiến đấu xuất kích vào không trung bằng cầu nhảy.
Phương pháp phóng cầu nhảy làm giảm hiệu quả tác chiến của J-15. "Liêu Ninh sử dụng cấu hình nhảy kiểu trượt tuyết khiến trọng lượng cất cánh máy bay bị hạn chế, tải trọng vũ khí hữu ích và sức mạnh chiến đấu tổng thể suy giảm", DIA giải thích.
J-15 sẽ phải hoạt động độc lập với không nhiều sự hỗ trợ từ các máy bay chuyên dụng khác. "Thiết kế cầu nhảy trượt tuyết khiến Liêu Ninh không thể cho phép cất cánh các máy bay yểm trợ đường không lớn, chuyên dụng như máy bay chỉ huy trên không, trinh sát, tình báo và cảnh báo sớm AEW&C".
Theo nhận xét của DIA, nhằm thay thế cho máy bay AEW&C, hải quân Trung Quốc sử dụng các máy bay trực thăng Z-18J và Ka-31 mang radar kiểm soát, giám sát và cảnh báo trên không. Các trực thăng đặc chủng này "cung cấp cho cụm tàu sân bay tấn công một hệ thống AEW&C trên biển cho đến khi có được các tàu sân bay mới, được trang bị máy phóng hiện đại, cho phép máy bay AEW&C cánh cố định cất cánh".
Hải quân Trung Quốc đang phát triển một máy bay không người lái động cơ phản lực, có khả năng mang theo một khối lượng tải trọng hữu ích lớn, nhưng chiếc drone này cũng không tương thích với các tàu sân bay Type 001 và Type 001A.
Ngày 05.01.2018, Đài truyền hình trung ương Trung Quốc công bố một video, ghi lại cảnh một máy bay không người lái tàng hình Tian Ying cất cánh và hạ cánh. Đây cũng là lần xuất hiện công khai đầu tiên của máy bay không người lái tàng hình động cơ phản lực tải trọng lớn.
Tờ Global Times (Hoàn Cầu) giới thiệu, Tian Ying - "Sky Hawk" tiếng Trung là "máy bay không người lái tàng hình có trần bay cao, tầm xa và có tốc độ cao, có thể thực hiện nhiệm vụ tình báo, trinh sát và tuần tra trong môi trường thù địch".
Tian Ying được thiết kế với thiết bị hạ cánh hạng nặng và bánh xe kép đằng mũi, thiết kế điển hình của các loại máy bay thường phải hạ cánh và chịu tác động cao trên tàu sân bay của thiết bị hãm.
Global Times, dẫn lời một chuyên gia quân sự giấu tên cho biết: "Sky Hawk sẽ hoạt động trên các tàu sân bay tương lai của Trung Quốc, được trang bị máy phóng điện từ".
Theo báo cáo của DIA, tàu sân bay được trang bị máy phóng hiện đại đầu tiên đang được xây dựng. Đó là chiếc Type 002 mới, tàu sân bay thứ ba của Trung Quốc, "sẽ cho phép mang nhiều máy bay chiến đấu, máy bay cảnh báo sớm cánh cố định, có thể cho phép xuất kích nhanh hơn."
DIA nhận xét, các tàu sân bay mới này của Trung Quốc sẽ không đi quá xa. "Mục đích chính của tàu sân bay Liêu Ninh và Type 001 đầu tiên này phục vụ cho chiến lược duy trì ưu thế khu vực . Bắc Kinh sẽ sử dụng tàu sân bay để tăng cường sức mạnh trên Biển Đông và tiến vào Ấn Độ Dương, nhưng không hoạt động quá xa."
David Axe là biên tập viên quốc phòng của The National Interest. Ông cũng là tác giả thường xuyên của các tạp chí War Fix, War Is Boring và Machete Squad.