Ít nhất 42 người, trong đó có trẻ em, đã thiệt mạng trong một vụ việc bị tình nghi là tấn công hóa học tại Douma, Đông Ghouta. Tổng thống Mỹ Donald Trump đã đe dọa sử dụng biện pháp quân sự và thề rằng Tổng thống Syria Bashar al-Assad sẽ phải trả "giá đắt". Liền sau, máy bay của Israel tiến hành ném bom căn cứ T4 của Syria ở Homs, chưa rõ vì lý do gì.
Và tất cả những chuyện đó xảy ra trong vỏn vẹn 48 tiếng đồng hồ.
Đòn đánh vào T4
Thoạt đầu, cuộc tấn công nhằm vào căn cứ quân sự T4 ở phía Tây tỉnh Homs có vẻ giống với phản ứng mà Mỹ hứa hẹn. Sáng hôm đó, Tổng thống Trump đã đe dọa sẽ đáp trả Syria và sau đó căn cứ không quân của Syria bị tấn công. Truyền thông nhà nước Syria cho rằng đó là "sự gây hấn của Mỹ", nhưng hóa ra lại không phải.
Bộ Quốc phòng Mỹ phủ nhận trách nhiệm. Nguồn tin từ cả phía Mỹ và Nga đều khẳng định các máy bay ném bom căn cứ T4 là của Israel, chứ không phải của Mỹ. Chính phủ Israel thì không giải thích căn nguyên của cuộc tấn công, cũng không bình luận gì về vụ việc.
Căn cứ T4. Ảnh: Google Map/Business Insider
Nhìn bề ngoài, có vẻ Israel đang làm công việc bẩn thỉu của Mỹ, ném bom Syria để Mỹ không phải nhúng tay vào. Nhưng các chuyên gia về xung đột Syria lại bác bỏ giả thuyết này và cho rằng, nhiều khả năng Israel có động cơ riêng của mình.
Israel ném bom các mục tiêu Syria khá thường xuyên. Lý do của hành động này thường là vì những lo ngại liên quan tới an ninh quốc gia của Israel. Iran và lực lượng Hezbollah, một nhóm phiến quân Liban đang chiến đấu ở Syria, bị Israel coi là mối đe dọa chính. Khi ném bom Syria, Israel thường nhắm vào các mục tiêu như lô vũ khí được Iran vận chuyển cho Hezbollah.
Căn cứ bị tấn công, T4, lại càng củng cố thêm nhận định này. Không có lý do gì để quy kết căn cứ này liên quan tới cuộc tấn công hóa học tình nghi ở Douma nhưng đây lại là nơi Iran hoạt động khá tích cực.
Hồi tháng 2, một máy bay không người lái của Iran được điều khiển từ T4 đã vượt qua không phận ở phía Nam Syria vào Israel, khiến Israel quyết định ném bom căn cứ. Có rất nhiều lý do khiến Israel có thể tấn công T4 thêm một lần nữa.
"Không có cách nào biết được chuyện gì đang diễn ra ở T4. Có thể ở đó có vũ khí", Michael Koplow, giám đốc chính sách của Diễn đàn Chính sách Israel nhận định.
Như vậy, nhiều khả năng Israel tấn công Syria vì những lý do riêng, có nghĩa là câu hỏi ông Trump sẽ phản ứng như thế nào với vụ tấn công hóa học vẫn còn để ngỏ.
Tấn công hay trở thành "hổ giấy"?
Nội chiến Syria đã kéo dài kể từ năm 2011 với sự can thiệp của rất nhiều phe phái. Tuy nhiên, cây viết Zack Beauchamp của Vox News thừa nhận, trong vòng 2 năm rưỡi trở lại đây, phe chính phủ Syria đang giành được ưu thế. Theo ông Beauchamp, hỗ trợ đường không của Nga cùng sự hiện diện trên chiến trường của lực lượng Iran là nguyên do chính.
Vox News cho rằng, vũ khí hóa học đã được sử dụng nhiều lần ở Syria nhưng vụ việc vừa xảy ra cuối tuần qua tại Douma khác biệt ở quy mô tấn công.
Trước đây, động thái sử dụng vũ khí hóa học quy mô lớn ở khu vực đông dân đã hai lần khiến Mỹ đe dọa sử dụng vũ lực, một lần vào năm 2013, một lần vào tháng 4/2017.
Hồi 2013, Tổng thống Mỹ khi đó Barack Obama đã đe dọa can thiệp vào cuộc xung đột sau khi Washington cho rằng Damascus vượt qua "lằn ranh đỏ" về sử dụng vũ khí hóa học. Tuy nhiên, ông Obama đã nhượng bộ sau khi Syria chấp thuận loại bỏ kho vũ khí hóa học của mình trong một thỏa thuận do Nga làm trung gian.
Còn vào tháng 4/2017, Tổng thống Trump ra lệnh phóng 59 quả tên lửa hành trình Tomahawk vào một căn cứ không quân của Syria sau vụ tấn công hóa học ở Khan Sheikhoun khiến hơn 80 người thiệt mạng.
Mục đích là để trừng phạt ông Assad và gửi tín hiệu rằng bất cứ cuộc tấn công hóa học nào trong tương lai cũng phải đối mặt với vũ lực từ Mỹ. Rõ ràng, bước đi này không hiệu quả như dự tính.
Giờ đây, Mỹ rơi vào tình huống hoặc nước này phải tiến hành một đợt tấn công khác, hoặc có nguy cơ trở thành "hổ giấy" trong mắt cộng đồng quốc tế.
Cục diện có thay đổi?
Tổng thống Mỹ đã lên án vụ tấn công và tuyên bố sẽ sớm đưa ra phương án đáp trả. Đây cũng chính là lối suy nghĩ đã dẫn tới cuộc tấn công vào Syria năm ngoái.
Theo nguồn tin Nhà Trắng, loạt ảnh về trẻ em Syria bị nhiễm độc do Ivanka Trump và cố vấn Nhà Trắng khi đó Dina Powell tập hợp đã khiến ông Trump xúc động và dẫn ông tới quyết định tấn công nhằm vào căn cứ Shayrat.
Những bức ảnh chụp trẻ em Syria bị nhiễm chất độc hóa học được đại sứ Mỹ tại LHQ Nikki Haley trình ra trong cuộc họp. Ảnh: Reuters
Những hình ảnh tương tự về Douma cũng xuất hiện vào thời gian này. Đội ngũ cố vấn chính sách ngoại giao của ông Trump, trong đó có tân cố vấn Bolton, thì khá gay gắt. Vì vậy, ông Beauchamp nhận định, có khả năng Mỹ sẽ đáp trả bằng quân sự trong những ngày tới.
Câu hỏi đặt ra là, liệu một cuộc tấn công như vậy có làm nên khác biệt trên chiến trường hay không?
Ông Trump đã nhiều lần tuyên bố rằng ông muốn chấm dứt sự can thiệp của Mỹ vào cuộc chiến Syria. Để tiến hành một chiến dịch có tính toán nhằm gây tổn hại tới năng lực quân sự của ông Assad sẽ mất nhiều thời gian và rủi ro, Do đó, các chuyên gia tỏ ra hoài nghi về mức độ phản ứng mà ông Trump đưa ra.
"Mỹ có thể tiến hành tấn công kiểu biểu tượng để răn đe việc sử dụng vũ khí hóa học trong tương lai", Ilan Goldenberg, chuyên gia của Trung tâm An ninh Mỹ Mới phân tích, "Tôi rất nghi ngờ việc nó có thể vượt qua mức đó. Vẫn còn người Nga nữa và bất cứ hành động leo thang đáng chú ý nào cũng có thể làm tăng nguy cơ leo thang với Nga".
Theo Vox, tiến hành một cuộc tấn công giới hạn nữa sẽ chỉ xác nhận một điều rằng, Mỹ sẽ không bao giờ có thể trừng phạt Syria một cách thực sự. Chắc chắn hành động này cũng không thể làm thay đổi cục diện nội chiến Syria và ông Assad vẫn sẽ tiếp tục nắm quyền.
Mỹ: có nhiều sự lựa chọn Quân Sự với Syria