1. Bạn có bao giờ ngồi xem… bầy kiến di chuyển? Chúng cùng nhau khiêng một chiếc lá cây, dời một viên đường với một sự ăn ý tuyệt vời. Các nhà nghiên cứu chỉ ra: điều thú vị về lũ kiến không phải là hành động của chúng, mà là cách chúng tương tác với nhau, cách chúng phản ứng lại với những gì xảy ra chung quanh.

Nghĩa là để hiểu được tập quán của kiến, bạn phải đứng ra xa, nhìn vào cả bầy, chứ không thể đứng gần mà chỉ nhìn vào những cá thể kiến cụ thể. Bây giờ, chúng ta tạm gác chuyện… kiến qua một bên để tập trung vào bóng đá.

Có một sự liên quan ở đây: các con số thống kê cho chúng ta biết tất tần tật về một cầu thủ trên sân, nhưng đôi khi những con số ấy lại không phản ánh sự thật. Tồi tệ hơn, nó chỉ cho chúng ta một sự dối lừa.

Trong màu áo Man United, khoảng khắc này của Ruud van Nistelrooy là rất nhiều...

Lấy Ruud van Nistelrooy ra làm ví dụ. Tiền đạo người Hà Lan gia nhập Old Trafford vào năm 2001. Sir Alex Ferguson tuyên bố anh sẽ là nhân vật chủ chốt để lãnh đạo đội bóng tiến lên. Nếu phân tích những con số liên quan đến Van Nistelrooy, dễ dàng đi đến kết luận: đấy là một trong những bản hợp đồng tốt nhất dưới thời Ferguson.

Anh lập cú đúp ngay trong trận ra mắt với Fulham. Kết thúc mùa bóng đầu tiên, anh ghi 23 bàn và giành gianh hiệu cầu thủ xuất sắc nhất mùa. Trong năm mùa bóng tại Man United, Van Nistelrooy duy trì thành tích ghi bàn rất ổn định.

Hãy nghe Michael Cox mô tả về Van Nistelrooy trong quyển sách The Mixer của ông:

"Trong 95 bàn mà Van Nistelrooy ghi được, có 48 bàn được ghi trên sân nhà và 47 bàn sân khách. 48 bàn ghi trong hiệp 1 và 47 bàn ghi hiệp 2. Đa số các tiền đạo đều giỏi ghi bàn trên sân nhà hơn, khi đội bóng của họ tấn công nhiều hơn. Đa số cũng sẽ ghi bàn hiệp 2 nhiều hơn vì thế trận khi ấy đã vãn. Nhưng Van Nistelrooy ghi trên mọi mặt trận, và là một chân sút cừ khôi".

...nhưng những khoảng khắc này là quá ít.

Giờ thì ta tạm rời xa "con kiến" Van Nistelrooy, lùi lại một bước và nhìn bức tranh toàn thể. Man United giành cú ăn ba vĩ đại vào năm 1999. Hai mùa bóng sau đó, họ tiếp tục bảo vệ thành công chức vô địch Premier League.

Nhưng từ khi Van Nistelrooy đến vào năm 2001, mọi thứ thay đổi. Man United chỉ còn vô địch đúng một lần trong 5 năm tiền đạo Hà Lan thi đấu ở đây. Đấy là giai đoạn khô hạn nhất trong sự nghiệp của HLV Ferguson.

Chỉ đến khi Van Nistelrooy được bán sang Real Madrid, mọi thứ mới khởi sắc trở lại. Man United vô địch 3 mùa giải liên tiếp, tạo ra một kỷ nguyên mới với Wayne Rooney, Cristiano Ronaldo và Carlos Tévez, chơi thứ bóng đá làm mọi người choáng ngợp.

Đây mới là "công thức thành công" của Quỷ đỏ.

2. Tất nhiên sẽ thật bất công nếu quy trách nhiệm ấy cho Van Niselrooy. Nhưng có một sự thật không thể chối bỏ: con kiến Van Nistelrooy không khiến cho bầy kiến Man United mạnh lên, mà trong chừng mực nào đó còn phá vỡ kết cấu của tập thể.

Diego Forlan, người sau này sẽ trở thành một trong những chân sút tốt nhất châu Âu và giành Chiếc giày vàng, không cách gì hòa nhập nổi với Van Nistelrooy. Đã có lúc anh đá liên tục 27 trận mà không ghi nổi bàn nào.

Sir Alex từng nói: "Diego đơn giản là không lọt vào radar của Ruud". Louis Saha - người từng đá cặp với Thierry Henry tại đội tuyên Pháp, còn đi xa hơn: "Ruud không tham gia gì vào lối chơi chung cả. Anh ta chỉ chăm chăm lo dứt điểm".

Foppe De Haan - HLV của Van Nistelrooy ở Heerenveen, tán thành điều đó. Ông nói: "Anh ấy không phải là một cầu thủ của tập thể. Anh ấy chỉ muốn bóng đến chân mình càng nhiều càng tốt".

Đằng sau niềm vui này là câu chuyện buồn mang tên Diego Forlan.

Trên đội tuyển Hà Lan, Van Nistelrooy chả màng đến việc phối hợp với Patrick Kluivert. Paul Scholes từng nói: "Những lúc không ghi được bàn, anh ấy sẽ ngồi trên xe bus và tỏ ra bực bội, ngay cả khi chúng tôi thắng trận".

Đấy là vấn đề của những con số. Nếu ta chỉ nhìn riêng lẻ một mình Van Nistelrooy, ta thấy anh rất giỏi, rất siêu. Nhưng nếu nhìn rộng ra, anh lại chính là trở lực của đội bóng. Vì thế cần có một sự tỉnh táo nhất định khi nhìn vào những con số. Đôi khi những cầu thủ tập thể nhất, hữu dụng nhất lại là những kẻ bạn hiếm khi nghe tên trong trận đấu.

James Milner là một cầu thủ như thế. Gary Lineker từng tweet: "Xem Liverpool đá, người ta không biết liệu hôm ấy Milner có đá không". Nhưng nếu như nhìn rộng ra, Milner là một chất xúc tác tuyệt vời để giúp quả bóng di chuyển nhanh hơn. Cũng giống như Sergio Busquets ở Barcelona vậy, bóng đến chân anh lập tức đi sang chỗ khác. Phải mất một thời gian dài, người ta mới nhìn nhận đúng giá trị của Busquets.

James Milner là "chiến binh thầm lặng" mà Klopp cần nhất lúc này.

N’Golo Kanté cũng là một cầu thủ như thế. Anh gắn liền với chức vô địch vĩ đại của Leicester City hai năm về trước. Đến khi anh chuyển sang Chelsea, chức vô địch Premier League cũng chuyển hộ khẩu từ Leicester sang London. Anh cũng là mẫu cầu thủ thầm lặng, có bóng là chuyền, khi không có bóng thì di chuyển không biết mệt mỏi.

Bóng đá thực sự đã thay đổi. Việc Kante giành danh hiệu cầu thủ hay nhất mùa vào năm 2017 chính là một minh chứng.

Hãy nhìn kỹ lại Milner mà xem, bạn sẽ thấy đấy là tiền vệ tốt nhất của Juergen Klopp hiện tại. Bóng đá là môn thể thao của những sai lầm. Ai tận dụng sai lầm của đối phương tốt hơn thì sẽ thắng. Milner là mẫu cầu thủ gần như chả bao giờ phạm sai lầm. Và anh cũng chả mấy khi chuyền hỏng. Và bạn cũng chả mấy khi… nghe thấy tên anh.

Nhưng để đàn kiến làm tốt nhiệm vụ, những con kiến như thế lại đóng vai trò then chốt!