1. Khi Man United lên chuyến xe lửa đến Đức dự trận đấu then chốt ở vòng bảng Champions League với Wolfsburg vào tháng 12/2015, câu hỏi ấy lại được khơi dậy một lần nữa. Rõ ràng trong nhiều năm qua, ngoại trừ Wayne Rooney, không ai gợi tranh luận nhiều hơn trung vệ người London.

Lịch sử của Man United được viết nên bởi những trung vệ xuất chúng. Jaap Stam từng là hòn đá tảng của Quỷ đỏ trong giai đoạn chuyển giao thế kỷ. Để rồi sau này Sir Alex Ferguson đã phải thừa nhận: bán Stam cho Lazio (dù với giá rất cao) là quyết định sai lầm nhất sự nghiệp của ông.

Mất nhiều năm lạc lối, Man Unied mới gầy dựng được một hàng phòng ngự chắc chắn trở lại, với sự vươn lên của Rio Ferdinand và Nemanja Vidic. Nhưng nửa thập kỷ trôi qua, họ vẫn chưa thấy một hòn đá tảng thực sự nơi hàng thủ. Đấy là lý do suốt nhiều năm qua, thành tích phòng ngự của Man United phụ thuộc rất nhiều vào năng lực của David de Gea.

Ở tuổi 28, Smalling đã đá 276 trận cho Man United từ khi đến đây vào năm 2010. Số lần khoác áo Quỷ đỏ của anh đã vượt qua những huyền thoại như Andy Cole, Edwin van der Sar hay Ruud van Nistelrooy. Chỉ có 67 người từng chơi nhiều trận cho đội bóng chủ sân Old Trafford hơn Smalling. Nhưng trong 8 năm qua, chưa ai xem anh là trung vệ đẳng cấp thế giới.

Vấn đề là, Smalling cũng… không hề tệ.

Anh đã có 2 danh hiệu vô địch Premier League, một cúp FA, cúp Liên đoàn và một Europa League. Mùa này, không một hậu vệ nào của Man United đá nhiều trận hơn anh (33). Smalling cũng đã hiện diện ở tất cả các trận Champions League, và giữ trắng lưới được 5 trận.

2. Việc sau lưng là thủ môn hay nhất thế giới giúp cho công việc của Smalling có vẻ đơn giản hơn. Nhưng Smalling rõ ràng đã chiếm được niềm tin tuyệt đối của Jose Mourinho. Những trận đấu then chốt, ông luôn điền tên Smalling vào danh sách chính thức.

Louis van Gaal, thầy cũ của Mourinho, cũng tin dùng Smalling. Mùa giải 2015/16, Smalling đá đến 55 trận dù Van Gaal… không nhớ tên anh. HLV người Hà Lan cứ gọi nhầm anh là "Mike" mà thôi.

Lối chơi của Smalling không có gì đặc biệt. Không thông minh đĩnh đạc được như Rio, chả máu lửa quên mình được như Vidic, cũng chẳng cương nhu tùy lúc được như Stam. Nhưng anh là dạng hậu vệ… tổ đãi.

Nếu mùa này những Eric Bailly, Marcos Rojo và Phil Jones không thay phiên nhau chấn thương, có khi số trận của Smalling đã chẳng nhiều được như thế. (Chấn thương đã trở thành nỗi ám ảnh của hàng thủ Man United kể từ mùa cuối cùng Rio và Vidic đá cặp với nhau).

Những thống kê cho thấy hàng thủ của Quỷ đỏ rất ổn. Cùng với Man City, họ đang là một trong hai đội để lọt lưới ít nhất Premier League (20). Trong số những đội còn đang chơi tại các cúp châu Âu, không đội nào lọt lưới ít hơn Man United.

Thế nhưng đâu đó vẫn có những lời than phiền. Roy Keane, một huyền thoại lớn của Old Trafford, nói: "United vẫn chưa giải quyết rốt ráo được những vấn đề phòng ngự trong nhiều năm trở lại đây. Cặp trung vệ của họ cần phải chơi tốt hơn".

Vấn đề của một CLB hàng đầu là họ luôn có những huyền thoại để bị so sánh. Ai đá cặp với Smalling trong mấy năm qua cũng đều bị cho là bản sao mờ nhạt của Vidic - Rio, hay xa hơn là Steve Bruce - Gary Pallister.

Phong cách chơi của Smalling cũng không giúp anh được yêu quý. Các fan ở Anh quốc thích những chiến binh máu lửa quên mình và có tố chất lãnh đạo. Smalling không có bất kỳ yếu tố nào. Khi Chelsea được hưởng quả phạt góc vào cuối trận đấu mới đây, người đứng ra hò hét chỉ trỏ là Victor Lindelof, một tân binh 23 tuổi.

Trung vệ người Thụy Điển mới đá cho Man United được 9 tháng, nhưng đã cho thấy những tố chất mà Smalling không có. Sau khởi đầu thất bại, Lindelof đang lấy lại sự tự tin với những pha xoạc bóng chính xác, cũng như chuyền bóng phát động rất ổn. Nếu Lindelof tự tin với những đường chuyền lên tuyến đầu thì Smalling có vẻ như có quá nhiều đường chuyền ngang.

Câu hỏi đặt ra: nếu Smalling quyết định rời Man United, hoặc Quỷ đỏ bất ngờ không ký hợp đồng với anh nữa, liệu có CLB nào hứng thú với việc chiêu mộ anh không? Có lẽ chỉ có Liverpool.

Smalling là một hậu vệ không ổn định. Anh có những trận thật hay, vài trận thật dở, chen giữa vô vàn những trận tròn vai. Ở ngưỡng 30 tuổi, Antonio Valencia bất ngờ chơi tuyệt hay ở vai trò hậu vệ phải. Liệu Smalling sẽ tiến bộ để vượt thoát khỏi đẳng cấp hiện nay? Có lẽ rất khó nói.

Khi chiếc xe lửa năm nào đến Wolfsburg, Man United công bố Smalling sẽ là thủ quân thay cho Wayne Rooney. Anh chứng kiến đội nhà thua 2-3 và bị loại ngay từ vòng bảng. Suốt 3 năm sau đó, những tranh luận về Smalling có vẻ như chưa bao giờ dừng lại.