Gia đình ông Jan Swain sở hữu một cửa hàng bán bản đồ có tên The Map Store ở Milwaukee, Wisconsil, Mỹ. Tuy nhỏ nhưng cửa hàng bày bán khá đầy đủ, từ Atlat thế giới, mô hình địa cầu, sách hướng dẫn du lịch và cả bản đồ giấy kiểu cũ.

Sau 53 năm hoạt động, tháng 4/2017, người đàn ông 79 tuổi quyết định đóng cửa vĩnh viễn nơi này. Ông nói với phóng viên của CNN rằng kết cục này đã được mình đoán định từ 20 năm trước, nhưng chỉ trở thành thực tế phải đối mặt hàng ngày kể từ khi iPhone ra mắt vào năm 2007.

"Khi bạn có cả thế giới trong một chiếc điện thoại nhỏ và mang nó đi khắp nơi, trên mọi phương tiện thì đâu cần tới những tấm bản đồ cổ lỗ nữa. Khách hàng của tôi trong khoảng 10 năm qua là những người đã bước qua tuổi 50, giờ họ 60 và chẳng còn nhu cầu đi lại nhiều như trước", Jan Swain nói.

Danh sách những phát minh của loài người bị iPhone kết án tử ngày một tăng. Chẳng riêng gì bản đồ, máy ảnh kỹ thuật số, thiết bị ghi âm, đồng hồ, máy chơi game cầm tay, thậm chí cả tượng đài thiết bị nghe nhạc MP3 như người anh em iPod cũng chung số phận. Mỗi ngày, ở đâu đó, rất nhiều người thất nghiệp, một vài công ty, cửa hàng đóng cửa vì sự tồn tại và phát triển của iPhone.

Để tồn tại, nhiều công ty đã phải thực hiện những cuộc đại phẫu. Sanborn, một trong số những đơn vị sản xuất bản đồ giấy lớn nhất ở Mỹ, đã chuyển sang tập trung vào hệ thống quét lazer địa hình (LiDAR) và lập bản đồ kỹ thuật số. Nhưng cơ hội đó không có cho những cửa hàng nhỏ như của gia đình Swain.

"Đó là cách thế giới kinh doanh vận hành. Có rất nhiều ngành công nghiệp đã đến và đi, khi đoàn tàu công nghệ bỏ họ lại phía sau. Tương lai đó cũng sẽ có phần cho iPhone".

Dự báo của Jan Swain không sai. Chẳng ai có thể đặt niềm tin rằng iPhone sẽ là điểm kết thúc của công nghệ di động toàn cầu.

Đó là ngày 9/1/2007…

Trên sân khấu của MacWorld, Steve Jobs bất ngờ nói về 3 đặc trưng nổi trội của thứ mà Apple đang ấp ủ và chuẩn bị tung ra thị trường. Lần đầu tiên thế giới biết tới từ iPhone.

"Đầu tiên là một chiếc iPod màn hình lớn kết hợp công nghệ cảm ứng; Thứ hai một thiết bị điện thoại di động vượt trội; Và thứ ba là một công cụ truyền tải Internet đột phá. Các bạn có biết không, đây không phải là ba thiết bị riêng biệt, tất cả chỉ trong một thiết bị, và chúng tôi gọi nó là iPhone".

Một ngày cuối tháng 6/2007…

Jobs và vợ đi bộ đến cửa hàng Apple ở Palo Alto để cảm nhận niềm vui sướng về thành công của iPhone. Những người hâm mộ đã tới trước, họ chào đón ông như nhìn thấy nhà tiên tri Moses đi dạo mua Kinh Thánh, trong đó có hai tín đồ là Andy Hertzfeld và Bill Atkinson (nhóm nghiên cứu dòng Macintosh cùng Jobs vào năm 1984).

Andy nói với theo Steve: " Bill đã xếp hàng cả đêm đấy". Jobs phẩy tay, cười bảo mình đã gửi tặng Bill một chiếc rồi. Hertzfeld trả lời: "Ông ấy cần tới 6 chiếc cơ".

2 năm sau khi ra mắt phiên bản đầu tiên, Apple đã khiến 90 triệu lượt khách hàng phải chi trung bình 500 USD để sở hữu những phiên bản ngày càng cải tiến của iPhone, mang về hơn một nửa lợi nhuận thị trường điện thoại di dộng toàn cầu.

Những ngày đầu tháng 9/2017…

Thế giới đang chờ đợi sản phẩm mới của Apple, chiếc điện thoại kỷ niệm 10 năm ra đời thương hiệu iPhone, và cũng tạo nên cột mốc mới về giá cho một chiếc smartphone: 1.200 USD. iPhone X có màn hình OLED, camera tích hợp cảm biến, dựng hình 3D, tính năng mở khóa bằng nhận diện khuôn mặt. Và đặc biệt là hệ điều hành iOS 11.

Đó là năm 2023…

Bạn đi tới cửa hàng điện thoại quen thuộc trên phố để mua một món đồ. Bốn phía quanh cửa hàng, quầy kệ thiếu vắng những chiếc điện thoại thông minh quen thuộc, mà thay vào đó là hàng chồng những chiếc kính thời trang với mắt kính kỳ lạ.

Đây không phải là dự đoán về sự sáp nhập giữa nhà bán lẻ di động với những thương hiệu kính hàng đầu thế giới, mà là cái nhìn sâu hơn về một thị trường đang có giá trị hàng trăm tỷ USD, nơi quy tụ những công ty lớn nhất thế giới. Ở đó, smartphone bị khai tử.

Con người lúc này bước vào thời kỳ công nghệ với những sản phẩm liên kết không gian: hình chiếu 3 chiều, email, ảnh, lịch, video trên Youtube hay thậm chí phim ảnh, quảng cáo đều xuất hiện ngay trong tầm nhìn của người dùng, thông qua những chiếc kính thông minh.

Trong thế giới tương lai, chỉ còn phần mềm ở lại, phần lớn phần cứng sẽ bị bỏ đi, y như cái cách Apple khai tử cả bút và bàn phím trên iPhone hay kiên quyết kiểu Steve Jobs khi loại bỏ chiếc bút từng được xem là thay đổi thế giới công nghệ của Microsoft để cho thế giới thấy "một chiếc máy tính bảng thực sự phải như thế nào". Không phải chạm vào điện thoại nữa, mọi tác vụ sẽ đươc thực hiện theo mệnh lệnh nhờ phần mềm nhận dạng giọng nói; thay vì dùng tay cầm, công nghệ sẽ đưa những thứ bạn cần nhìn lên ngay tầm mắt.

Ngay trước thời điểm iPhone ra mắt, iPod chiếm gần một nửa tổng doanh thu của Apple, sở hữu ¾ thị phần máy nghe nhạc MP3 tại Mỹ. Thành công của iPod được xem như chất xúc tác và cảm hứng lớn nhất của Steve Jobs và nhóm cộng sự nằm trong dự án iPhone, thay vì là vị chúa được bảo vệ bằng mọi giá.

Cách đây 1 thập niên, Apple khai sinh ra iPhone, đồng thời khai sinh ra cả một kỷ nguyên, nơi chiếc điện thoại di động mang thương hiệu Apple chính là phiên bản thu nhỏ của thế giới giải trí, kinh doanh và tiện ích, một chiếc máy tính bảng không cần bàn phím hay bất cứ chiếc bút nào, một lời tuyên chiến dành cho Microsoft và những đối thủ cạnh tranh.

iPhone giờ đây đứng trên đỉnh vinh quang, nơi từng thuộc về iPod, trở thành cốt lõi trong hệ thống tài chính của đế chế Apple (10 năm tẩu tán 1,2 tỷ chiếc, chiếm 64% doanh thu của Apple trong năm 2016). Điều đó đồng nghĩa với việc Apple cần phải xây dựng một "kẻ giết iPhone" trên chính thành công của iPhone, giống như cách iPhone khai sinh từ iPod.

Tháng 6/2017, Silicon Valley râm ran tin đồn về việc Apple đang phát triển dòng điện thoại mới dựa trên công nghệ AR. Không phải là một thực tế ảo hoàn toàn như VR, AR tồn tại chồng lên chính thế giới con người đang sống, cho họ cảm thụ cả sự sống thực và ảo trong một trải nghiệm. Người ta gọi đó là "tương lai của thiết bị di động" – nơi không ai đặt niềm tin về sự tồn tại của thứ được gọi là iPhone nữa.

Với iPhone, Apple không thực sự phát minh ra nhiều tính năng mới, nhưng hãng khiến những tính năng này dễ sử dụng hơn, để khiến thế giới phát cuồng. "iPhone là sự đơn giản hóa của mô hình điện thoại di động. Vậy nên, không còn iPhone, thế giới công nghệ lại càng đơn giản" – đó chính xác là những gì chính Apple đã cho người dùng thấy trên sân khấu WWDC 2017, diễn ra chỉ 3 tháng trước ngày iPhone X ra đời.

Giám đốc điều hành của Apple, Tim Cook, đã so sánh bình minh của AR (công nghệ thực tế tăng cường) với sự ra mắt của iPhone năm 2007.

"Tương lai của AR rất rộng mở, lớn hơn nhiều so với iPhone ngày đó. Với AR, người dùng có thể sẽ không bị thu hút vào một sản phẩm cụ thể, nhưng nó sẽ là một phần của thế giới con người đang sống, len lỏi vào mọi hoạt động và mọi mối quan hệ. Các công ty sẽ cộng hưởng vào nhau để làm tăng tiện ích cho công nghệ này. Ở đó, ranh giới giữa iPhone hay Samsung sẽ bị xóa nhòa".

Mọi thứ ở Apple giờ đây sẽ bắt đầu từ iOS 11. Trên hệ điều hành này, tất cả thế giới xung quanh con người sẽ trở thành những chiếc iPhone được kết nối mượt mà với nhau. Tính năng nhận diện giọng nói với "Hey, Siri" trên iPhone, Apple Watch hay HomePod sẽ trở thành tiêu chuẩn để người dùng giao tiếp với thiết bị và thế giới. Đó là tương lai của điện toán di động. Ở tương lai đó, người ta không cần bất cứ một loại "smartphone" nào cả. Và "tương lai đó" đang ở gần hơn bao giờ hết so với suy nghĩ của nhiều người.

Trong những ngày cuối đời của mình, nằm trên chiếc ghế mây trong vườn ngập nắng chiều và suy tư về cái chết, Steve Jobs thừa nhận với người chấp bút cho hồi ký rằng ông tin vào cuộc sống phía sau cái chết. "Thật kỳ lạ khi nghĩ rằng bạn tích lũy được tất cả những kinh nghiệm này, dù có thể rất ít trong đó là sự thông thái, và rồi tất cả theo bạn ra đi. Vì thế, tôi thực sự muốn tin rằng có sự sống sau cái chết, dù đó có thể chỉ là sự tồn tại ý thức của bạn.

Nhưng ngược lại, có thể nó giống như một chiếc công tác tắt-bật. Bật nút! Và thế là bạn ra đi. Có lẽ đó là lý do tại sao tôi không bao giờ thích đặt những công tác tắt-bật trên các thiết bị của Apple".

Steve ra đi vào tháng 10/2011. 6 năm sau, người ta nói về những ngày cuối của một trong những kiệt tác công nghệ để đời của ông, iPhone. Không có nút bật-tắt trên tất cả các phiên bản iPhone trước và sau thời điểm Apple dưới quyền Steve Jobs, nhưng vòng đời của iPhone vẫn đang đi đến đoạn kết nhờ sự thúc đẩy của những con người đã tạo nên nó, vẽ ra tương lai phía sau cái chết của một biểu tượng công nghệ và trí tuệ .