Vào năm 2018, sau khi ĐT Croatia trở thành á quân thế giới, truyền thông quốc tế đã hỏi người dân Croatia rằng họ có bất ngờ về những gì HLV Zlatko Dalic tạo nên. Câu trả lời họ nhận được là: “Không, ông ấy chẳng làm chúng tôi ngạc nhiên vì trước đó không ai biết ông ấy là ai”.

Cũng phải thôi, bởi Dalic không có một sự nghiệp thi đấu nổi bật (dù nó kéo dài tới 17 năm) và cũng chưa bao giờ được gọi vào ĐTQG. Chuyển sang huấn luyện ông gặt hái không ít thành công, nhưng nó diễn ra ở nước ngoài, không phải Croatia. Hơn nữa, Dalic hành nghề mãi tận Trung Đông.

Đầu tiên là Al Faisaly, CLB vừa giành quyền lên chơi ở hạng Nhất Saudi Arabia và muốn tìm một HLV mới. Trong số 26 CV, Chủ tịch CLB chọn đúng Dalic. Đáp xuống thủ đô Riyadh, ông tiếp tục hành trình 2 giờ băng qua sa mạc để tới thành phố Harmah. Đi tiếp đến vùng ngoại ô, nơi chỉ có 3.000 dân, Dalic đã tự hỏi “mình làm cái quái gì ở đây thế này?”.

HLV Zlatko Dalic từng tạo dựng tên tuổi ở Trung Đông. (Ảnh: Getty Images)

Tuy nhiên điều bất ngờ vẫn ở phía trước. CLB ông sẽ dẫn dắt chẳng có gì ngoài một sân vận động cấp huyện gió thổi bốn bề và vài trang thiết bị đơn sơ. Nó thậm chí còn không có phòng thay đồ hay văn phòng. Chủ tịch lấy ra một tấm thảm cũ và trải luôn xuống đất, châm một bình trà và nói về tham vọng trụ hạng.

Dalic có thể từ bỏ, nhưng tính cương cường của người Livno, thành phố nằm ở ngã tư đường giữa bờ biển Adriatic và nội địa nên kinh qua rất nhiều cuộc chiến trong lịch sử, đã thôi thúc ông dấn thân vào thử thách. Dalic về Croatia, gom được 2 trợ lý, một bác sỹ vật lý trị liệu và vài cầu thủ, sau đó trở lại Saudi Arabia nhận việc.

Thật đáng kinh ngạc, ông đã tạo nên mùa giải đáng nhớ nhất lịch sử Al Faisaly. Không những trụ hạng, họ còn giành quyền tham dự King’s Cup chỉ dành cho những đội trong tốp 6 giải VĐQG. Cá nhân Dalic được bình chọn là HLV xuất sắc nhất mùa 2010/11.

Dalic sẽ gắn bó với Trung Đông trong 7 năm, liên tiếp gặt hái thành công với Al-Hilal, CLB của Hoàng gia Saudi Arabia và Al-Ain, đội bóng thành công nhất UAE. Đầu tháng 1/2017 ông trở về Croatia để nghỉ ngơi, tìm kiếm những thách thức mới.

Trước năm 2017, HLV Zlatko Dalic hoàn toàn vô danh ở chính đất nước mình. (Ảnh: Getty Images)

Tháng 10 năm đó, ĐT Croatia rơi vào khủng hoảng. Sau trận hòa Phần Lan họ có nguy cơ không có vé tham dự World Cup 2018 . Sau cuộc họp dài vào giữa đêm, HLV Ante Cacic bị sa thải. Một số người trong LĐBĐ Croatia biết về những thành công của Dalic ở Trung Đông, vì vậy đề xuất bổ nhiệm ông.

“Cũng được, nhưng rốt cuộc gã này là ai?”, nhiều quan chức cấp cao sửng sốt nói. Rồi tin tức rò rỉ, đến lượt người hâm mộ Croatia hỏi nhau câu tương tự. 1 ngày trước khi được bổ nhiệm chính thức, Dalic tới một ngã tư và vô tình bị chặn lại. Vị cảnh sát này nhận ra ông vì nhìn ảnh trên báo. Ông ta hỏi: “Liệu ông có thể dẫn đội được không đó?”. “Tôi nghĩ mình không có cơ hội đó đâu. Nó khó như nhét con voi qua miệng chai”, ông hài hước đáp.

Không một ai, kể cả Dalic biết một câu chuyện điên rồ, và phi thường, sắp được viết ra.

Thời điểm đó Dalic chỉ biết cố hết sức. Lần đầu ông gặp các cầu thủ là tại sân bay, khi cả đội chuẩn bị bay tới Kyev chơi trận quyết định với Ukraine. Và câu đầu tiên Dalic nói với họ là “tôi tin chúng ta sẽ thành công”.

HLV Zltako Dalic cùng Croatia khiến cả thế giới ngưỡng mộ tại World Cup 2018. (Ảnh: Getty Images)

Với thế hệ cầu thủ tuyệt vời gồm Luka Modric , Ivan Perisic, Danijel Subasic, Mario Mandzukic và Ivan Rakitic, ông hiểu rằng HLV không cần phải dạy họ phải làm gì. Thứ các cầu thủ cần chỉ là một môi trường tốt nhất để thể hiện tài năng bản thân. Dalic cho họ điều đó, ví dụ như đẩy Modric chơi cao hơn, cởi bỏ bớt nhiệm vụ phòng thủ. Ông cũng gây dựng lại sự tự tin, tính cống hiến nơi các học trò.

Đặc biệt nhất, Dalic thổi bùng ở các cầu thủ lòng yêu nước, kích thích họ chơi bóng vì đất nước Croatia. “Đội tuyển phải là nơi của lòng yêu nước, sự gắn bó, tình đoàn kết, tinh thần chiến đấu cao nhất dưới lá cờ Croatia”, ông nói. Vốn là dân Livno, ông có tình yêu nước tự nhiên. Tình yêu ấy cũng bị thử thách nhiều lần.

Một trong những lý do khiến sự nghiệp cầu thủ của Dalic không mấy ấn tượng là nó 2 thường xuyên bị gián đoạn. Hồi chơi cho Dinamo Vinkovci, ông tạm nghỉ để hoàn thành nghĩa vụ quân sự (1987). Năm 1991, ông đang chơi rất hay trong màu áo Velez Mostar thì chiến tranh nổ ra. Croatia tuyên bố độc lập và quân đội Nam Tư tràn sang.

Những khoảnh khắc của HLV Zlatko Dalic tại World Cup 2022. (Ảnh: Getty Images)

Một ngày Dalic cùng đồng đội chuẩn bị lên xe để sang tỉnh khác thi đấu thì xe tăng xuất hiện, đạn bay vèo vèo qua lại giữa các ngọn đồi. Bóng đá bị đình trệ. Dalic trở về quê nhà Livno và nhập ngũ. Ông chỉ là lính hậu cần, chuyên tải vật liệu và lương thực, song cũng rất nguy hiểm bởi đó là giai đoạn khốc liệt nhất của cuộc chiến. Dalic không sợ hãi, thậm chí còn liên tưởng tới công việc khi còn nhỏ, ông là cậu bé giúp lễ trong nhà thờ. Chưa khi nào ông đánh mất sự lạc quan.

Dalic cũng truyền tinh thần đó sang các cầu thủ. Sau đó như đã biết, Croatia không ngừng chiến thắng. Họ đánh bại Ukraine để giành quyền chơi trận play-off, tiếp tục vượt qua Hy Lạp để có vé tới World Cup 2018. “Đây chính là thời điểm của chúng ta”, ông nói với các học trò. Họ cũng tin là thế.

“Sao trước đây bọn mình không chơi như thế này nhỉ?”, Rakitic nói với Modric trong phòng thay đồ sau một trận thắng. Hỏi nhưng họ cũng tự biết câu trả lời. Trong tự truyện của mình, Modric viết rằng “Dalic đúng kiểu HLV không biết từ đâu hiện ra, nhưng lại là người sắp xếp mọi thứ đúng vị trí và đưa Croatia trở lại nơi họ thuộc về”. Đội tuyển áo caro đã chơi đúng với tiềm năng họ có và có thể đánh bại mọi đối thủ, vượt qua mọi khó khăn.

Sau khi trở thành á quân World Cup 2018 với một hành trình can trường và đầy quả cảm, không ai còn hỏi “Dalic là ai?”. Ông đã là người hùng dân tộc và nhận được sự tôn kính của gần 4 triệu dân trên khắp đất nước nằm ven bờ biển Adriatic.

Croatia đang làm tốt hơn mong đợi so với những gì họ có. (Ảnh: Getty Images)

Sự ngưỡng mộ này không bao giờ hạ nhiệt. Dalic vẫn được săn đón ở mỗi nơi ông đi qua. Chỉ cần thấy ông, một người hét lên “Zlatko của chúng ta”, lập tức đám đông sẽ kéo tới xin chữ ký, chụp ảnh, hỏi chuyện, hoặc đơn giản chỉ là chạm vào vị anh hùng của họ.

Tại World Cup 2022 , cơn sốt Dalic lại bùng lên một lần nữa khi ông cùng các học trò nối dài câu chuyện cổ tích. Vượt qua Nhật Bản, tiếp tục gây sốc với chiến thắng trước Brazil, đội quân áo caro đã có mặt ở bán kết. Trận chung kết nữa đang vẫy gọi Croatia.

Làm thế nào Dalic có thể duy trì thành công khi mất đi nhiều ngôi sao và các trụ cột ở World Cup 2018 vốn đã già nay lại cộng thêm 4 tuổi?

Chúng ta hiểu rằng Dalic chưa từng dẫn dắt những đội bóng lớn nhưng không có nghĩa ông là HLV kém tài. Các đội bóng ông đều đạt đến những vị trí vượt quá mong đợi trước đó. Dalic rất giỏi khai thác phẩm chất cầu thủ, đồng thời tạo ra hệ thống chiến thuật tốt nhất để họ phát huy.

Đó là lý do trong sự nghiệp huấn luyện kéo dài 17 năm qua 8 đội bóng khác nhau, Dalic chỉ bị sa thải một lần duy nhất. Năm 2008, vài tháng sau khi đưa Rijeka đến vị trí thứ 4 ở giải VĐQG, một thành tích đủ khiến người hâm mộ ăn mừng, ông bị cho thôi việc chỉ vì bị loại ở Cúp Intertoto.

ĐT Croatia đang sẵn sàng tái hiện kỳ tích năm 2018 khi đã có mặt ở bán kết World Cup 2022. (Ảnh: Getty Images)

Sự kiện này định hình lại sự nghiệp của Dalic. “Đang được xưng tụng như vị anh hùng, đột nhiên tôi bị đẩy ra đường”, ông kể lại, “Đó là cú sốc lớn đối với tôi. Khi bình tĩnh lại tôi rút ra được bài học lớn cho mình: thắng không kiêu, bại không nản”.

Sau kỳ tích tại Nga, Dalic luôn tự nhủ ánh hào quang sẽ không kéo dài, ông có thể trở thành nhân vật phản diện bất cứ lúc nào. Vì vậy phải không ngừng tìm kiếm sự cải thiện, xây dựng thế hệ cầu thủ mới và củng cố bầu không khí trong đội.

Ở World Cup 2022, Croatia chơi tiêu cực hơn so với 4 năm trước bởi họ có hàng thủ mới chất lượng, giữ nguyên bộ khung ở hàng tiền vệ nhưng thiếu nghiêm trọng các mối đe dọa tấn công. Nền tảng của đội quân áo caro vẫn là kỷ luật, tổ chức và tinh thần quật cường. Nhiều người có thể không thích, song đó là cách tốt nhất dựa trên những gì họ có để khiến đất nước tự hào.

Bây giờ thì người Croatia đã biết Dalic. Và họ tiếp tục không ngạc nhiên bởi cũng biết ông và các học trò có thể làm nên vô số điều kỳ diệu, bao gồm việc đánh bại Argentina .