Những lời bộc bạch của Gareth Southgate khiến cả nước Anh cúi đầu xấu hổ. Chưa đầy 3 tuần trước, tất cả đều cho rằng triều đại của HLV 53 tuổi sắp sụp đổ. Liên tiếp các màn trình diễn nhạt nhòa khiến người hâm mộ chán ghét vị chiến lược gia từng đặt họ vào những đêm bùng nổ cảm xúc ở World Cup 2018 , EURO 2020.

Hầu như mỗi ngày người ta lại tìm ra một lỗi của Southgate, từ chuyện đánh bạc với chấn thương của Luke Shaw, loại Jack Grealish, thiếu niềm tin vào Cole Palmer, sử dụng Trent Alexander-Arnold sai cách, không dám thay Harry Kane, thất bại trong việc phát huy các phẩm chất ngôi sao của Jude Bellingham và Phil Foden, rồi bảo thủ, lỗi thời, sau đó là hèn nhát, kìm hãm sự tiến bộ của đội bóng.

Phong cách chỉ đạo quá tĩnh của Southgate cũng bị lôi ra chỉ trích. Họ cáo buộc ông không có khả năng truyền lửa, đọc trận đấu kém và thiếu các phương án, đồng thời thụ động trong việc thay người. Những người phản đối muốn Southgate biến mất ngay lập tức. Chỉ bực bội một nỗi, không thể tìm ra chứng cứ xác đáng để buộc tội ông ta. Chưa HLV nào bị sa thải chỉ vì những lý do kể trên, trong khi tiến trình của đội vẫn chưa bị ảnh hưởng.

Vậy là đám đông phẫn nộ chỉ còn cách trút giận lên chính Southgate, bằng cơn mưa cốc giấy nhắm về vị HLV đang tìm kiếm sự ủng hộ từ các CĐV nhà sau trận hòa Slovenia.

Cách đây không lâu, trong tự sự trên tờ The Athletic, Southgate chia sẻ, nếu để nhắn nhủ tới chính ông năm 16 tuổi, ông mong bản thân sẽ tự tin hơn: “Khi bạn trẻ, có những thời điểm bạn nghi ngờ chính mình. Thật ra thì ai ở tuổi đó cũng như vậy. Chỉ khi già đi và từng trải, bạn ắt tự tin hơn. Vì vậy tôi muốn nói, đừng lo lắng quá nhiều về những điều tồi tệ, bởi nó vẫn luôn xảy ra”.

Khi điều tồi tệ đến ở tuổi 53, Southgate sẵn sàng đón nhận nó. Dù biết mối nguy hiểm, ông vẫn tiến về phía đám đông để đối mặt với họ. Thế nhưng trong sâu thẳm, HLV tuyển Anh thực sự bị tổn thương.

Southgate từng tự gọi mình là “người hâm mộ tuyển Anh trên ghế huấn luyện”. Ông hiểu nước Anh đau khổ đến thế nào trong 58 năm đầy rẫy ký ức đau buồn, quen với thất bại nhiều hơn là học cách thành công. Ông muốn đưa tuyển Anh tới danh hiệu, đồng thời thay đổi cách nhìn nhận về bóng đá Anh trên toàn thế giới.

“Tôi luôn tự hỏi mỗi ngày làm thế nào để tôi trở nên tốt hơn, làm thế nào đội tuyển (Anh) có thể cải thiện?”, ông tâm sự, “Nhiệm vụ của tôi là không ngừng cố gắng tìm hiểu mọi thứ để giải quyết các câu hỏi đó. Đây là công việc không bao giờ có điểm kết thúc bởi bóng đá luôn thay đổi. Các đội luôn có cách tiếp cận khác nhau cho mỗi giai đoạn, vì vậy liên tục có những ý tưởng mới, xem xét các phương pháp chiến thuật mới. Trong thế giới này, đó là một nỗ lực không ngừng để tinh thông một thứ dù biết rõ không bao giờ có thể”.

Nhiều người sẽ ngạc nhiên khi biết rằng Southgate đã tự học tiếng Đức qua ứng dụng trên điện thoại trước khi cùng tuyển Anh tới nước này bắt đầu hành trình chinh phục EURO 2024 . Ông học để làm gì? Chỉ đơn giản để bản thân tốt hơn, ít nhất ông cũng có thể giao tiếp một chút với người dân tại đó, hoặc các nhân viên phục vụ ở Blankenhain, nơi Tam sư đóng quân.

Như Southgate nói, ông luôn tìm tòi những chi tiết, dù nhỏ nhặt, để có thể nâng cấp bản thân và đội tuyển. Nghe có vẻ hơi buồn cười, nhưng HLV 53 tuổi đã mời một chuyên gia tới đội chỉ để hướng dẫn thở đúng cách. Đó là Stuart Sandema, tác giả cuốn sách bán chạy về việc làm thế nào để điều hòa hơi thở, giúp tạo nên giấc ngủ ngon, giải tỏa căng thẳng và cải thiện sức khỏe tinh thần.

Không phải ngẫu nhiên mà tuyển Anh đã thực hiện loạt sút luân lưu hoàn hảo trong trận gặp Thụy Sĩ ở tứ kết. Các cầu thủ có sự điềm tĩnh và thoải mái tâm trí đáng kinh ngạc. Thậm chí bỏ qua áp lực, Ivan Toney còn thành công với cú sút không cần nhìn bóng.

Bên cạnh đó, Southgate cũng giải quyết lo ngại về sự hồi phục thể chất sau các trận đấu. Trước chung kết, rõ ràng Anh bất lợi hơn Tây Ban Nha vì nghỉ ít hơn một ngày, đồng thời trải qua 2 trận 120 phút. Nhưng đừng ngạc nhiên nếu thấy Bellingham cùng đồng đội vẫn sung mãn và sẵn sàng tạo nên những khoảnh khắc diệu kỳ ở những phút cuối. Ngoài sự hỗ trợ của đội ngũ y tế và chuyên gia vật lý trị liệu, khách sạn của Tam sư còn được trang bị phòng lạnh âm 160 độ C để đẩy nhanh quá trình hồi phục.

Gắn bó với vị trí HLV tuyển Anh suốt 8 năm, kinh qua 3 giải đấu lớn và 101 trận đấu (đạt tỷ lệ thắng 63,4%, cao thứ hai trong lịch sử Tam sư), Southgate hiểu rõ trong bóng đá biên độ thắng thua rất mong manh. Có những yếu tố chi phối nằm ngoài tầm với, nhưng những yếu tố khác, nếu có thể tác động, ông sẽ làm.

Chiến thuật chẳng hạn. Anh đã sử dụng sơ đồ 4-2-3-1 trước Serbia, Đan Mạch và Slovakia. Rồi ông xoay qua 4-3-3 trước Slovenia để tích hợp Kobbie Mainoo vào đội hình, sau đó chuyển sang hệ thống 3-4-2-1 cân bằng hơn trong hai trận tứ kết và bán kết gặp Thụy Sĩ và Hà Lan. Giờ thì Anh đang tỏ ra sống động hơn, tạo ra nhiều cơ hội hơn và vẫn giữ thói quen kết liễu đối thủ bằng cách khoảnh khắc quyết định.

Những bàn thắng của Bellingham, Harry Kane rồi Bukayo Saka , Ollie Watkins không đến một cách tình cờ. Chúng thường xuất hiện sau các quyết định thay người của Southgate. Cho đến nay, ông đã thực hiện 26 lần thay người. Những cầu thủ được tung vào sân, dù đôi khi rất muộn, đều tác động mạnh tới kết quả.

Chiến lược gia 53 tuổi thực sự gây bất ngờ với các dụng nhân độc đáo tại EURO 2024.

Một lần người ta có thể gọi đó là may mắn, nhưng nhiều lần, chắc chắn có sự chủ định. Hãy nhớ lại trận đấu với Slovakia, Southgate đã giữ lại Harry Kane và tung Ivan Toney vào sân. Không lâu sau Toney kiến tạo để Kane lập công. Nhưng ở trận gặp Hà Lan, ông rút Kane và thay bằng Watkins. 9 phút sau, Watkins ghi bàn. Người kiến tạo là Cole Palmer, một cầu thủ vào sân từ ghế dự bị khác. Các mô hình hoàn toàn khác nhau và việc hoán đổi cũng khác nhau. Tựu trung, tất cả đều phát huy hiệu quả.

Có một định kiến rằng Southgate không phải nhà chiến thuật tài ba, thiếu can đảm khi thay người và phản ứng chậm chạp trước các diễn biến trên sân. Tuy nhiên những gì đã xảy ra có thể minh oan cho HLV 53 tuổi. Ông kiên định với kế hoạch, như việc tin tưởng một nhóm nhỏ các cầu thủ đá chính (chỉ 14 người trong 6 trận) và phân tích, lựa chọn cái tên phù hợp, sau đó chờ đợi đúng thời điểm mới tung vào. Đây chính là cách những bàn thắng lịch sử được tạo ra.

Trong một thời gian dài nước Anh khao khát thành công và chấp nhận phong cách xấu xí nếu nó đưa họ tiến xa. Nhưng Sven-Goran Eriksson, Steve McClaren, Fabio Capello rồi Roy Hodgson chỉ khiến thất bại kéo dài thêm. Cuối cùng, sau bê bối của Sam Allardyce, họ tìm đến Gareth Southgate.

Bây giờ, tất cả buộc phải thán phục vị HLV đã 2 lần đưa Tam sư vào chung kết EURO, điều chưa từng xảy ra trong hơn nửa thế kỷ tham dự giải đấu.

Không ai nghĩ rằng HLV khi ấy mới ngoài 40 sẽ đưa Tam sư tiến xa đến vậy. Lần lượt họ vào đến bán kết World Cup 2018 rồi chung kết EURO 2020 . Rồi bắt đầu nước Anh đẩy tham vọng đi xa hơn, vừa muốn danh hiệu vừa muốn thứ bóng đá lãng mạn, xứng tầm với dàn cầu thủ luôn được định giá quá cao. Họ sớm quên đi thực tế, bóng đá chưa một lần “về nhà” trong 58 năm qua. Chính xác thì thứ đất nước này cần là một chiếc Cúp, không phải thứ bóng đá hào nhoáng có thể định danh một đội bóng và cám dỗ các quốc gia học theo.

Southgate đã trở thành nạn nhân cho thành công của chính ông, HLV đầu tiên không phải người Đức tham dự 2 trận chung kết EURO liên tiếp, cũng là HLV Anh đầu tiên tiến sâu ít nhất tới bán kết ở 3/4 giải đấu lớn tham dự. Bây giờ, ông có thể trở thành người đầu tiên giúp Tam sư đăng quang ở giải vô địch châu Âu.

Trước ngưỡng cửa lịch sử sắp được tạo ra, nước Anh xoay chuyển thái độ đáng kinh ngạc. Tiếng la ó biến mất, thay bằng sự tán thưởng. Khi Southgate tiến ra khán đài một lần nữa và vỗ tay hướng về khán đài, người hâm mộ lập tức đáp lại bằng những tràng pháo tay vang dội. Triều đại này cũng không còn bị lăm le đánh sập, mà sẽ tiếp tục kéo dài đến năm 2026. Chưa hết, dù thắng hay thua, Southgate vẫn được phong tước Hiệp sỹ, với tiền tố Sir được thêm vào trước tên họ.

Người đàn ông cô độc cuối cùng cũng nhận được phần thưởng xứng đáng. Tuy nhiên, một lần nữa, trong sâu thẳm, Southgate chỉ muốn nhận được sự yêu thương như lẽ ra phải thế.