NÓNG: Chiếm Dinh Tổng thống, tuyên bố tái lập Tiểu vương quốc Hồi giáo chưa đủ, Taliban xua quân tấn công ĐSQ Mỹ và sân bay Kabul?

Từ Dinh Tổng thống Afghanistan mới chiếm được tại Kabul, các lãnh đạo Taliban đã ra tuyên bố rằng họ sẽ tái lập Tiểu vương quốc Hồi giáo Afghanistan (AIE).

AIE từng tồn tại từ năm 1996 cho tới năm 2001 khi Mỹ và đồng minh xâm lược Afghanistan, lật đổ Taliban khỏi vị trí thống trị.

CNN, dẫn lời một quan chức quốc phòng Mỹ cho biết Washington đang xem xét triển khai thêm binh sĩ tới Afghanistan để thiết lập hệ thống kiểm soát không lưu tại sân bay Kabul và tăng số lượng chuyến bay sơ tán khỏi sân bay.

"Chúng tôi sẽ tăng cường các chuyến bay", quan chức này nhấn mạnh.

Đại sứ quán Mỹ tại Afghanistan ít phút trước đã phát đi cảnh báo rằng trụ sở ĐSQ Mỹ và Sân bay Quốc tế Kabul hiện đang bị tấn công và cảnh báo mọi người ở yên tại chỗ không tới các địa điểm trên.

Tuy nhiên sau đó ĐSQ Mỹ đã gỡ bỏ thông tin về 2 địa điểm nói trên trong một cảnh báo thứ 2.

Hiện chưa rõ chi tiết về vụ việc.

Cần lưu ý rằng 2 vị trí nói trên là nơi tập trung lực lượng Mỹ, Anh, Đức và các đồng minh khác đang tiến hành chiến dịch di tản.

Cảnh báo ban đầu.

Cảnh báo thứ 2 đã loại bỏ 2 vị trí nói trên.

Ít phút trước, cảnh quay Tổng thống Afghanistan Ghani lên máy bay dân dụng của hãng Kam Air ở Sân bay Quốc tế Kabul đã được đăng tải lên mạng xã hội Twitter.

Như vậy là tin tức trước đó của Sputnik về việc ông Ghani được người Mỹ di tản là không chính xác do Kam Air là hãng hàng không của Afghanistan.

Ngoài ra căn cứ vào video này, có thể thấy ông Ghani đã di tản từ sáng hoặc chiều nay (thậm chí là những ngày trước) chứ không phải mới rời khỏi Afghanistan vào tối 15/8 như thông tin ban đầu.

Ít phút trước, lực lượng Taliban tuyên bố họ đã tiến vào Dinh Tổng thống Afghanistan ở Kabul.

Trong một diễn biến liên quan, Đại sứ Mỹ tại Afghanistan đã được sơ tán tới Sân bay Quốc tế Kabul và Đại sứ quán Pháp cũng đã được di dời tới sân bay này.

Dinh Tổng thống Afghanistan ở Kabul.

Bộ trưởng Bộ Nội vụ Afghanistan Abdul Sattar Mirzakwal là người mới đây đã áp đặt lệnh giới nghiêm ở Kabul và có vẻ như ông Mirzakwal hiện là người nắm thực quyền ở thủ đô Afghanistan chứ không phải ông Ali Ahmad Jalali - người đứng đầu Chính quyền Lâm thời sau khi Tổng thống Ghani di tản.

Hôm 12/8, chính ông Mirzakwal đã tuyên bố các lực lượng chính phủ Afghanistan có kế hoạch 3 bước bao gồm tập hợp lực lượng, tạo các vòng cung phòng thủ và phản công để đánh lui Taliban.

Được biết lực lượng an ninh dưới quyền ông Mirzakwal vào chiều nay đã trút bỏ quân phục và mặc quần áo dân sự như các tay súng Taliban để sẵn sàng chiến đấu.

Bộ trưởng Bộ Nội vụ Afghanistan Abdul Sattar Mirzakwal.

Sputnik đưa tin Taliban được cho là đang mong đợi một sự bàn giao hoàn toàn quyền lực cho họ. Lực lượng này cũng tuyên bố rằng sẽ không có cái gọi là "Chính phủ Chuyển tiếp" ở Afghanistan.

Bộ trưởng Nội vụ Afghanistan mới đây đã ra tuyên bố áp dụng lệnh giới nghiêm ở Kabul để ngăn chặn đụng độ.

Được biết cùng với việc Taliban tiến vào Kabul, giao tranh hiện đang không chỉ ở khu vực ngoại ô mà đã lan rộng tới khu vực trung tâm của thủ đô.

Theo bệnh viện địa phương ở Kabul, khoảng 40 người được cho là quân chính phủ Afghanistan đã bị thương sau giao tranh ở ngoại vi thành phố.

Ít giờ trước, các nguồn tin thân Taliban cho biết lực lượng này đã thu giữ được một máy bay A-29 SuperTucano và 1 trực thăng MD530F.

Estonia, Na Uy mới đây đã yêu cầu Hội đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc (UNSC) tổ chức một cuộc họp về tình hình Afghanistan càng sớm càng tốt.

Trong một diễn biến khác, Cựu Tổng thống Afghanistan Hamid Karzai đã kêu gọi lực lượng an ninh Afghanistan và Taliban bảo vệ mạng sống của người dân và ngăn chặn sự hủy diệt ở nước này.

Cựu Tổng thống Afghanistan Hamid Karzai.

Mới đây Nga đã ra tuyên bố sẵn sàng làm việc với chính phủ chuyển tiếp ở Afghanistan, và chưa công nhận tính hợp pháp của Taliban.

Sputnik dẫn nguồn Bộ ngoại giao Nga cho biết rằng rất có thể Tổng thống Afghanistan Ghani đã được di tản bằng máy bay Mỹ.

Được biết NATO hiện vẫn duy trì lực lượng đóng tại Sân bay Quốc tế Kabul.

Ít phút trước lực lượng Taliban đã đăng tải một thông báo trong đó nêu rõ lý do họ tiến quân vào Kabul vì "trước việc chính phủ đã di tản và sự từ bỏ của lực lượng an ninh, lực lượng của chúng tôi cần di chuyển vào thủ đô để bảo vệ người dân".

Thông báo của Taliban.

Trong một tuyên bố được đưa ra ít phút trước, Chính phủ Canada đã quyết định tạm thời đóng cửa cơ quan đại diện ngoại giao của họ ở Kabul trong bối cảnh tình hình nghiêm trọng ở Afghanistan:

"Tình hình ở Afghanistan đang diễn biến nhanh chóng và đặt ra những thách thức nghiêm trọng đối với khả năng đảm bảo an toàn và an ninh cho sứ mệnh của chúng tôi.

Sau khi tham khảo ý kiến ​​của Đại sứ Canada tại Afghanistan, chính phủ đã đưa ra quyết định tạm thời đình chỉ các hoạt động ngoại giao của chúng tôi tại Kabul".

Quyết định cũng nói thêm rằng các nhân viên đại sứ quán hiện đang trên đường đến Canada.

"Đại sứ quán Canada sẽ hoạt động trở lại ngay khi tình hình an ninh ở Afghanistan cho phép chúng tôi đảm bảo dịch vụ thích hợp và an ninh đầy đủ cho nhân viên của chúng tôi.

Công việc đang diễn ra của chúng tôi nhằm đưa người Afghanistan đến Canada an toàn theo các Biện pháp Nhập cư Đặc biệt sẽ tiếp tục và sẽ vẫn là ưu tiên hàng đầu".

Canada đã triển khai binh sĩ để di tản Đại sứ quán ở Kabul từ cách đây 2 ngày.

Theo TOLOnews, Tổng thống Afghanistan Ashraf Ghani vừa rời khỏi đất nước. Nhiều khả năng ông Ghani đã được đưa ra khỏi Kabul trong chiến dịch di tản của Mỹ.

Được biết ông Ghani đã từ bỏ quốc tịch Mỹ vào năm 2009 để có thể tranh cử trong các cuộc bầu cử ở Afghanistan.

Gần như ngay sau khi tin tức về việc ông Ghani rời khỏi Afghanistan được đưa ra, Taliban đã ra lệnh cho các tay súng của họ tiến vào Kabul. Trước đó lực lượng này chỉ triển khai vào một số khu vực ở phía bắc và nam thủ đô để gây sức ép.

Cần lưu ý rằng chỉ vài giờ trước Bộ trưởng Quốc phòng Afghanistan đã nhắc lại các lực lượng an ninh vẫn cam kết bảo vệ Kabul, và rất có khả năng đụng độ sẽ diễn ra.

Tổng thống Afghanistan Ashraf Ghani.

Ít phút trước trang tin Mỹ FDD's Long War Journal (LWJ) đã đăng tải đồ họa cho thấy 30/33 tỉnh của Afghanistan hiện nằm trong sự kiểm soát của Taliban. 

Ít phút trước Taliban đã kiểm soát hoàn toàn đường tuyến đường từ Kabul tới cửa khẩu Jalalabad (mới chiếm được trong ngày) nối với Pakistan mà không phải đổ máu.

Được biết người dân Jalalabad đã đổ ra đường chào đón các tay súng Taliban và trong chiều nay một số đơn vị Quân đội Quốc gia Afghanistan (ANA0 đã rã ngũ và ra hàng.

Theo hãng tin Nga Sputnik, Tổ chức Quân sự Bắc Đại Tây Dương (NATO) được cho là sẽ duy trì hiện diện ngoại giao ở Kabul bất chấp cuộc tấn công của Taliban.

Ít phút trước, một số hình ảnh chụp bên ngoài và trong khuôn viên tòa Đại sứ quán Mỹ tại Thủ đô Kabul của Afghanistan đã được đăng tải lên mạng xã hội Twitter.

Có thể thấy công tác di tản vẫn diễn ra khẩn trương.

Một trực thăng CH-47 Chinook chở theo nhân viên ĐSQ Mỹ rời khỏi Kabul. Ảnh do người dân Afghanistan chụp lại bên ngoài khuôn viên.

Đám khói bốc lên khi tài liệu trong ĐSQ Mỹ ở Kabul được tiêu hủy.

Trực thăng CH-47 Chinook hạ cánh xuống đón nhân viên ĐSQ Mỹ tại Kabul dưới sự bảo vệ của lính Thủy quân lục chiến Hoa Kỳ. Ảnh chụp trong khuôn viên ĐSQ.

Một chiếc CH-46 của Không quân Afghanistan tham gia di tản nhân viên ĐSQ Mỹ. Ảnh do người dân chụp.

Một bức ảnh được chụp khoảng 1 giờ trước cho thấy trời cũng đã tối ở Kabul. Ảnh do lính Mỹ chụp.

Một chiếc CH-47 trên bầu trời Kabul. Ảnh do lính Mỹ chụp.

Vận tải cơ A-400 của Không quân Đức hạ cánh xuống Sân bay Quốc tế Kabul chiều nay.

Bên cạnh CH-46 và CH-47, trực trăng UH-60 Black Hawk cũng tham gia chiến dịch di tản. Ảnh do người dân chụp.

Một số nguồn tin ngoại giao cho biết, Ali Ahmad Jalali, một học giả tại Mỹ và là cựu Bộ trưởng Nội vụ Afghanistan, có khả năng được bổ nhiệm đứng đầu chính quyền lâm thời ở Kabul. 

Ông Ali Ahmad Jalali, sinh năm 1940 là cựu đại sứ Afghanistan tại Đức (2017-2018) và là cựu Bộ trưởng Nội vụ Afghanistan từ tháng 1 năm 2003 đến tháng 9 năm 2005 và kể từ tháng 10 năm 2005 ông cũng là Giáo sư xuất sắc tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược Cận Đông Nam Á (NESA) tại Đại học Quốc phòng ở Washington, D.C.

Jalali là một cựu đại tá trong Quân đội Quốc gia Afghanistan và là một nhà hoạch định quân sự hàng đầu của Afghanistan trong cuộc chiến giữa Liên Xô và các tay súng Mujahideen. 

Ông Ali Ahmad Jalali

Với vai trò là Bộ trưởng Nội vụ Afghanistan thời hậu Taliban, ông đã thành lập một lực lượng được đào tạo gồm 50.000 Cảnh sát Quốc gia Afghanistan (ANP) và 12.000 Cảnh sát Biên giới để hoạt động chống các tổ chức buôn bán ma tuý, chống khủng bố và điều tra tội phạm nhằm vào tội phạm có tổ chức và vượt biên bất hợp pháp.

Hiện chưa rõ Taliban có đưa ra thỏa thuận cuối cùng về việc bổ nhiệm Jalali hay không nhưng ông ta được coi là một nhân vật thỏa hiệp có khả năng chấp nhận được để giám sát quá trình chuyển giao quyền lực, các nguồn tin cho biết.

Cho dù Jalali là một người được Taliban kiêng nể nhưng với việc chiếm ưu thế tuyệt đối với Chính phủ đương nhiệm thì họ gần như không có lý do gì để phải chia sẻ quyền lực cho một chính quyền hòa hợp dân tộc mà các nhà ngoại giao đề xuất. 

Tuy nhiên, khi Taliban tiến quá nhanh trong việc đánh đổ chính quyền Afghanistan họ cũng cần một người có khả năng điều hành, kết nối với những thành viên cũ trong bộ máy nhà nước để việc chuyển giao quyền lực được trơn tru và hợp lý hơn, đúng như lời hứa giữ nguyên bộ máy hành chính mà họ đã từng tuyên bố.

Theo hãng tin Nga Sputnik, một số nguồn tin địa phương cho biết một sự kiện chuyển giao quyền lực sẽ diễn ra tối nay tại Phủ Tổng thống ở Kabul.

Được biết nhiều khả năng bên tiếp nhận chuyển giao quyền lực sẽ là một Chính phủ Chuyển tiếp, điều này đồng nghĩa với việc Chính phủ Ghani sẽ không còn tồn tại.

Cựu Bộ trưởng Nội vụ, cựu Đại sứ Afghanistan tại Đức Ali Ahmad Jalali đảm nhiệm vị trí người đứng đầu Chính phủ Chuyển tiếp

Sau cuộc chuyển giao quyền lực, Tổng thống Ghani sẽ từ chức.

Hiện chưa rõ Taliban có tham gia vào Chính phủ Chuyển tiếp này hay không và nếu có, họ sẽ đóng vai trò ra sao.

Ông Ali Ahmad Jalali.

Bất chấp tin tức được Sputnik đưa ra ít phút trước rằng chính quyền của Tổng thống Ghani sẽ bàn giao Kabul và những phần còn lại của Afghanistan cho Taliban nắm giữ vào tối nay 15/8, một số nguồn tin khác cho biết phía Mỹ và chính phủ Kabul đã yêu cầu Taliban kéo dài thời gian bàn giao trong vòng 2 tuần.

Tổng thống Afghanistan Ghani (trái) và người đồng cấp Mỹ Biden (phải).

Được biết giao thông ở một số khu vực hướng về Sân bay Quốc tế Kabul hiện đã bị tê liệt do tắc đường. Người dân đã phải bỏ lại phương tiện và đi bộ về hướng sân bay hòng tìm được thoát khỏi Afghanistan.

Hình ảnh tắc đường tại Kabul được đăng tải lên mạng xã hội Twitter ít phút trước.

Sau khi cửa khẩu Torkham nối với Pakistan và Căn cứ Không quân Bagram lọt vào tay Taliban, chỉ còn duy nhất Sân bay Quốc tế Kabul (nơi lực lượng Mỹ và Anh đang đóng quân) là lối thoát cho những người không muốn chung sống với Taliban.

Sân bay Quốc tế Kabul.

Chỉ sau hơn 1 tháng nhận bàn giao Căn cứ Không quân Bagram nơi từng là "đầu não của các lực lượng NATO trong suốt 20 năm chiến tranh ở Afghanistan từ Quân đội Mỹ, Quân đội Afghanistan đã "dâng" cho Taliban.

Một quan chức tại phủ tổng thống ở Kabul đã xác nhận rằng tổng thống Afghanistan Ashraf Ghani đang có cuộc hội đàm khẩn cấp với Đại diện đặc biệt của Mỹ về Hòa giải Afghanistan, Zalmay Khalilzad và các quan chức hàng đầu khác của NATO.

Reuters trước đó đã đưa tin rằng chính phủ của Ghani đang đàm phán với Taliban về "một sự đầu hàng hòa bình" của Kabul.

Tổng thống Afghanistan Ashraf Ghani và Bộ trưởng Quốc phòng Bismillah Khan Mohammadi

Trong khi đó, người phát ngôn của Taliban cho biết lực lượng này không có ý định "trả thù bất cứ ai", kể cả những người đã từng phục vụ trong chính phủ hoặc quân đội của đất nước.

Người phát ngôn nói thêm lời kêu gọi thường dân Afghanistan "ở lại đất nước của họ, không rời đi vì sợ hãi".

Nhiều người ở thủ đô Afghanistan làm việc cho chính phủ hoặc quân đội làm dấy lên lo ngại về các cuộc trả đũa bạo lực từ lực lượng Taliban.

Nỗi sợ hãi về sự trả thù của Taliban không phải là không có cơ sở: lực lượng này đã áp đặt những hình phạt tàn bạo đối với những người chống đối và bất kỳ ai vi phạm luật Hồi giáo khắc nghiệt của họ khi họ nắm quyền từ năm 1996 đến 2001.

Gần đây họ đã bị cáo buộc phạm tội ác chiến tranh, bao gồm cả việc thảm sát thường dân và tù binh. Tuy nhiên, Taliban vẫn luôn phủ nhận hành vi tàn bạo như vậy.

Phóng viên Quốc tế của CNN, Clarissa Ward cho biết sẽ có các cuộc sơ tán 24/7 trong nỗ lực đưa "tất cả mọi người ra khỏi đại sứ quán Hoa Kỳ" trước ngày thứ Ba, bao gồm cả các nhân viên Afghanistan.

Vẫn còn phải xem liệu họ có làm được như vậy hay không khi người ta "ngày càng rõ ràng" rằng chính phủ Afghanistan sẽ không thể bảo vệ Kabul.

Trong khi đó, theo người đứng đầu cơ quan theo dõi tình hình Trung Đông của Thổ Nhĩ Kỳ, Nga không có kế hoạch di tản các nhà ngoại giao của mình khỏi Afghanistan.

Trong khi Mỹ được coi là kẻ thù của Taliban thì gần đây mối quan hệ giữa Nga và lực lượng này khá tốt; các quan chức Nga cũng nhiều lần gặp các thủ lĩnh Taliban tại Moscow.

Trực thăng CH-47 Chinook hạ cánh xuống nóc Đại sứ quán Mỹ tại Kabul chiều 15/8. Có thể thấy đám khói tiêu hủy tài liệu ở hậu cảnh. (Ảnh: AP)

Taliban đã đưa ra một tuyên bố cho biết họ đã chỉ thị cho các chiến binh của họ "ở lại các cổng của Kabul và không vào thành phố. Cho đến khi quá trình chuyển đổi diễn ra, chính phủ Afghanistan phải chịu trách nhiệm về an ninh của Kabul ".

Tuyên bố cho biết thêm: "chúng tôi không muốn bất kỳ thường dân Afghanistan vô tội nào bị thương hoặc thiệt mạng khi chúng tôi tấn công nhưng chúng tôi cũng không chấp nhận ngừng bắn."

Ảnh minh họa

Trước đó có thông tin lực lượng này đang tấn công vào thành phố Kabul từ mọi hướng. Bộ trưởng Nội vụ Afghanistan cũng đã xác nhận thông tin trên.

Theo hãng tin AP, một số lượng lớn chiến binh Taliban đã chiếm lĩnh các ngả đường huyết mạch ở các quận huyện như Kalakan, Qarabagh và Paghman của thủ đô Kabul.

Ngày 15/8, các phương tiện truyền thông đưa tin các tay súng Hồi giáo Taliban đã siết chặt vòng vây đối với thủ đô Kabul của Afghanistan và bắt đầu tấn công thành phố này từ tất cả các hướng.

Giới chức chính quyền Afghanistan xác nhận các tay súng Taliban đã bao vây toàn thành phố và bắt đầu mở chiến dịch tấn công nhằm vào Kabul từ mọi hướng.

Phóng viên hiện trường của Sputnik đưa tin các nhóm tay súng đầu tiên của Taliban đã tiền vào nội đô, giành quyền kiểm soát trường Đại học Kabul và cắm cờ của lực lượng này trên một số tòa nhà chính quyền.

Theo hãng tin AP, một số lượng lớn chiến binh Taliban đã chiếm lĩnh các ngả đường huyết mạch ở các quận huyện như Kalakan, Qarabagh và Paghman của thủ đô Kabul.Người phát ngôn Taliban Zabihullah Mujahid cho biết lực lượng này đã chiếm giữ tỉnh lị Maidan Shar thuộc tỉnh Wardak của Afghanistan.

Đây là đô thị quan trọng chỉ cách thủ đô Kabul 35 km về phía Tây. Sau khi quân chính phủ rút về Kabul, chốt phòng thủ này đã mất và cánh cửa tiến vào Kabul đã mở toang.

Theo ông Mujahid, lực lượng Taiban không chủ trương đánh chiếm Kabul bằng vũ lực và sẽ yêu cầu các cánh quân của lực lượng này án ngữ tại các cửa ngõ thủ đô để chờ thương lượng.Bộ trưởng Nội vụ Afghanistan đã xác nhận thông tin chiến binh Taliban tiến vào thành phố.

Trong khi đó, người đại diện của Chính phủ Afghanistan tuyên bố tình hình tại thủ đô nước này vẫn trong tầm kiểm soát.Tủ lĩnh của Taliban ở Doha (Qatar) cho biết lực lượng vũ trang này đã ra lệnh cho các tay súng kiềm chế gây ra bạo lực tại thủ đô Kabul, mở đường thoát an toàn cho bất cứ ai lựa chọn cách rời đi, yêu cầu phụ nữ hướng tới các khu vực được bảo vệ.

Trước đó, rạng sáng 15/8 (giờ Việt Nam), giới chức địa phương Afghanistan thông báo các tay súng Taliban đã chiếm được Mazar-i-Sharif, thành phố quan trọng cuối cùng của chính phủ ở miền Bắc, trong khi các lực lượng an ninh tìm cách chạy qua biên giới với Uzbekistan.

Người đứng đầu hội đồng tỉnh Balkh, ông Afzal Hadid nêu rõ: "Taliban đã giành quyền kiểm soát Mazar-i-Sharif". Ông cho biết thêm thành phố này dường như đã thất thủ mà không có giao tranh nổ ra và toàn bộ lực lượng an ninh đã rời khỏi Mazar-i-Sharif, mặc dù có một vài vụ đụng độ lẻ tẻ.

Tổng thống Ashraf Ghani đã tới Mazar-i-Sharif để chỉ đạo việc củng cố hệ thống phòng ngự, cũng như gặp gỡ các chỉ huy lực lượng quân sự địa phương. Ngoài thủ đô Kabul, sau khi Mazar-i-Sharif thất thủ, quân đội Chính phủ Afghanistan hiện  nắm giữ thành phố Jalalabad ở phía Đông, gần biên giới Pakistan.

Một quan chức quốc phòng Mỹ lo ngại rằng Taliban sẽ tấn công thủ đô Kabul trong vòng vài ngày tới.Liên hợp quốc cho biết chiến sự gia tăng đang gây nên cuộc khủng hoảng người tị nạn.

Khoảng 400.000 thường dân Afghanistan  đã buộc phải sơ tán kể từ đầu năm nay.Taliban đang dùng biện pháp quân sự để khôi phục quyền lực bị lật đổ 20 năm trước, sau chiến dịch can thiệp quân sự của Mỹ.

Sau khi Mỹ và các lực lượng nước ngoài bắt đầu rút quân khỏi Afghanistan vào tháng 5 vừa qua, Taliban liên tục tiến công nhiều khu vực và hiện kiểm soát hơn 65% lãnh thổ Afghanistan.

Hình minh họa.

Trong một tuyên bố ít giờ trước, Bộ Ngoại giao Uzbekistan cho biết ít nhất 84 quân nhân từ Afghanistan đã tiến vào Uzbekistan:

"Vào ngày 14/8/2021, một nhóm gồm 84 quân nhân thuộc Lực lượng vũ trang Afghanistan đã vượt qua biên giới tại một trong những khu vực biên giới giáp với Afghanistan và bị các đơn vị tuần tra biên giới bắt giữ". 

Cầu Hữu nghị Afghanistan-Uzbekistan

"Những người lính Afghanistan "không phản kháng và yêu cầu trợ giúp, bao gồm cả y tế cho ba người bị thương".

Bộ Ngoại giao Uzbekistan cho biết thêm rằng các binh lính này đã nhận được sự trợ giúp cần thiết, họ cũng nhận được bữa ăn và được tạm trú. 

Uzbekistan đang trao đổi với chính quyền Afghanistan về việc đưa các binh sĩ này trở về quê hương của họ và giải quyết tình hình tại khu vực Cầu Hữu nghị Afghanistan-Uzbekistan.

Hôm nay, hai quan chức Mỹ tiết lộ với Reuters rằng Mỹ đã bắt đầu sơ tán các nhà ngoại giao khỏi đại sứ quán của họ ở Kabul. Một trong những quan chức giấu tên cho biết:

"Chúng tôi có một số lượng nhỏ người rời đi ngay bây giờ, phần lớn nhân viên đã sẵn sàng rời đi ... đại sứ quán tiếp tục hoạt động," 

Ảnh minh họa

Dự kiến, việc sơ tán hầu hết các nhà ngoại giao sẽ bắt đầu từ Chủ nhật, trong khi Taliban tiếp tục các cuộc tiến công chớp nhoáng đưa lực lượng này đến cửa ngõ Kabul trong vài ngày tới. 

Để tăng tốc và đảm bảo an toàn cho các nhà ngoại giao và nhân viên sứ quán Mỹ tại Kabul, Tổng thống Joe Biden cho biết sẽ triển khai 5.000 binh lính và công việc này dự kiến có thể kết thúc sớm hơn so với mốc dự tính ban đầu là ngày 31/8.

Theo Hội Chữ thập đỏ Lebanon, 20 người đã chết và 79 người bị thương sau khi một xe bồn chở nhiên liệu phát nổ vào sáng sớm nay ở Akkar, miền bắc Lebanon.

Theo các báo cáo ban đầu, vụ nổ được cho là đã xảy ra trong khu vực Tleil của huyện Akkar.

Xe cứu thương và lực lượng thực thi pháp luật Lebanon đã có mặt tại hiện trường, đưa những người bị thương đến bệnh viện.

Theo Al-Arabiya, số người bị thương lớn hơn nhiều với ước tính là hơn một trăm người.

Hiện chưa rõ nguyên nhân gây ra vụ nổ, tuy nhiên Lebanon đang phải hứng chịu một cuộc khủng hoảng kinh tế nghiêm trọng và bất ổn chính trị sâu sắc, một phần là do vụ nổ hóa chất kinh hoàng xảy ra ở một nhà kho tại cảng Beirut vào tháng 8/2020.

Ảnh cắt từ video hiện trường vụ nổ (Nguồn: Sputnik).

Theo Đài truyền thanh Pakistan, sự sụp đổ của Mazar-i-Sharif, thành phố lớn thứ tư của đất nước đã dẫn đến việc Taliban kiểm soát toàn bộ miền bắc Afghanistan.

Tính cả Tỉnh Balkh (Mazar-i-Sharif là thủ phủ tỉnh này)  Taliban hiện đã giành quyền kiểm soát 22 trong số 34 tỉnh của Afghanistan.

Cần lưu ý rằng Đài truyền thanh Pakistan chưa tính tới việc Jalalabad thủ phủ Tỉnh Nangarhar thất thủ ít giờ trước, nếu tính cả Nangarhar thì hiện tại Taliban đã kiểm soát 23 tỉnh ở Afghanistan.

Abas Ebrahimzada, một nhà lập pháp từ Tỉnh Balkh cho biết lý do Mazar-i-Sharif thất thủ là do Quân đội Quốc gia Afghanistan (ANA) đầu hàng trước, điều này khiến các dân quân ủng hộ chính phủ và các lực lượng khác mất tinh thần và bỏ cuộc khi đối mặt với cuộc tấn công dữ dội của Taliban.

Hình ảnh lực lượng Afghanistan rút chạy từ Tỉnh Balkh về hướng Uzbekistan trong đêm 14/8 được so sánh với cuộc rút quân của Liên Xô vào năm 1989.

Ít giờ trước Taliban tuyên bố đã chiếm được Jalalabad, khiến Thủ đô Kabul trở thành thành phố lớn duy nhất nằm trong sự kiểm soát của chính phủ.

Lãnh thổ do chính phủ Afghanistan kiểm soát ngày càng thu hẹp khi thành phố phía đông này bị lực lượng Taliban chiếm giữ mà "không mất một viên đạn". 

Các tay súng Taliban đã đăng một số bức ảnh cho thấy họ trong văn phòng thống đốc ở Jalalabad, thủ phủ của tỉnh Nangarhar.

Ảnh minh họa

Theo một quan chức chính phủ Afghanistan tại Jalalabad: "Hiện không có cuộc đụng độ nào xảy ra tại Jalalabad vì thống đốc ở đây đã đầu hàng Taliban".  

Để bảo vệ dân thường, các trưởng lão tại địa phương đã đàm phán với Taliban về việc đầu hàng.

"Cho phép Taliban đi qua là cách duy nhất để cứu mạng dân thường", người này cho biết thêm.

Chưa đầy một ngày trước, Taliban chiếm được Mazar-i-Sharif, thành phố lớn cuối cùng của chính phủ ở phía bắc Afghanistan, từ đó kiểm soát cơ bản toàn bộ vùng phía nam, phía tây, và phía bắc của Afghanista.

Với sự thất thủ của Jalalabad, lực lượng Taliban lúc này gần như đã bao vây Kabul. Việc chiếm được thành phố này cũng đảm bảo cho lực lượng này nối thông những con đường giữa Afghanistan và Pakistan.

Binh lính Taliban đã tịch thu một trực thăng quân sự Mỹ Blackhawk cùng hàng tấn thiết bị khác khi chúng tấn công nhiều nơi tại Afghanistan. Ngoài ra, trực thăng Mi-17 của Nga cũng đã rơi vào tay Taliban.

Trên mạng xã hội Afghanistan đã xuất hiện nhiều hình ảnh phiến quân Taliban tịch thu vũ khí thuộc về quân đội nước này.

Theo hãng thông tấn AFP (Pháp), đã xuất hiện hình ảnh binh sĩ Afghanistan đầu hàng ở thành phố phía Bắc Kunduz và nhiều xe quân sự được trang bị vũ khí hạng nặng và gắn pháo đã về tay Taliban.

Ở thành phố miền Tây Farah còn có hình ảnh phiến quân Taliban điều khiển xe có gắn hình biểu tượng của lực lượng tình báo Afghanistan.Tờ Daily Mail (Anh) đã đăng tải hàng loạt video vốn được chia sẻ trên mạng xã hội về Taliban điều khiển trực thăng Nga, Mỹ trên bầu trời Afghanistan.

Theo Daily Mail, phi công điều khiển trực thăng Mi-17 của quân đội Afghanistan đã đầu hàng Taliban. Dưới đây là video Taliban điều khiển chiếc Mi-17 quanh thành phố Kandahar (nguồn: Daily Mail):

Bên cạnh đó là video Taliban tịch thu trực thăng Blackhawk do Mỹ sản xuất (nguồn: Daily Mail):

Nhà Trắng đã chi hàng tỷ USD để cung cấp cho quân đội Afghanistan những vũ khí và thiết bị cần thiết để quét sạch Taliban.

Tuy nhiên, sau khi Mỹ và Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) rút gần hết binh sĩ về nước và lực lượng vũ trang địa phương bộc lộ nhiều điểm yếu, khoản đầu tư của họ hiện đang được chính Taliban sử dụng.

Ông Raffaello Pantucci tại Trường nghiên cứu Quốc tế S Rajaratnam (Singapore) nhận định những vũ khí tịch thu được không chỉ giúp Taliban tiến đến Kabul mà còn hỗ trợ chúng tăng cường sức mạnh ở những nơi đã chiếm đóng.

Bên cạnh đó, ông Justine Fleischner tại nhóm truy vết vũ khí Conflict Armament Research nhận định rằn quân đội Mỹ đã mang những thiết bị "tinh vi" về nước nhưng các cuộc tiến công nhanh chóng đã giúp Taliban tịch thu được "xe quân sự Humvee, vũ khí hạng nhẹ, đạn dược".

Tổng thống Mỹ Joe Biden từng cam kết rút hoàn toàn binh sĩ khỏi Afghanistan vào dịp 11/9.

Vào ngày 20/7, Bộ Chỉ huy Trung ương Mỹ thông báo đã rút 95% binh sĩ trở về nước. Lầu Năm Góc cho biết đến cuối tháng 8 dự kiến binh sĩ cuối cùng sẽ hồi hương. Khi hiện diện của quân đội Mỹ giảm dần, lực lượng Taliban nhanh chóng giành lợi thế.

Hãng thông tấn Reuters (Anh) đưa tin vào ngày 14/8, Taliban đã chiếm đóng thành phố Mazar-i-Sharif ở miền Bắc Afghanistan và tiến gần hơn đến thủ đô Kabul.

Như vậy, Kabul và Jalalabad ở miền Đông Afghanistan là hai thành phố lớn duy nhất chưa rơi vào tay Taliban.

Tính đến nay, Taliban đã kiểm soát 24 trong tổng số 34 tỉnh tại Afghanistan, khiến chính phủ nước này chỉ còn nắm quyền kiểm soát một số tỉnh ở miền Trung và miền Đông cùng thủ đô Kabul.

Tổng thống Mỹ Joe Biden cùng ngày 14/8 cho biết đã thông qua việc triển khai 5.000 binh sĩ giúp sơ tán công dân và đảm bảo "có trật tự và an toàn" đối với việc rút quân. Một quan chức Lầu Năm Góc chia sẻ rằng trong đó có 1.000 binh sĩ từ Sư đoàn nhảy dù số 82.

Tổng thống Afghanistan Ashraf Ghani ngày 14/8 đã thảo luận với các nhà lãnh đạo địa phương và đối tác quốc tế, bao gồm Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken về những nỗ lực khẩn cấp nhằm giảm bạo lực ở Afghanistan.

Các bệnh viện ở Afghanistan đang gặp khó khăn trong điều trị người bị thương trong cuộc giao tranh.

Chỉ tính riêng trong tháng 7 và tuần đầu tiên của tháng 8 đang có 17.000 người được điều trị trong các cơ sở được hỗ trợ bởi Ủy ban Chữ thập đỏ quốc tế.

Theo một thông báo mới nhất của lực lượng Taliban trên Al Jazeera cho biết, các chiến binh của lực lượng này đã bắt đầu mở cuộc tấn công vào Jalalabad - thành phố quan trọng duy nhất ngoài Kabul chưa rơi vào tay Taliban.

Jalalabad là thủ phủ của tỉnh Nangarhar, đồng thời là thành phố lớn thứ 5 tại đất nước Trung Á này.

Cách thủ đô Kabul 130km, việc Taliban tấn công và chiếm được thành phố này tuy chưa uy hiếp trực tiếp Kabul nhưng nó cũng cắt đứt hy vọng nối lại đàm phán giữa Chính phủ nước này và lực lượng Taliban.

Ảnh minh họa.

Việc Taliban liên tiếp chiếm được các thành phố quan trọng đã đẩy Chính phủ Afghanistan vào thế khó.

Trong bài phát biểu đầu tiên sau mất 18 tỉnh vào tay Taliban trong vòng 8 ngày, Tổng thống Afghanistan Ashraf Ghani cho biết việc rút lui của các lực lượng Chính phủ là ưu tiên hàng đầu và sẽ tìm cách giúp đỡ hàng nghìn người đang phải di tản.

Tuy nhiên những phát biểu trên của ông Ghani chỉ cho thấy sự bất lực của Chính phủ Afghanistan trong việc ngăn chặn đà tiến quân của Taliban.

Với việc Jalalabad bị tấn công, trong tương lai, quân đội Chính phủ sẽ chỉ còn có thể tập trung tại thành phố lớn duy nhất là Kabul.

Chiếm được Jalalabad đồng nghĩa với việc Taliban sẽ bao vây Kabul, bao gồm cả hàng nghìn binh sĩ Mỹ và các nước đồng minh từ 4 phía sau khi lực lượng này chiếm được các thành phố quan trọng ở hướng Bắc ngày hôm qua và hướng Nam 1 ngày trước đó. Đặc biệt có những nơi, Taliban chỉ cách Kabul 70km.

Mặc dù F-22 Raptor được nhiều người coi là tiêm kích chiếm ưu thế trên không tốt nhất hiện nay, nhưng với số lượng hạn chế.

Không quân Mỹ không có đủ F-22 để thực hiện sự răn đe của mình trên khắp các điểm nóng ở Thái Bình Dương, Châu Âu và Trung Đông. 

Đó là lý do tại sao phi đội khoảng 200 chiếc F-15C/D của Không quân Mỹ vẫn là thành phần cốt lõi tạo nên ưu thế trên không của Mỹ — những tiêm kích này tiếp tục được nâng cấp để duy trì tính phù hợp trên chiến trường cho đến ngày nay. 

Tiêm kích F-15C.

Các mẫu F-15C sau này được trang bị động cơ cải tiến và gần đây là radar AN/APG-63 (V)3 AESA. Cũng có thông tin cho rằng một số lượng nhất định máy bay phản lực F-15C đang được trang bị hệ thống tìm kiếm và theo dõi hồng ngoại.

Không quân Mỹ nhận thức được rằng nền tảng F-15 Eagle cũ ngày càng trở nên kém hiệu quả hơn về chi phí để bảo trì và vận hành.

Tốc độ nâng cấp đã chậm lại đáng kể trong những năm gần đây, với việc yêu cầu cắt giảm 47% số lượng máy bay chiến đấu F-15C đủ điều kiện để hiện đại hóa.

Cùng với đó, lực lượng này cũng đang xem xét kế hoạch nghỉ hưu phi đội F-15C/D vào khoảng giữa những năm 2020, mặc dù quyết định cuối cùng vẫn chưa được đưa ra.

Những người ủng hộ đề xuất lập luận rằng F-16 Fighting Falcon có thể đảm nhiệm vai trò củaF-15C với chi phí thấp hơn.

Theo thông tin được Indian Newspapers đăng tải ngày 14/8/2021, Tổ chức Nghiên cứu và Phát triển Quốc phòng Ấn Độ (DRDO) đã phóng thử thành công tên lửa hành trình Nirbhay do nước này chế tạo ngoài khơi bờ biển quận Balasore của Odisha.

Nirbhay là tên lửa hành trình cận âm tầm xa, hoạt động trong mọi thời tiết, được thiết kế và phát triển ở Ấn Độ bởi Tổ chức Phát triển Hàng không (ADE) phối hợp với Tổ chức Nghiên cứu và Phát triển Quốc phòng Ấn Độ (DRDO). Tên lửa Nirbhay được phát triển để phóng từ các bệ phóng trên biển và trên không. 

Ấn Độ nằm trong danh sách một số ít quốc gia có năng lực thiết kế và phát triển loại tên lửa hành trình này. Đây là lần thử nghiệm thành công tiếp theo sau chuyến bay thứ 6 vào ngày 15 tháng 4 năm 2019. Lần phóng thử thứ 7 vào tháng 10 năm ngoái đã thất bại khi tên lửa bị trục trặc và rơi xuống biển sau khi rời bệ phóng được 8 phút.

Tên lửa hành trình Nirbhay của Ấn Độ

Tên lửa Nirbhay có thể bay ở nhiều độ cao khác nhau, chủ yếu là cách mặt đất từ ​​500 m đến 4 km. Việc bay ở độ cao thấp làm giảm khả năng bị hệ thống radar của đối phương phát hiện.

Tên lửa hành trình có khả năng bay lảng vảng, có nghĩa là nó có thể rình rập quanh mục tiêu và thực hiện một số thao tác trước khi lao vào mục tiêu. 

Nói cách khác, một khi tên lửa ở trên mục tiêu và được đặt ở trạng thái ‘lảng vảng’, người phụ trách phóng có thể quyết định tấn công hoặc cho phép nó tự hủy.

Tên lửa Nirbhay có khả năng tiến sâu vào các khu vực lãnh thổ của đối phương và tấn công mục tiêu với độ chính xác cao. 

Trong bài phát biểu ít giờ trước, Tổng thống Mỹ Joe Biden, người đang nghỉ cuối tuần tại Trại David, tuyên bố rõ ràng rằng ông sẽ không thay đổi quyết định rút tất cả binh lính Mỹ và nhân viên ngoại giao khỏi Afghanistan.

Tuy nhiên, ông đã phê duyệt việc bổ sung thêm 1.000 binh sĩ để hỗ trợ việc rút lui này.

Việc bổ sung quân đã làm tăng số lượng quân được chỉ định để hỗ trợ việc sơ tán lên con số 5.000 người, bao gồm 3.000 quân đã được phê duyệt, 1.000 quân đã ở Kabul và 1.000 quân mới được phê duyệt từ Lực lượng Dù 82.

Tổng thống Mỹ Joe Biden.

"Khi tôi nhậm chức, tôi thừa hưởng một thỏa thuận bị người tiền nhiệm cắt giảm - mà ông ấy mời Taliban thảo luận tại Trại David vào đêm 11/9 năm 2019 - khiến Taliban ở vị trí mạnh nhất về mặt quân sự kể từ năm 2001" ông Biden cho biết trong tuyên bố hôm thứ Bảy.

"Tôi là tổng thống thứ tư chủ trì sự hiện diện của quân đội Mỹ ở Afghanistan — hai đảng viên Cộng hòa, hai đảng viên Dân chủ. Tôi sẽ không, và sẽ không chuyển cuộc chiến này sang phần năm."

Khi những lời chỉ trích về việc quân đội Mỹ rút khỏi Afghanistan quá nhanh, Tổng thống nhấn mạnh rằng việc ở lại lâu hơn sẽ không thay đổi được tình hình cơ bản.

"Thêm một năm, hoặc năm năm nữa, sự hiện diện của quân đội Hoa Kỳ sẽ không tạo ra sự khác biệt nếu quân đội Afghanistan không thể hoặc sẽ không nắm giữ đất nước của mình. Và sự hiện diện bất tận của người Mỹ giữa cuộc xung đột dân sự của một quốc gia khác không thể chấp nhận được đối với tôi."

Hình minh họa.

Thông tin Mazar-i-Sharif - thành phố tiếp theo lọt vào tay Taliban đã được người đứng đầu hội đồng tỉnh Balkh xác nhận trong một cuộc phỏng vấn với Reuters.

Ông cho biết: "Taliban đã nắm quyền kiểm soát Mazar-I-Sharif. Tất cả lực lượng an ninh đã rời khỏi thành phố Mazar. Thành phố gần như đã thất thủ mà không có cuộc giao tranh nào, mặc dù các cuộc đụng độ lẻ tẻ vẫn tiếp diễn gần đó".

Ảnh minh họa.

Trước đó, Taliban đè bẹp sự kháng cự yếu ớt của quân đội Chính phủ, đã chiếm Pul-e-Alam, thủ phủ của tỉnh Logar và cách Kabul 70 km (40 dặm) về phía Nam. Cho dù các quan chức Chính phủ bác bỏ thông tin trên thì việc thị trấn này lọt vào tay Taliban là điều không sớm muộn; từ đó uy hiếp trực tiếp thủ đô Kabul từ phía Nam.

Việc thị trấn này thất thủ diễn ra một ngày sau khi Taliban chiếm các thành phố lớn thứ hai và thứ ba của đất nước. Theo thông tin từ phía Taliban, lực lượng này cũng sắp chiếm được Maidan Shahr, một thị trấn khác gần Kabul.

Việc các tỉnh thành xung quanh thủ đô Afghanistan lọt vào tay Taliban quá nhanh khiến nhiều người hoảng sợ; Chính phủ Mỹ và các nước đồng minh cũng đang đẩy nhanh hết sức tốc độ di tản các quan chức ngoại giao và công dân nước mình khỏi Kabul, gây ra cuộc tháo chạy lớn nhất kể từ đầu thế kỷ 21.

Lầu Năm Góc cho biết, một lượng lớn binh lính Mỹ được giao nhiệm vụ đảm bảo sơ tán an toàn cho các nhân viên đại sứ quán Mỹ và dân thường Afghanistan làm việc cho lực lượng Mỹ đã đến Kabul hôm thứ Bảy.

Đây là đợt chuyển quân thứ 2 sau đợt chuyển quân hôm thứ Sáu, động thái trên cho thấy chiến dịch di tản của Mỹ dường như đang tăng tốc trong bối cảnh Taliban sắp tiến vào Kabul.

Bill Urban, phát ngôn viên của Bộ Tư lệnh Trung tâm Hoa Kỳ, cho biết các binh sĩ "tiếp tục" đến, nhưng không cho biết có bao nhiêu binh sĩ đang hiện diện tại thủ đô của Afghanistan, cũng như không cho biết liệu các cuộc sơ tán đã bắt đầu hay chưa.

Người phát ngôn Lầu Năm Góc John Kirby cho biết hôm thứ Sáu rằng Mỹ sẽ có khả năng di chuyển "hàng nghìn người mỗi ngày" sau khi triển khai 3.000 binh sĩ đến Kabul trước khi kết thúc cuối tuần.

Tính đến tuần này, gần 4.200 người vẫn đang làm việc tại Đại sứ quán Mỹ ở Kabul.

Ngoài ra, hàng nghìn người Afghanistan đã làm việc cho Mỹ trong suốt 20 năm chiếm đóng đất nước bị chiến tranh tàn phá với tư cách là thông dịch viên hoặc tài xế và gia đình của họ đang tìm cách rời đi càng sớm càng tốt vì lo sợ Taliban bị trừng phạt.

Nhiều người trong số họ sẽ tìm kiếm thị thực nhập cư đặc biệt (SIV) để ở lại Mỹ.

Chính phủ Mỹ cho biết những người nộp đơn trước tiên sẽ đến Qatar, nơi có các bác sĩ quân y Mỹ, và sau đó chuyển nhiều người trong số họ đến các quốc gia khác để hoàn tất thủ tục xin thị thực. Những quốc gia đó vẫn chưa được xác định.

Lầu Năm Góc ước tính rằng họ sẽ cần phải sơ tán khoảng 30.000 người trước khi hoàn tất việc rút quân khỏi Afghanistan vào ngày 31/8, thời hạn mà Tổng thống Mỹ Joe Biden đưa ra.