Lễ cúng Giao thừa hay còn gọi là lễ Trừ Tịch được các gia đình thực hiện vào khoảng giờ Tý, tức là từ 23 giờ ngày 30 Tết đến 1 giờ mồng 1 Tết.
Lễ này có ý nghĩa đặc biệt quan trọng với các gia đình, bởi đó là thời điểm bỏ đi hết những điều xấu của một năm cũ để đón chào những điều tốt đẹp của năm mới.
Trong ngày lễ quan trọng này, theo phong tục, người ta thường phải làm hai lễ, một lễ cúng Giao thừa trong nhà và một lễ cúng ngoài trời.
Các chuyên gia lưu ý, lễ cúng Giao thừa ngoài trời phải làm trước nhằm “nghênh tân, tiễn cửu” tức là đón quan hành khiển mới, tiễn quan hành khiển cũ. Sau đó mới đến lễ trong nhà.
1. Cúng Giao thừa ngoài trời
* Sắm lễ và nghi thức cúng: Gồm ngũ quả, hương, hoa, đèn, nến, trầu cau, muối gạo, trà, rượu, quần áo và mũ nón mũ thần linh, mâm lễ mặn với thủ lợn luộc, gà trống luộc, xôi, bánh chưng...
Nếu là phật tử có thể cúng mâm lễ chay.
Lễ này được bày lên bàn ở trước cửa nhà. Đến thời điểm giao thừa, người chủ gia đình phải thắp đèn, nến, rót rượu, rót trà, rồi khấn vái trước án.
Văn khấn có thể viết vào giấy để đọc. Sau khi hết 3 tuần hương thì hóa tờ giấy viết văn khấn cùng vàng mã dâng cúng.
* Lưu ý: Lễ cúng này không cần dùng bát hương mà có thể cắm hương vào các đồ lễ cúng. Với năm Dậu (năm con gà thì không dùng gà để làm lễ, thay vào đó có thể là một khổ thịt.
Có 12 vị Hành khiển và 12 vị Phán quan. Phán quan là vị thần giúp việc cho các vị Hành khiển. Mỗi vị làm một năm dưới dương gian và cứ sau 12 năm thì lại có sự luân phiên trở lại.
Năm nào thì khấn danh vị của quan Hành khiển và của Phán quan năm ấy.
1. Năm Tý: Chu vương Hành khiển, Thiên ôn hành binh chi thần, Lý tào phán quan.
2. Năm Sửu: Triệu vương Hành khiển, Tam thập lục thương hành binh chi thần, Khúc tào phán quan.
3. Năm Dần: Ngụy vương Hành khiển, Mộc tinh hành binh chi thần, Tiêu tào phán quan.
4. Năm Mão: Trịnh vương Hành khiển, Thạch tinh hành binh chi thần, Liễu tào phán quan.
5. Năm Thìn: Sở vương Hành khiển, Hỏa tinh hành binh chi thần, Biểu tào phán quan.
6. Năm Tỵ: Ngô vương Hành khiển, Thiên hao hành binh chi thần, Hứa tào phán quan.
7. Năm Ngọ: Tần vương Hành khiển, Thiên mao hành binh chi thần, Ngọc tào phán quan.
8. Năm Mùi: Tống vương Hành khiển, Ngũ đạo hành binh chi thần, Lâm tào phán quan.
9. Năm Thân: Tề vương Hành khiển, Ngũ miếu hành binh chi thần, Tống tào phán quan.
10. Năm Dậu: Lỗ vương Hành khiển, Ngũ nhạc hành binh chi thần, Cự tào phán quan.
11. Năm Tuất: Việt vương Hành khiển, Thiên bá hành binh chi thần, Thành tào phán quan.
12. Năm Hợi: Lưu vương Hành khiển, Ngũ ôn hành binh chi thần, Nguyễn tào phán quan.
2. Cúng Giao thừa trong nhà
* Sắm lễ và nghi thức cúng: Lễ cúng gồm ngũ quả, vàng mã, hương, hoa, đèn nến, trầu cau, rượu, trà, bánh chưng (bánh tét), bánh giầy, bánh kẹo.
Ngoài ra, mâm cỗ cúng có thể là cỗ mặn hoặc cỗ chay.
Tuy nhiên, theo một số người, sau khi đã cúng Giao thừa ngoài trời thì lễ cúng trong nhà có thể đơn giản hơn. Chỉ cần hương, hoa quả, trầu cau
Sau khi bày biện lễ đủ, gia chủ đốt đèn, nến, thắp hương và thành kính cầu khấn. Khi cúng, các thành viên trong gia đình cùng đứng trước ban thờ.
* Lưu ý: Khi thắp hương, chỉ cần cắm mỗi bát một nén hương và cắm thẳng, không được cắm nghiêng.
(Tổng hợp)
