Chỉ số USD đã tăng 14% trong năm nay. Ảnh: Reuters
Theo Guancha (Trung Quốc), vào những năm 1970, Bộ trưởng Tài chính Mỹ dưới thời Tổng thống Richard Nixon, John Connery, đã nói: "Đồng USD là tiền tệ của chúng tôi, còn nó là vấn đề của các bạn". Ngày nay, đồng USD lại một lần nữa là vấn đề của thế giới.
Vào ngày 18/9, tạp chí phố Wall - WSJ (Mỹ) đã chia sẻ quan điểm - "Đồng USD mạnh hơn mang lại rắc rối cho nền kinh tế toàn cầu".
Khi Cục dự trữ liên bang Mỹ (Fed) thắt chặt chính sách tiền tệ để kiềm chế lạm phát trong nước, đồng USD tăng mạnh, với mức tăng trên 14% trong năm, làm dấy lên lo ngại từ nhiều bên. Tờ WSJ cảnh báo, những biến động của đồng USD, đồng tiền thống trị trong thương mại và tài chính toàn cầu, sẽ có những ảnh hưởng rộng rãi đến nền kinh tế toàn cầu.
Trong khi đồng USD mạnh hơn sẽ giúp giảm lạm phát trong nước nhưng nó cũng sẽ làm suy yếu khả năng cạnh tranh của hàng hóa Mỹ ở nước ngoài. Và đối với nền kinh tế toàn cầu, sự gia tăng này không chỉ có thể làm giảm tốc độ tăng trưởng toàn cầu, mà còn làm trầm trọng thêm tình trạng lạm phát mà các ngân hàng trung ương trên toàn thế giới phải đối mặt, gây ra thiệt hại lâu dài ở các thị trường mới nổi và thậm chí cả các nền kinh tế đang phát triển nói riêng.
Gabriel Sterne, Giám đốc nghiên cứu các thị trường mới nổi tại Oxford Economics, cho biết: "Các thị trường mới nổi đã ở bờ vực của một cuộc khủng hoảng và thứ họ không muốn nhất là một đồng USD mạnh".
Chỉ số USD do WSJ tính toán đã tăng hơn 14% từ mức thấp nhất 88,95 vào đầu tháng 1 lên 101,83 vào giữa tháng 9. Ảnh: WSJ
Lý do khiến USD tăng vọt
"Tất cả chúng ta đều có thể cảm nhận được sức mạnh của đồng USD trong bối cảnh lạm phát kỷ lục ở châu Âu, thâm hụt thương mại bùng nổ ở Nhật Bản, hay tình trạng thiếu lương thực và nhiên liệu ở Sri Lanka", tờ báo Mỹ cho biết, chính sách bảo vệ đồng nội tệ của Nhật Bản và châu Âu trước sự tăng giá liên tục của đồng USD về cơ bản đã thất bại.
Hãng tin Reuters hôm 15/9 cũng mô tả rằng, sự tăng giá kỷ lục của đồng USD có thể được coi là một "nhát búa nặng" giáng vào thị trường ngoại hối.
Chỉ số USD đã tăng hơn 14% trong năm nay và mức tăng năm 2022 đang trên đà trở thành mức tăng lớn nhất kể từ khi chỉ số này ra mắt vào năm 1985.
Reuters cho biết, đồng yên có thể được cho là "mất giá lớn nhất" trong làn sóng tăng giá của đồng USD.
Tờ WSJ cũng đề cập đến hoạt động của đồng Nhân dân tệ. Từ tháng 1 đến tháng 8 năm nay, đồng nhân dân tệ mất giá 8%. Tuy nhiên, so với các đồng tiền khác, sự sụt giá của đồng nhân dân tệ là tương đối nhỏ và hoạt động của nó vẫn ổn định.
Về động lực khiến đồng USD tăng vọt, bài báo chỉ ra rằng trong bối cảnh lạm phát cao ở Mỹ, Fed đã liên tục tăng mạnh lãi suất để thúc đẩy đà tăng của chỉ số USD trong năm nay.
Fed đã tăng lãi suất thêm 75 điểm cơ bản hai lần vào tháng 6 và tháng 7. Trong tháng 8, chỉ số giá tiêu dùng (CPI) của Mỹ tăng 8,5% so với cùng kỳ năm ngoái, vẫn ở mức cao. Trong cuộc họp chính sách tiền tệ của Fed, thị trường kỳ vọng Fed sẽ nâng lãi suất lần thứ ba liên tiếp thêm 0,75 điểm phần trăm để chống lạm phát cao. Dự đoán đã thúc đẩy các nhà đầu tư toàn cầu tiếp tục rút tiền ra khỏi các thị trường khác và đầu tư vào các tài sản có năng suất cao hơn của Mỹ. Ngoài ra, triển vọng kinh tế ảm đạm của EU hiện nay cũng trở thành động lực thúc đẩy đồng USD tăng giá.
Kinh tế thế giới chịu ảnh hưởng
"Đối với Mỹ, đồng USD mạnh hơn đồng nghĩa với việc hàng hóa nhập khẩu giảm giá, có lợi cho kiềm chế lạm phát và đưa sức mua của người Mỹ lên tầm cao mới. Nhưng phần còn lại của thế giới đang phải chịu sức ép khi đồng USD tăng giá", báo Mỹ chỉ ra, Ngân hàng Thế giới đã đưa ra cảnh báo mới nhất vào ngày 15/9 rằng, "nền kinh tế toàn cầu đang tiến tới suy thoái", đặc biệt đề cập rằng "thị trường mới nổi và các nền kinh tế đang phát triển sẽ chịu thiệt hại lâu dài từ một loạt cuộc khủng hoảng tài chính".
Tháng trước, Pakistan đã bị ảnh hưởng bởi trận lũ lụt lịch sử, và dự trữ ngoại hối đã giảm xuống mức chỉ có thể duy trì nhập khẩu trong một tháng. Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) ngày 29/8 thông báo, họ đã chấp thuận cung cấp khoảng 1,17 tỷ USD quyền rút vốn đặc biệt cho Pakistan; Serbia cũng đã đàm phán hỗ trợ tài chính với IMF vào tuần trước. Đây là những dấu hiệu cho thấy cùng với sự tăng giá của đồng USD, căng thẳng tài chính tại các thị trường mới nổi trên thế giới cũng ngày càng gia tăng.
Đồng USD mạnh hơn đã gây áp lực lên các chính phủ và công ty ở các thị trường mới nổi trong việc trả các khoản nợ bằng đồng tiền này. Theo dữ liệu của Viện Tài chính Quốc tế (IIF) ở 32 quốc gia, các chính phủ ở thị trường mới nổi sẽ có khoản nợ trị giá 83 tỷ USD đến hạn trả vào cuối năm tới.
Đồng yên Nhật đang chịu tác động mạnh do USD tăng giá. Ảnh: Getty
Ngoài ra, đồng USD tăng giá khiến giá nhập khẩu thực phẩm và nhiên liệu bằng đồng USD trở nên đắt hơn, làm trầm trọng thêm kinh tế của các nước nhỏ.
Giờ đây, một số ngân hàng trung ương ở thị trường mới nổi đã bắt đầu thực hiện các biện pháp quyết liệt để ngăn chặn sự mất giá của đồng tiền và trái phiếu của họ. Ví dụ, Argentina đã tăng lãi suất lên 75% vào ngày 15/9 để kiềm chế lạm phát gia tăng và bảo vệ đồng peso. Đồng peso đã giảm gần 30% so với đồng USD; Ghana đã đột ngột tăng lãi suất lên 22% vào tháng trước - nhưng điều đó đã không làm chậm đà giảm của đồng cedi.
Điều đáng nói là chính phủ Mỹ không phải không biết đến tác động của việc đồng USD tăng giá đối với các nước khác. Bộ trưởng Tài chính Mỹ Janet Yellen hồi tháng 7 thừa nhận, đồng USD tăng giá có thể gây ra thách thức cho các nền kinh tế mới nổi, đặc biệt là những nền kinh tế có khoản nợ bằng USD.
Đồng USD mạnh là con dao hai lưỡi đối với nền kinh tế Mỹ
Trên thực tế, ngoại trừ các nền kinh tế đang phát triển, đối với các nước phát triển ở châu Âu, sự suy yếu của đồng euro đang khuếch đại tác động của việc tăng giá năng lượng trong cuộc xung đột Ukraine.
Tại cuộc họp của Ngân hàng trung ương châu Âu (ECB) vào ngày 8/9, Chủ tịch ECB Christine Lagarde bày tỏ lo ngại về sự sụt giảm 12% của đồng euro trong năm nay, nói rằng nó đã làm "gia tăng áp lực lạm phát". ECB ám chỉ, họ sẽ có lập trường chính sách tích cực hơn và một số nhà phân tích kỳ vọng lãi suất đồng euro sẽ tăng lên 2,5%, nhưng điều này có thể không ảnh hưởng nhiều đến sự tăng giá của đồng euro.
Tuy nhiên, đồng USD mạnh hơn có tốt cho Mỹ không? Rõ ràng là không.
"Đồng USD đang tăng, điều này nghe có vẻ như là một điều đáng mừng, nhưng đồng USD tăng có thể có tác động đến nền kinh tế theo những cách không mong đợi", theo WSJ, đồng USD tăng sẽ giúp giảm chi phí nhập khẩu của Mỹ, nhưng cũng có nghĩa các quốc gia khác mất chi phí cao hơn để nhập khẩu các sản phẩm của Mỹ, làm cho hàng hóa của Mỹ mất tính cạnh tranh, đè nặng lên lợi nhuận của các công ty Mỹ ở nước ngoài, đồng thời hạn chế chi phí đầu tư liên quan đến hàng hóa như vàng và dầu.
"Đồng USD tăng giá đã ảnh hưởng bất lợi đến hầu hết các loại tài sản chính, đây là một khía cạnh khác của xu thế tình hình thắt tài chính thắt chặt và nó ảnh hưởng đến mọi thứ", Giám đốc Russ Koesterich của quỹ đầu tư BlackRock, cho biết.
Trang tin AXIOS (Mỹ) cũng chỉ ra, sự tăng giá của đồng USD khiến một số ít người chiến thắng, nhưng một số lượng lớn người thua cuộc. Đồng USD mạnh cũng có thể gây rắc rối cho các nền kinh tế phụ thuộc vào xuất khẩu như Nhật Bản và khu vực đồng euro.