Vũ Thanh vào nghề từ năm 1978. Khoảng 20 năm trở lại đây, tên anh được biết đến trong lĩnh vực hài nhưng chỉ ở mức giới hạn. Đến khi anh xuất hiện trong cuộc thi Tình bolero 2017, hình ảnh và danh tiếng của anh mới lan tỏa rộng khắp cả nước.
Thua thiệt vì tính cách hiền lành, cam chịu
Tại cuộc thi Tình bolero 2017, Vũ Thanh lọt vào vòng chung kết nhờ giọng ca rất truyền cảm, và sâu lắng. Ngay từ đầu anh đã được đánh giá sẽ là ứng cử viên của giải quán quân nhưng trước vòng chung kết, anh bị cảm nặng.
Theo Vũ Thanh, bác sĩ khuyên anh nghỉ ngơi ít nhất một tuần để lấy sức nhưng vì gánh nặng cơm áo, anh buộc phải đi diễn kịch và quay phim. Cũng vì vậy mà tình trạng sức khỏe của anh trở nên nghiêm trọng vào đêm chung kết nên anh chỉ nhận được giải ba cho phần trình diễn của mình.
Thế nhưng rất nhiều người nghe Vũ Thanh hát từ vòng thi đầu tiên đã đặt ra câu hỏi: bao nhiêu năm nay, Vũ Thanh đã để tiếng hát của mình ở đâu để bây giờ mới cho công chúng thưởng thức?
Và nhiều người tỏ ra tiếc rẻ vì giá như anh trẻ hơn tầm 20 tuổi, có lẽ con đường nghệ thuật của anh đã vinh quang hơn trong hiện tại.
Hài Thách Cười: Cố nghệ sĩ Khánh Nam - nghệ sĩ Vũ Thanh
Kỳ thực vào những ngày đầu tiên bước chân vào nghệ thuật, anh là ca sĩ chứ không phải diễn viên hài.
Vũ Thanh nhớ lại: "Sau 1975, tôi tham gia văn nghệ phong trào tại Sài Gòn. Nhờ giọng hát tốt nên tôi có cơ hội được tuyển chọn vào đoàn nghệ thuật tổng hợp Đồng Tháp thời có ca sĩ Chế Linh, Nhật Trường, Trang Mỹ Dung còn phục vụ.
Vài năm sau, tôi chuyển sang đoàn Minh Hải có ca sĩ Duy Khánh. Thời điểm đó, tôi được các danh ca đàn anh công nhận có giọng hát đầy triển vọng. Các anh chị thương tôi và động viên tôi có gắng rèn luyện phát huy.
Thế nhưng số phần tôi lận đận nên gặp người khác ngáng đường. Họ làm đủ mọi cách để tôi nản lòng. Tôi thấy làm nghệ sĩ mà thủ đoạn quá nên im lặng rút lui".
Quyết định âm thầm lặng lẽ đó mang tính định mệnh khiến con đường nghệ thuật của Vũ Thanh rẽ sang hướng khác. Anh nghĩ đơn giản là người ta không cho mình hát thì mình diễn kịch, miễn sao được làm nghệ thuật là vui.
Anh chuyển sang một loạt các đoàn tỉnh khác như Vĩnh Long, Vũng Tàu, Quảng Ngãi. Vào thời điểm này, trưởng đoàn yêu cầu anh làm gì anh làm nấy. Lúc anh đóng hài. Lúc anh đóng vai phụ chính kịch. Lúc múa phụ họa, và thậm chí phụ một tay với nhân viên hậu đài.
Với tính cách hiền lành, cam chịu thân phận nhỏ bé trong tập thể nghệ thuật, Vũ Thanh không tranh thủ được bất cứ cơ hội nào để ngoi lên. Thậm chí anh chấp nhận đổi nghệ danh ban đầu là Giang Thanh sang Vũ Thanh vì nhường lại cái tên cho một nghệ sĩ khác.
Cát sê cao ngang ca sĩ Nhã Phương
Vì không chiêu trò, thủ đoạn và nên cuộc đời nghệ thuật của Vũ Thanh bôn ba hết nơi này đến nơi khác. Nhưng có lúc, trong triền miên khó khăn anh vẫn có được dịp may.
Khi chuyển hẳn sang đóng kịch, Vũ Thanh may mắn có dịp diễn phụ cho các danh hài một thời như Thanh Hoài, Tùng Lâm, Thanh Việt, Phi Thoàn – những ngôi sao hài lẫy lừng từ trước năm 1975.
Vào những năm đầu và giữa thập niên 1980, bốn cái tên kể trên vẫn là bốn tượng đài của lĩnh vực hài nên cái tên Vũ Thanh bị che lấp bởi những chiếc bóng quá lớn ấy. Nhưng bù lại anh học được rất nhiều điều hay trong nghề diễn từ các vị tiền bối.
Dịp may mỉm cười khi anh về đầu quân cho đoàn nghệ thuật tổng hợp do huyền thoại Thẩm Thúy Hằng làm bầu show. Thời điểm này tài năng diễn xuất của anh phát tiết cùng với lòng nhiệt tình dấn thân, anh được Thẩm Thúy Hằng trả cho mức lương cao ngang ngửa ca sĩ ngôi sao Nhã Phương thời bấy giờ.
Vũ Thanh nhớ lại: "Riêng lĩnh vực ca nhạc, vào thập niên 1980, Nhã Phương và Bảo Yến là hai ngôi sao ăn khách nhất. Cái tên của họ luôn bảo chứng cho doanh thu phòng vé nên tiền lương của họ luôn ở vị trí cao nhất. Ấy vậy mà chị Thẩm Thúy Hằng chấm tiền lương cho tôi ngang họ. Đây là kỷ niệm đẹp mà tôi nhớ mãi".
Không chỉ được Thẩm Thúy Hằng đánh giá cao tài năng, lòng thành thật và trách nhiệm của Vũ Thanh khiến bà xem anh như em trai ruột trong gia đình. Thậm chí anh được phép về nhà của vợ chồng bà để ở và xem như quản gia tin cẩn.
Nhưng giai đoạn may mắn ấy cũng qua đi, Vũ Thanh tiếp tục đến rồi đi ở nhiều đoàn nghệ thuật khác. Vẫn chấp nhận vai phụ để được sống với ánh đèn sân khấu, được khóc cười với nhân vật.
Phong trào tấu hài nở rộ vào nhưng năm 1990, anh cũng thành lập nhóm và tranh thủ đua tài với đồng nghiệp. Đến khi Vũ Thanh kết hợp cùng cố nghệ sĩ Khánh Nam thì nhiều tiểu phẩm của nhóm mới bắt đầu được công chúng biết đến nhiều hơn.
Lúc này, hình ảnh nghệ sĩ hài đầu đinh, nét mặt là lạ, biểu cảm gương mặt có duyên mới bắt đầu tạo ấn tượng đậm nét hơn trong lòng công chúng.
Cười vui cho vơi bớt nỗi sầu
Vũ Thanh diễn hài để mang niềm vui, nụ cười đến cho người khác nhưng có thể nói cuộc đời anh được xem là buồn nhất trong giới nghệ sĩ.
Anh lao động nghệ thuật chăm chỉ và đầy trách nhiêm, không bài bạc, không phóng túng nhưng đến giờ anh vẫn chưa có nổi một căn nhà để che nắng che mưa. 40 năm làm nghệ thuật là 40 năm anh sống kiếp nhà thuê.
Có những người bạn thân tình, thấy con đường nghệ thuật của anh bấp bênh, họ khuyên anh chuyển nghề để cuộc sống vật chất ổn định hơn. Anh từ chối vì anh bỏ nghề diễn, cuộc đời anh trở nên vô nghĩa.
Để tồn tại, anh chạy show đóng phim. Rồi anh tập viết kịch bản. Anh viết hăng say. Đa số trong đó là những kịch bản hài. Chất lượng kịch bản của anh tốt đến mức được nhiều danh hài như Hoài Linh, Bảo Chung, Việt Hương đặt hàng.
Dẫu vậy, đời sống vật chất của anh vẫn thiếu thốn. Anh thường vay mượn tiền của bạn bè đề xoay sở tiền thuê nhà. Thi thoảng anh có được nguồn thu nhập lớn một chút, thì số tiền này vẫn không dư ra đề làm được điều gì khác.
Vũ Thanh tâm sự: "Giải ba cuộc thi Tình bolero 2017 trị giá 60 triệu đồng. Xem ra tôi đã có đủ số tiền trả tiền nhà trong suốt một năm. Vậy là đỡ lo một chút. Nhưng vẫn phải cày để có cơm ngày hai bữa cho hai vợ chồng và cháu nội".
Anh nhắc đến cháu nội nhưng thực tế ngay cả niềm vui làm cha, anh cũng không có nốt. Anh cưới vợ năm 1979, từ đó đến nay vợ chồng anh vẫn đồng hành cùng nhau mà không có con ruột.
Dẫu vậy, anh chưa từng nghĩ đến việc sẽ thay lòng đổi dạ với người vợ mà mình thương yêu. Thay vào đó anh nhận bốn đứa cháu làm con. Anh vốn khó khăn nhưng vẫn cố gồng gánh lo cho chúng đến khi trưởng thành rồi cưới vợ gả chồng.
Vũ Thanh có tấm lòng nhân hậu và trong sáng nhưng anh vẫn là một người bình thường với đầy đủ cảm xúc buồn vui. Có lúc anh thấy lòng chùng lại vì tự hỏi: sao số phận của anh quá khắc nghiệt? Anh trút nỗi buồn vào các kịch bản của mình. Anh mượn nụ cười để quên đi nỗi sầu.
Để rồi khi bước ra đường hoặc lên sân khấu, Vũ Thanh vẫn nói chuyện rổn rảng và nụ cười luôn thường trực trên môi. Anh cho rằng sứ mệnh của anh là mang niềm vui đến cho công chúng, anh không được phép buồn dù lòng héo úa.
Và giờ đây, anh đã bước vào tuổi 60. Không biết đoạn đường tương lai của cuộc đời anh sẽ ra sao. Cho dù ra sao thì anh cũng mặc, anh vẫn cứ cười và sống trọn vẹn vai trò của một người nghệ sĩ.