Mùa hè năm ngoái, không lâu sau khi Thượng nghị sĩ John McCain biết tin ông mắc căn bệnh ung thư não giai đoạn cuối, ông đã bắt đầu triệu tập các cuộc họp vào thứ Sáu hàng tuần tại văn phòng với một nhóm phụ tá tin cậy. Nội dung là lễ tang của ông.
Ông bị ám ảnh bởi âm nhạc, lựa chọn bản ballad "Danny Boy" của Ireland và một số bài thánh ca yêu nước. Ông chuẩn bị cho lộ trình rước quan tài của mình từ bang nhà Arizona đến Washington D.C.
Và vào tháng 4, khi ông biết kết thúc của mình đang đến gần, ông bắt đầu tiếp cận với đảng Cộng hòa, đảng Dân chủ và thậm chí là một nhà hoạt động người Nga, nhờ họ đọc điếu văn và đi bên quan tài.
Trong đám tang của mình, ông McCain đã tìm ra cách để có lời cuối cùng, một sự quở trách đối với Tổng thống Trump và chương trình nghị sự của ông.
"Công bằng mà nói, họ có quan điểm rất khác về đất nước này và đất nước này có ý nghĩa gì", Mark Salter, người bạn lâu năm của ông McCain nói, với tiếng nấc trong cổ họng.
Những người bạn thân nhất của ông McCain đã nhấn mạnh rằng Thượng nghị sĩ đảng Cộng hòa không có mối hận thù cá nhân nào đối với Tổng thống.
Nhưng họ cũng thừa nhận rằng, hai người liên tục đụng độ, đôi khi theo những cách cá nhân nhất. Như vậy, có lẽ điều đó là không thể tránh khỏi, rằng việc tôn vinh thế giới quan của ông McCain sẽ được xem như một lời phê phán với Tổng thống.
"Ông Trump là chất xúc tác cho John McCain lên tiếng mạnh mẽ hơn về những điều mà ông Trump không thực hiện với tư cách là một Tổng thống", John F. Lehman Jr., cựu Bộ trưởng Hải quân Mỹ dưới thời Tổng thống Ronald Reagan nói.
Ông Lehman không cho rằng việc sắp xếp tang lễ là nhằm "chống lại Tổng thống Trump" nhưng ông Trump là chất xúc tác để ông McCain tập trung hơn vào việc thúc đẩy những vấn đề mang tính biểu tượng đó.
Vào tháng Tư, ông đã tiếp cận cựu Tổng thống Barack Obama và George W. Bush - 2 cựu đối thủ từ cả đảng Dân chủ và Cộng hòa trên con đường vào Nhà Trắng, yêu cầu họ phát biểu trong đám tang của mình.
Ông McCain mời cựu Tổng thống Obama phát biểu nhưng lại không muốn ông Trump có mặt trong đám tang của mình. Ảnh: New York Times.
Những người hộ tang bên quan tài gồm có bạn bè thân thiết của ông McCain trong những năm qua như nam diễn viên Warren Beatty và Frederick W. Smith, người sáng lập của FedEx….
Cựu Phó Tổng thống Joseph R. Biden Jr. là người đọc điếu văn tại đám tang tại Arizona. Vladimir Kara-Murza, một nhà hoạt động người Nga có quan điểm trái chiều cũng được yêu cầu làm một người hộ tang bên quan tài.
Tại Washington, nơi ông Trump vừa trao một lời mời đến thăm với ông Putin, một người Nga lại nhận được nhiệm vụ đưa một người đàn ông Mỹ đến "miệng hố" - đây quả thật là một hình ảnh có tính biểu tượng.
Hay những thông điệp không khoan nhượng của ông McCain, được hiểu là nhắc đến không ai khác ngoài Tổng thống: "Chúng ta làm suy yếu sự vĩ đại của đất nước khi chúng ta trốn đằng sau bức tường, thay vì xé chúng đi, khi chúng ta nghi ngờ thay vì tin tưởng rằng, sức mạnh lý tưởng chính là động lực cho sự thay đổi".
Các thông điệp khác ít rõ ràng hơn nhưng rõ ràng ông Trump đã "xù lông nhím". Sau khi ông McCain qua đời, Tổng thống Trump đã không tuyên bố chính thức ca ngợi sự phục vụ của ông McCain đối với quốc gia.
Sau đó, ngày 27/8, quốc kỳ Mỹ đã bị kéo lên quá sớm làm dấy lên làn sóng phản đối từ các cựu binh Mỹ và thành viên Quốc hội.
Theo luật pháp Mỹ, quốc kỳ nước này sẽ được hạ xuống một nửa vào ngày một thành viên của Quốc hội Mỹ qua đời và duy trì vị trí đó trong suốt ngày hôm sau. Áp lực buộc Tổng thống Donald Trump phải ra lệnh đưa lá cờ trở về vị trí cũ để tưởng niệm ông McCain.