Vài giờ trước khi cơn bão số 2 đổ bộ (tên quốc tế là Talas), ngư dân hai xã Diễn Hải và Diễn Kim (Nghệ An) phát hiện 2 con cá heo mắc cạn trên bờ biển (lúc 9h sáng và 16h chiều cùng ngày 16/7). Rất may, 2 chú cá heo này đều còn sống và được ngư dân giải cứu và thả về biển.
Từ lâu, các nhà khoa học đã dày công nghiên cứu, tìm lời giải thích cho hiện tượng khó hiểu: cá heo hoặc cá voi dạt vào bờ. Họ đã đưa ra những giả thhuyết khác nhau lý giải cho hiện tượng cá heo và cá voi vốn sống ở vùng biển nước sâu ngoài khơi xa, lại mắc cạn trên bờ hàng loạt.
Các nhà khoa học đưa ra những giả thuyết giải thích như sau:
1. Mắc cạn đơn lẻ
Một con cá heo hay cá voi đơn lẻ có thể tự bị mắc cạn do bị thương, bị bệnh, già yếu hoặc mất phương hướng. Nó bơi gần bờ, tá túc trong vùng nước nông và bị mắc cạn do thủy triều. Hoặc nó có thể bị thương do mắc lưới đánh bắt cá.
2. Mắc cạn tập thể
Các con cá cùng loài thường sống theo bầy đàn và có con cầm đầu. Nếu con cầm đầu bị ốm hoặc bị mất phương hướng, sẽ dẫn đến cả đàn cá mắc cạn theo. Đã có hàng loạt các trường hợp cá heo ở châu Âu bị ốm, chết hoặc đang hấp hối khi bị mắc cạn.
Nếu những loài cá khác nhau bơi cùng nhau, nghĩa là chúng đã sống cùng nhau và mắc cạn cùng nhau, ví dụ như cá voi và cá heo.
Chúng lên bờ có thể để tránh sự xáo trộn hoặc nguy hiểm nào đó ngoài khơi. Ví dụ, cách đây mấy năm, cá heo mỏ đã mắc cạn trên bờ quần đảo Canary do hải quân tập trận ngoài khơi.
Nếu chỉ có cá heo và cá voi chết trên bờ hàng loạt thì có thể do tương tác trong hoạt động đánh bắt cá.
Nếu ngoài cá heo và cá voi còn có những loài động vật biển khác mắc cạn trên bờ thì có thể đó là dấu hiệu của sự cố tràn dầu hoặc cháy nổ trên biển.
3. Mất phương hướng
Một đường bờ biển có thể dốc hơn mức trung bình. Các bờ biển nông và dốc bằng đá trầm tích mềm có thể làm đảo lộn sự định vị tiếng vang của cá để chúng xác định phương hướng.
Cá voi và cá heo điều hướng bằng từ trường Trái Đất. Các tinh thể magnetit phản ứng với từ trường yếu gây ra cảm giác từ tính là một công cụ điều hướng quan trọng của cá, nhất là sâu dưới đại dương. Điều này đã được phát hiện trong não và vỏ não của cá voi và cá heo
Một phân tích về các vụ cá mắc cạn trên khắp nước Anh đã phát hiện ra những vụ cá dạt vào bờ thường xảy ra trên bờ biển vuông góc, có lực từ tính cân bằng. Nói cụ thể hơn là cá heo hoặc cá voi bị mất phương hướng do gặp từ trường bất thường.
4. Do thiết bị phát hiện tàu ngầm
Thiết bị phát hiện tàu ngầm của hải quân cũng có thể làm cá voi hoặc cá heo mắc cạn có thể bị mất phương hướng, khiến chúng bơi lòng vòng rồi lạc vào vùng nước nông và kết thúc cuộc đời trên bãi biển.
Quả thực, sóng âm thanh của thiết bị phát hiện tàu ngầm có tác động dữ dội lan xa đến hàng ngàn km.
Thông thường, cá voi hay lao vào bờ nhiều hơn cá heo. Bằng chúng là 4 loại cá voi khác nhau đã mắc cạn trên bãi biển ở Bahamas sau khi một nhóm chiến đấu thuộc hải quân Mỹ đã sử dụngthiết bị phát hiện tàu ngầm tần số trung bình ngoài khơi.
Ban đầu, hải quân ban từ chối trách nhiệm, nhưng cuộc điều tra của chính phủ đã kết luận rằng tàu khu trục của hải quân đã làm cá voi bị xáo động.
Nhiều con cá voi trên bờ biển bị chảy máu trong não, tai và mô trong trùng khớp với thương tích có thể do sóng âm thanh gây ra.
Lời kết
Cho đến nay, các nhà khoa học vẫn chưa thể đưa ra một lời giải thích thống nhất nào cho hiện tượng cá heo hoặc cá voi lao vào bờ chết hàng loạt.
Họ mới chỉ đưa ra được một số giả thuyết nguyên nhân nêu trên. Có lẽ mỗi vụ "cá tự sát tập thể" do một trong những nguyên nhân đó.
Nguồn: Whales, Thought Co