Hành động bất ngờ của Phần Lan
Theo tờ Politico, chính phủ Phần Lan trong ngày 14/12 đã quyết định đóng toàn bộ biên giới phía đông của nước này với Nga chỉ sau vài tiếng mở cửa trở lại hai cửa khẩu. Thời hạn đóng cửa biên giới sẽ kéo dài từ 20h ngày 15/12/2023 cho tới ngày 14/1/2024.
Đây là lần thứ hai chỉ trong vòng chưa đầy 1 tháng qua, Phần Lan quyết định đóng toàn bộ cửa khẩu ở biên giới với Nga. Quyết định lần đầu tiên được đưa ra vào ngày 28/11.
Politico cho biết, sở dĩ Helsinki tiếp tục đóng cửa biên giới là do có một làn sóng người tị nạn khác đã tràn tới các cửa khẩu Vaalimaa và Niirala không bao lâu sau khi hoạt động trở lại.
Hiện chưa thể đánh giá cụ thể mức độ phức tạp của tình hình nhưng theo trang tin News.ru (Nga), việc Phần Lan "đảo ngược quyết định" mở cửa biên giới chỉ sau vài giờ đã diễn ra "nhanh hơn cả dự đoán".
Cửa khẩu Vaalimaa của Phần Lan ở biên giới với Nga. Ảnh: Kalle Purhonen / Yle
Trong cuộc họp báo ngày 14/12, Bộ trưởng Nội vụ Phần Lan Mari Rantanen cho biết: "việc xin nhập cảnh (vào Phần Lan) đã diễn ra với tốc độ nhanh hơn dự kiến khi các cửa khẩu Vaalimaa và Niirala được mở lại trong ngày 14/12". Một số kênh truyền thông Phần Lan cho biết, ít nhất 60 người đã có mặt ngay sau khi Phần Lan cho hoạt động trở lại hai cửa khẩu này.
"Chúng tôi phát hiện, tình trạng nhập cư bất hợp pháp tại biên giới phía đông Phần Lan đã ngay lập tức tiếp diễn. Tình trạng này gia tăng nhanh hơn chúng tôi nghĩ" - Bà Rantanen nói.
Trước đó, Phần Lan cáo buộc Moscow đã "đẩy dòng người di cư và người xin tị nạn tới biên giới giữa hai nước" để đáp trả việc quốc gia Bắc Âu gia nhập liên minh quân sự NATO, bất chấp Điện Kremlin đã nhiều lần lên tiếng phủ nhận.
Ngay trong tháng 11, theo hãng tin Reuters, Phần Lan đã yêu cầu Cơ quan biên giới EU (Frontext) hỗ trợ 60 sĩ quan đặc vụ để tăng cường an ninh biên giới, giúp ngăn chặn "dòng người di cư" từ Nga.
Thủ tướng Phần Lan Petteri Orpo cho biết, nước này chưa có ý định thảo luận chính trị với Nga về tình hình ở biên giới phía Đông.
Trả lời phỏng vấn của tờ HS (Phần Lan), ông Orpo nêu rõ Phần Lan không có ý định đàm phán với Nga ở cấp độ lãnh đạo quốc gia – tức đàm phán với Tổng thống Vladimir Putin.
"Chúng tôi sẵn sàng thảo luận ở cấp độ ngoại giao nhưng sẽ không có cuộc thảo luận chính trị nào với Nga" – Ông Orpo nhấn mạnh, đồng thời nói thêm rằng tình hình sẽ không thay đổi cho tới khi xung đột Ukraine kết thúc.
Cách đây 7 năm (2016), theo tờ New Voice of Ukraine, tình trạng tương tự ở biên giới Nga – Phần Lan đã được giải quyết thông qua đàm phán với Tổng thống Putin.
Bộ trưởng Nội vụ Phần Lan Mari Rantanen trong cuộc họp báo ngày 14/12. Ảnh: Jussi Nukari / Lehtikuva
Quyết định khó hiểu
Theo hãng thông tấn Interfax (Nga), cửa khẩu Vaalimaa - gần nhất với thành phố St. Petersburg của Nga - đã được mở cửa cho xe cộ lưu thông vào lúc nửa đêm ngày 13/12, trong khi cửa khẩu Niirala ở Bắc Karelia bắt đầu hoạt động từ 8h sáng ngày 14/12.
Đáng lưu ý, Interfax dẫn thông tin từ hãng truyền thông Yle (Phần Lan) cho biết, vài giờ sau khi các cửa khẩu này được mở trở lại, số người di chuyển từ Phần Lan sang Nga nhiều hơn hẳn chiều ngược lại.
Đội trưởng biên phòng khu vực Jussi Vainikka cho biết, tính đến 8 giờ sáng ngày 14/12, đã có 324 người di chuyển từ Phần Lan sang Nga, gấp gần 3 lần số lượng người di chuyển sang Phần Lan (124 người).
Hầu hết những người này đều có 2 quốc tịch và có giấy phép cư trú đầy đủ, chủ yếu di chuyển bằng ô tô riêng. Các phương tiện lưu thông đi qua hai cửa khẩu này còn có xe buýt và xe tải.
Phần Lan đã quyết định đóng trở lại hai cửa khẩu cửa khẩu Vaalimaa và Niirala. Ảnh: Nanna Särkkä / Yle, Mapcreator
"Không một người xin tị nạn nào đến Phần Lan vào thời điểm đó. Không có dấu hiệu nào mọi người đến bằng xe đạp hoặc có xu hướng xin tị nạn" - Ghi nhận của phóng viên Yle tại hiện trường cho hay.
Người đứng đầu cửa khẩu biên giới Vaalimaa của Phần Lan cũng xác nhận, lưu lượng giao thông vào Phần Lan không có gì đột biến.
Về phía Nga, cơ quan báo chí của Cục Hải quan Tây Bắc Nga (NWTU) cho biết, giao thông đường bộ ở biên giới Liên bang Nga và Phần Lan thông qua các cửa khẩu Torfyanovka (vùng Leningrad) và Vyartsilya (Karelia) đã được nối lại.
Theo NWTU, từ nửa đêm đến 8h sáng 14/12 tại Torfyanovka, có 24 xe tải (7 chiếc vào Nga, 17 chiếc theo chiều ngược lại), 190 xe con (lần lượt là 136 và 54), 3 xe buýt (lần lượt là 1 và 2) và 348 người (lần lượt là 250 và 98) di chuyển theo cả hai hướng.
"Không có hàng dài chờ đợi (qua cửa khẩu)" - cơ quan báo chí của NWTU cho hay.
Tuy nhiên, chính quyền Phần Lan đã bất ngờ quyết định đóng cửa biên giới với Nga một lần nữa. Interfax cho biết, Ủy viên Nhân quyền của Hội đồng Châu Âu Dunja Mijatović đã bày tỏ lo ngại về việc Phần Lan vi phạm quyền của người xin tị nạn và người nhập cư.
"Các nghĩa vụ về nhân quyền phải được tôn trọng ngay cả trong những tình huống khó khăn" - Bà Mijatović nêu rõ trong bức thư gửi tới Bộ trưởng Nội vụ Phần Lan.
Bà Mijatović đồng thời nhấn mạnh rằng, những nghĩa vụ này đã được nêu rõ ràng và cụ thể trong nghị quyết được Hội đồng Nghị viện của Ủy hội Châu Âu thông qua vào năm 2021.