Hadrut là một thị trấn nhỏ với hơn 4.000 dân, nói đúng hơn là một ngôi làng ở khu vực Nagorno-Karabakh nay đã trở thành chiến trường nơi giao tranh vẫn tiếp diễn ác liệt và là điểm nóng nhất trên toàn tuyến xung đột Armenia - Azerbaijan.
Tại sao khu vực này lại quan trọng đối với cả hai phía và điều gì đang thực sự diễn ra ở đó?
Chúng tôi xin được lược dịch bài viết được đăng tải trên trang Jam-news.net của nhà phân tích người Gruzia Dimitri Avaliani nhằm trả lời câu hỏi này.
Kiểm soát Hadrut mở ra cánh cửa "chiến thắng" cho Azerbaijan?
Cần nhấn mạnh rằng bên cạnh các tuyên bố chiến thắng ở các "thị trấn ma" trước đó như Talish và Madagiz (Sogovushan), Thị trấn Hadrut là khu dân cư có người ở (người gốc Armenia) đầu tiên trong khu vực Nagorno-Karabakh được Azerbaijan tuyên bố "giải phóng".
Chiến trường chính của cả hai phía trước đó nằm ở vùng Jebrail - một vùng đất không người thuộc lãnh thổ Azerbaijan và bị chiếm đóng bởi lực lượng Cộng hòa Artsakh ly khai trong những năm 90, nơi mà toàn bộ người dân tộc Azerbaijan (Azeris) đã bị trục xuất.
Thực tế là hai phía đã đổ máu để giành quyền kiểm soát các phế tích trong khu vực này.
Điều này trái ngược hoàn toàn với việc kiểm soát được Hadrut, sự sụp đổ của khu dân cư Armenia này sẽ trở thành đòn giáng mạnh vào tinh thần chiến đấu của cả Yeveran và Stepanakert, đồng thời kích hoạt một "làn sóng" người tị nạn từ Nagorno-Karabakh tới Armenia.
Vị trí của thị trấn Hadrut (vòng tròn đỏ) ở chiến tuyến đông nam Nagorno-Karabakh (Nguồn: EHA News).
Lý do thứ hai là vị trí chiến lược của Hadrut - nếu nó được kiểm soát bởi Quân đội Azerbaijan, lực lượng Armenia đang phòng thủ tại khu vực Fizuli và Jebrail sẽ có nguy cơ bị bao vây và buộc phải rút lui khỏi các mặt trận này.
Đồng thời, với việc kiểm soát Hadrut, Quân đội Azerbaijan sẽ mở ra cánh cửa thâm nhập khu vực phía bắc - trung tâm Nagorno-Karabakh bao gồm thành phố Shushi (Shusha) và thủ phủ Stepanakert (Khankendi).
Lý do cuối cùng và quan trọng nhất đó là áp lực đối với phía Azerbaijan sau tuyên bố đã kiểm soát thị trấn Hadrut hôm 9/10.
Trong một cuộc phỏng vấn với kênh truyền hình Thổ Nhĩ Kỳ Haber Global vào ngày 12/10, Tổng thống Azerbaijan Ilham Aliyev cũng đã thừa nhận rằng tuyên bố trước đó của ông về việc "giải phóng" chỉ bao gồm các điểm cao xung quanh Hadrut.
Lực lượng Azerbaijan được cho là đã từ hướng Jabrayil thâm nhập khu vực cao điểm phía nam Hadrut vào ngày 10/10.
Tình hình hiện tại ở Hadrut
Sáng 12/10 giờ địa phương, phía Cộng hòa Artsakh ly khai tuyên bố rằng một chiến dịch nhằm chặn đứng và tiêu diệt các nhóm biệt kích xâm nhập Hadrut đang tiếp diễn.
Cũng theo tuyên bố của phía Armenia, một "nhóm phá hoại" người Azerbaijan lên tới 200 tay súng đã bất ngờ tấn công thị trấn, nhưng sau đó đã bị đẩy lui vào ngày 10/10.
Stepanakert cũng cáo buộc rằng hiện Quân đội Azerbaijan đã tập trung lực lượng quanh khu vực này và sẽ tiến chiếm Hadrut bằng mọi giá: "Chúng tôi đang đánh những trận cam go nhằm giữ từng tấc đất".
Trước đó vào tối 11/10 giờ địa phương, Bộ Quốc phòng Armenia đã công bố các cảnh quay tại Hadrut cho thấy những con phố không người và những chiếc xe đang di chuyển hối hả.
Các cảnh quay được Bộ Quốc phòng Armenia đăng tải miêu tả tình hình ở Hadrut, Nagorno-Karabakh tối 11/10 giờ địa phương.
Điểm nhấn của đoạn phim là các tay súng người Armenia bên trong một tòa nhà được biến thành một ổ đề kháng bằng các bao cát.
Trong đoạn phim này, ông Kamo Petrosyan, thị trưởng của Hadrut cho biết chi tiết hơn về cuộc thâm nhập bị đẩy lùi của đối phương và nhấn mạnh rằng 5 thường dân đã thiệt mạng.
Một đoạn phim khác miêu tả về tình hình ở Hadrut cũng đã được Armenian Public TV ghi lại họ khi di chuyển bằng xe hơi quanh Hadrut.
Khi nghe thấy tiếng súng nổ báo hiệu giao tranh đang diễn ra, chiếc xe chở các phóng viên đã nhanh chóng rẽ vào một con ngõ và trú ẩn trong tầng hầm (hầm trú ẩn) của một tòa nhà trước khi di chuyển đến tòa thị chính.
Trong đoạn phim của Armenian Public TV, có thể thấy hầu hết thị trấn còn nguyên vẹn, các đường phố không người và các dấu vết của giao tranh bao gồm những chiếc xe hơi nằm rải rác.
Phóng sự của Armenian Public TV về tình hình bên trong thị trấn Hadrut, Nagorno-Karabakh.
Kết luận
Cho tới nay, tuyên bố của các bên tham chiến ở Hadrut đầy những mâu thuẫn.
Có thể tạm kết luận rằng giao tranh ở các cao điểm phía nam vẫn đang tiếp diễn còn thị trấn vẫn đang trong sự kiểm soát của các lực lượng Armenia.
Hỏa lực của phía Azerbaijan từ các điểm cao phía nam và trên bầu trời vẫn tiếp tục uy hiếp thị trấn và đây là lý do giải thích cho việc xe cộ bị phá hủy, các đám cháy và sự nguy hiểm khi di chuyển bên trong Hadrut.
Một số tay súng thâm nhập có thể vẫn đang ẩn nấp ngay trong Hadrut, gây ra mối đe dọa cho lực lượng Armenia và các nhà báo. Trong thời gian tới, trận tử chiến giành giật Hadrut sẽ vẫn là mục tiêu quan trọng nhất trong hoạt động quân sự của cả hai phía.
Theo tuyên bố mới nhất của Bộ Ngoại giao Azerbaijan, phía Armenia tiếp tục vi phạm nghiêm trọng lệnh ngừng bắn nhân đạo bắt đầu từ ngày 10/10 bằng cách cố gắng tấn công theo hướng Hadrut và Jabrayil.
Lực lượng Armenia trong hoạt động xung quanh Hadrut hôm 11/10. Có thể thấy người đứng đầu Cộng hòa Artsakh ly khai Arayik Harutyunyan không trang bị vũ khí đứng giữa ảnh (Nguồn: Trang Twitter của ông Arayik Harutyunyan).