Là cường quốc sản xuất toàn cầu, Trung Quốc được coi là công xưởng của thế giới trong suốt 4 thập kỷ qua và mở ra kỷ nguyên toàn cầu hóa cũng như chuỗi cung ứng tích hợp.
Tuy nhiên, vị thế đó bắt đầu có dấu hiệu sụp đổ vào khoảng năm 2018, khi cựu Tổng thống Donald Trump phát động cuộc chiến thương mại với gã khổng lồ Đông Á. Điều này khiến các nhà đầu tư buộc phải đánh giá lại rủi ro địa chính trị.
Mặc dù một số nhà đầu tư đã bắt đầu chuyển một phần cơ sở sản xuất khỏi Trung Quốc vào thời điểm đó, chính đại dịch đã khiến họ nhận thức rõ ràng tầm quan trọng của việc không được phụ thuộc vào một quốc gia duy nhất trong việc sản xuất.
“Bản thân những căng thẳng địa chính trị có thể không dẫn đến việc tái tổ chức chuỗi cung ứng nhưng Covid đã thêm dầu vào lửa”, Ashutosh Sharma – Giám đốc nghiên cứu tại công ty nghiên cứu thị trường Forrester nói.
Dưới đây là 5 quốc gia mà các chuỗi cung ứng của Trung Quốc đang tìm đến:
Ấn Độ đang cố gắng thay thế Trung Quốc trong lĩnh vực sản xuất cao cấp – Apple và nhiều nhà sản xuất chip đang để mắt đến những vùng đất rộng lớn và dân số trẻ của họ
Với những vùng đất rộng lớn và dân số trẻ, đông đảo, Ấn Độ là lựa chọn thay thế tự nhiên cho Trung Quốc với tư cách là công xưởng của thế giới. Đặc biệt, dân số của Ấn Độ sẽ vượt qua Trung Quốc để trở thành quốc gia đông dân nhất thế giới vào năm 2023, theo Phòng kinh tế và Xã hội của Liên Hợp Quốc.
Chẳng hạn, gã khổng lồ công nghệ Apple đã chuyển một số hoạt động sản xuất iPhone của mình sang các bang Tamil Nadu và Karnataka của Ấn Độ, đồng thời tìm các chuyển hoạt động sản xuất iPad sang quốc gia Nam Á này.
Các nhà phân tích của JP Morgan kỳ vọng Apple sẽ chuyển 5% lượng sản xuất iPhone 14 sáng Ấn Độ vào cuối năm 2022. Họ tin rằng một trong 4 chiếc iPhone của Apple sẽ được sản xuất hoàn toàn tại Ấn Độ vào năm 2025.
Ấn Độ có lực lượng lao động dồi dào, lịch sử sản xuất lâu đời và sự hỗ trợ của chính phủ để thúc đẩy các ngành công nghiệp và xuất khẩu. Vì điều này, nhiều nhà đầu tư đang tìm hiểu xem liệu ngành sản xuất của Ấn Độ có phải giải pháp thay thế khả thi cho Trung Quốc hay không.
Tất nhiên, nói vẫn dễ hơn làm. Mặc dù chính phủ Ấn Độ đang tăng cường thu hút đầu tư nước ngoài, hoạt động kinh doanh ở nước này vẫn khó hơn ở Trung Quốc.
Việt Nam đang nổi lên như là một trong những lựa chọn tiềm năng hàng đầu
Năm 2021, Việt Nam thu hút hơn 31,15 tỷ USD cam kết đầu tư trực tiếp nước ngoài, tăng 9% so với năm 2020, theo Bộ Kế hoạch và đầu tư. Khoảng 60% vốn đầu tư dành cho lĩnh vực sản xuất và chế biến.
Thế mạnh của Việt Nam là sản xuất hàng may mặc, giày dép, điện tử và thiết bị điện.
Ngoài Ấn Độ, Apple cũng đã chuyển một số hoạt động sản xuất sang Việt Nam, gồm MacBook, AirPods. Một số công ty khác đã chuyển dây chuyền sản xuất khỏi Trung Quốc sang Việt Nam gồm Samsung, Nika, Adidas.
FDI của Thái Lan tăng 3 lần năm 2021 nhờ dịch chuyển chuỗi cung ứng
Là nền kinh tế lớn thứ 2 Đông Nam Á, Thái Lan đã và đang nâng cao giá trị sản xuất và là trung tâm sản xuất ô tô, phụ tùng ô tô và thiết bị điện tử với các công ty đa quốc gia như Sony, Sharp đang lập cơ sở tại đây.
Không chỉ các công ty quốc tế, một số công ty có trụ sở tại Trung Quốc cũng đã chuyển một phần chuỗi cung ứng sang Thái Lan. Các công ty sản xuất tấm pin mặt trời như JinkoSolar có trụ sở tại Thượng Hải đang chuyển sang quốc gia Đông Nam Á để tận dụng chi phí thấp hơn và tránh căng thẳng địa chính trị, SCMP đưa tin hồi tháng 7/2022.
Đầu tư nước ngoài đã tăng gấp 3 lần lên 455,3 tỷ baht, tương đương 13,1 tỷ USD từ năm 2020 đến 2021, theo Ủy ban Đầu tư Thái Lan.
Bangladesh hưởng lợi lớn từ dịch chuyển chuỗi cung ứng - giờ đây họ muốn miếng bánh lớn hơn
Ngay trước khi lệnh phong tỏa do Covid-19 làm tê liệt lĩnh vực sản xuất của Trung Quốc, Bangladesh đã là một ngôi sao đang lên trong lĩnh vực sản xuất hàng may mặc. Điều này có được chủ yếu do chi phí lao động tăng lên ở Trung Quốc.
Chênh lệch chi phí là rất lớn. Lương tháng trung bình của một công nhân ở Bangladesh là 120 USD, thấp hơn 1/5 so với mức 670 USD mà một công nhân nhà máy ở Quảng Châu - trung tâm sản xuất phía Nam Trung Quốc, nhận được.
“Chi phí nguyên liệu tăng thúc đầy các công ty may mặc tìm kiếm các điểm thay thế như Bangladesh, nơi giá sản xuất tương đối thấp”, Mostafiz Uddin - đại diện hãng sản xuất may mặc Bangladesh Denim Expert nói với Business Insider.
Mặc dù chịu một số điều tiếng về an toàn sản xuất, sản xuất hàng may mặc vẫn là một trụ cột chính của nền kinh tế Bangladesh, chiếm gần 85% các hộ hàng xuất khẩu của nước này trong giai đoạn 2013-2021. Đây cũng là nước xuất khẩu hàng may mặc lớn thứ 2 thế giới, sau Trung Quốc.
Bangladesh cũng đang nỗ lực thu hút đầu tư vào một số lĩnh vực khác gồm dược phẩm và chế biến nông nghiệp.
Malaysia tìm kiếm cơ hội
Malaysia đã chú ý đến các cơ hội từ việc dịch chuyển sản xuất khỏi Trung Quốc trong vài năm qua. Tháng 7/2020, Cơ quan phát triển Đầu tư Malaysia cho biết nước này đã nỗ lực thu hút ít nhất 32 dự án chuyển từ Trung Quốc sang Malaysia.
Tuy nhiên, từ trước đại dịch, các khoản đầu tư vào Malaysia đã tăng lên do chi phí lao động thấp và căng thẳng thương mại Mỹ - Trung. Các thỏa thuận lớn trong vài năm qua gồm khoản đầu tư trị giá 1,5 tỷ ringgit Malaysia (339 triệu USD) bởi gã khổng lồ chip Mỹ Micron trong 5 năm kể từ 2018. Jabil, một công ty Mỹ sản xuất vỏ iPhone, cũng đã mở rộng hoạt động tại Malaysia.
“Chúng tôi biết khá nhiều nhà đầu tư bày tỏ ý định chuyển khỏi Trung Quốc và chúng tôi thu hút họ. Điều duy nhất là thời điểm”, Azman Mahmud, khi đó là Giám đốc điều hành Cơ quan Phát triển Đầu tư Malaysia nói.
Theo thông tin chính thức từ chính phủ Malaysia, dòng vốn FDI của nước này đạt mức cao nhất trong 5 năm là 48,1 tỷ USD vào năm 2021 với ngành sản xuất thiết bị điện tử và ô tô là những đóng góp chính.
Nguồn: Business Insider