SOHA NEWS
Cuối thế kỷ 19 các nước châu Âu mở rộng thuộc địa sang châu Phi để khai thác nguồn tài nguyên thiên nhiên giàu có ở lục địa đen. Bối cảnh chính trị ở châu Phi khi đó bị thống trị bởi Pháp, Anh, Đức.
Năm 1890 Hiệp ước Heligoland - Zanzibar được ký kết giữa Anh và Đức. Hiệp ước đã vạch ra phạm vi ảnh hưởng của hai đế quốc đang tranh giành thuộc địa ở Đông Phi. Trong đó, Zanzibar, một đảo quốc ở Ấn Độ Dương (nay thuộc Tanzania) chịu quyền quản lý của Anh, còn Đức nắm quyền kiểm soát khu vực Tanzania trên đất liền.
Sau thỏa thuận phân chia thuộc địa, Anh tuyên bố Zanzibar là vùng đất nằm dưới sự bảo hộ của Đế quốc Anh và dựng lên một vị vua (Sultan) "bù nhìn" để cai quản đảo quốc này. Hamad bin Thuwaini đã được bổ nhiệm làm Sultan của Zanzibar vào năm 1893.
Ngày 25/8/1896, Quốc vương Hamad bin Thuwaini qua đời, cháu trai ông Khalid bin Barghash lên nắm quyền. Nhiều người đồn rằng Barghash đã đầu độc người chú có tư tưởng thân Anh để giành lấy ngai vương với niềm tin đưa Zanzibar thoát khỏi ách thống trị của thực dân. Nghi ngờ càng được củng cố trước thực tế rằng, chỉ trong vòng vài giờ sau khi Sultan Hamad qua đời, Khalid đã chuyển vào sống trong cung điện và tuyên bố kế vị vương quyền mà không cần sự phê chuẩn của người Anh.
Chính phủ Anh tất nhiên rất chướng mắt với Barghash nên đã ra tối hậu thư buộc nhà vua mới của Zanzibar phải đầu hàng trước 9h sáng 27/8/1896 để nhường ngai vàng cho hoàng thân Hamud bin Muhammed, một người thân Anh.
Ngay khi nhận cảnh báo, Barghash điều động lính canh và pháo binh vây quanh cung điện, bất chấp việc 5 tàu hải quân Anh do HMS St. George dẫn đầu vây hãm quanh bến cảng gần cung điện.
HMS St. George dẫn đầu nhóm tàu hải quân Hoàng gia Anh tiến về cung điện Zanzibar. (Ảnh: Naval History)
Quân đội Anh nhanh chóng tiến lên bờ để chờ lệnh từ Chuẩn đô đốc Harry Rawson.
Tới 9h sáng 27/8/1896, Barghash vẫn từ chối thoái vị, các tàu Anh liên tiếp bắn phá về cung điện Sultan. Cung điện làm bằng gỗ này trở nên quá mong manh trước các đợt tấn công của quân đội Anh nên đã nhanh chóng sụp đổ.
Con tàu duy nhất mà Barghash có khi đó là du thuyền sang trọng nữ Hoàng Anh tặng nhưng không thích hợp để chiến đấu và lép vé hoàn toàn so với các con tàu vượt trội về mọi mặt của hải quân Anh. Chỉ sau 38 phút, quân đội Zanzibar hoặc tháo chạy hoặc đầu hàng.
Cuộc chiến kết thúc. Hoàng gia Anh chỉ mất một 1 người trong đội quân gồm 1.000 người trong khi tổn thất của quân đội Zanzibar lên tới 500 người trong tống số 3.000 binh sỹ tham gia chiến đấu.
Về phần mình, Barghash chạy tới lãnh sự quán Đức gần đó và xin tị nạn. Cuộc sống chui lủi của ông kéo dài kể từ đó cho tới khi bị bắt giữ vào năm 1916 trước khi bị lưu đày tời St. Helena. Barghash sống thêm 11 năm tại đây và qua đời vào năm 1927.
Ngay sau chiến thắng, Anh tiếp tục nắm quyền kiểm soát và đưa Muhammed lên ngôi. Anh cũng xóa bỏ chế độ nô lệ ở quốc gia châu Phi 1 năm sau đó. Zanzibar bị đô hộ cho tới tận năm 1963 khi quốc gia này sáp nhập với Cộng hòa Tanganyika và trở thành Cộng hòa Tanzania hiện nay.