Quỹ Jamestown, trung tâm nghiên cứu độc lập tại Mỹ thành lập năm 1984, cho hay từ 20 đến 24/10 vừa qua, quân đội Trung Quốc và Tajikistan đã tổ chức tập trận chung chống khủng bố kéo dài 5 ngày ở gần biên giới Tajikistan-Afghanistan.
Cho đến nay, chính phủ Trung Quốc cũng như các đối tác ở Trung Á đều chưa tỏ thái độ chính thức về cuộc tập trận trên.
Theo Jamestown, Trung Quốc luôn theo đuổi lợi ích kinh tế ở khu vực này kể từ khi Liên Xô tan ra năm 1991, nhưng đồng thời duy trì hiện diện quân sự ở mức độ không gây chú ý.
Nhiều nhà quan sát quốc tế tin rằng, Tajikistan đã bộc lộ sự quan tâm rõ rệt về hợp tác và đầu tư quân sự từ Bắc Kinh. Điều này được cho là liên quan đến tình hình an ninh phức tạp ở biên giới với Afghanistan, cũng như mối đe dọa từ những thành phần cấp tiến ở địa phương.
Đầu năm 2016, Bộ nội vụ Tajikistan cùng Bộ công an Trung Quốc đã đạt nhận thức chung về thành lập trung tâm liên kết chống khủng bố.
Bắc Kinh còn cam kết viện trợ quân sự 70 triệu USD cho lực lượng an ninh Afghanistan.
Hồi tháng 8, lãnh đạo quân đội các nước Trung Quốc, Tajikistan, Pakistan và Afghanistan đã tổ chức hội nghị để cam kết thiết lập một cơ chế hợp tác và điều phối để chống khủng bố, thúc đẩy các nỗ lực liên kết chống khủng bố nhằm củng cố sự ổn định trong khu vực.
Đáng chú ý, trong quá khứ Nga - quốc gia có ảnh hưởng lớn nhất đối với Trung Á - cũng từng ngỏ ý xây dựng cơ chế tương tự nhưng không thu được kết quả.
Thông qua chủ động cung cấp các biện pháp bảo đảm an ninh cho Trung Á, Bắc Kinh đang tỏ rõ quyết tâm giảm thiểu rủi ro trong hoạt động thương mại tại khu vực này.
Quỹ Jamestown đánh giá, nhiều quốc gia đang gặp vấn đề kinh tế-xã hội nghiêm trọng như Tajikistan cũng rất sẵn sàng thắt chặt quan hệ với Trung Quốc.
Khác với nước Nga đang trong giai đoạn khó khăn do phương Tây cấm vận, chính phủ Trung Quốc có thể "vung tiền" một cách hào phóng vào các dự án đầu tư kinh tế và cơ sở hạ tầng ở nước ngoài.
Về viện trợ quân sự, Bắc Kinh cũng đã giải ngân 15 triệu USD để giúp Tajikistan xây dựng một ký túc xá dành cho sĩ quan, đồng thời nhất trí giúp nước này xây dựng cơ sở hạ tầng quân sự mới cho lực lượng biên phòng.
Mặc dù quy mô viện trợ quân sự của Trung Quốc tại Trung Á còn rất nhỏ so với tiềm lực tài chính, nhưng không thể phủ nhận lĩnh vực hợp tác mới này đang dần rộng mở.