Phát biểu tại cuộc họp báo thường kỳ ngày 20, phát ngôn viên Bộ ngoại giao Trung Quốc ông Cảnh Sảng đánh giá hội nghị cấp cao APEC 2018 vừa qua tại Papua New Guinea là một sự kiện thành công về tổng thể, đạt được thành quả tích cực trong thúc đẩy kinh tế số, kết nối và tăng trưởng toàn diện... Trung Quốc đánh giá cao và cảm ơn nước chủ nhà Papua New Guinea đã phát huy vai trò tích cực.
Theo ông Cảnh, việc hội nghị cấp cao APEC không thể ra tuyên bố chung của các lãnh đạo "là điều mà Trung Quốc cũng như phần lớn thành viên APEC không mong muốn".
"Tuyệt đại đa số thành viên, đặc biệt là các nền kinh tế đang phát triển dự hội nghị đều tỏ thái độ ủng hộ rõ rệt thể chế thương mại đa phương, phản đối chủ nghĩa bảo hộ, không tán thành việc kết luận vội vàng trong một số vấn đề cụ thể liên quan," ông Cảnh nói.
"Tuy nhiên, có thành viên 'cá biệt' đã không nghe lọt tai tiếng nói của đại đa số thành viên mà từ chối đưa nội dung chủ trương hợp lý vào văn kiện thành quả, đồng thời khăng khăng đòi ghi vào nội dung làm tổn hại lợi ích căn bản của người khác, với ý đồ khoác tấm áo hợp pháp cho hành động chủ nghĩa bảo hộ-chủ nghĩa đơn phương của họ.
Trong tình hình các bên chưa đạt được nhất trí đã có ý định cưỡng ép hội nghị thông qua văn kiện thành quả còn nhiều tranh cãi, dùng văn kiện của riêng mình áp cho các bên," vị đại diện chính phủ Trung Quốc lý giải diễn biến khiến APEC không ra được tuyên bố chung, nhưng không nêu đích danh Mỹ.
"Cách làm này đã đi ngược lại với nguyên thắc thảo luận nhất trí của APEC, tổn hại lợi ích chung của các bên," ông Cảnh Sảng nói. "Trong quá trình hội nghị và thảo luận, nhiều thành viên - bao gồm Trung Quốc - đã phản đối cách làm này."
Ông khẳng định, trong quá trình hội nghị phía Trung Quốc "luôn có thái độ trách nhiệm và xây dựng", "kiên trì giải quyết bất đồng bằng đối thoại", "thể hiện thành ý lớn nhất"...
Hôm 19/11, ông Cảnh cũng bác ngỏ thông tin APEC không ra được tuyên bố chung là do vấp sự phản đối của Trung Quốc.
Lãnh đạo các nền kinh tế thành viên APEC chụp ảnh chung ngày 18/11 (Ảnh: AP)
Trước đó, đài CNN dẫn nguồn tin từ quan chức Mỹ nói rằng ngoại trừ Trung Quốc, các thành viên còn lại của APEC đều đồng thuận với bản dự thảo tuyên bố chung được đưa ra. Theo nguồn tin, phía Trung Quốc phản đối dự thảo này được cho là vì câu diễn đạt "Chúng tôi nhất trí chống lại chủ nghĩa bảo hộ, bao gồm cả những biện pháp thương mại không công bằng".
Thậm chí, theo CNN, các quan chức Trung Quốc được cho là đã lao vào văn phòng của Ngoại trưởng Papua New Guinea Rimbink Pato để tìm cách tác động dự thảo tuyên bố chung. Bắc Kinh sau đó phủ nhận thông tin này.
Bất đồng lớn giữa Mỹ và Trung Quốc trong vấn đề thương mại, chủ yếu xoay quanh chiến tranh thương mại giữa hai bên, đã khiến bầu không khí APEC năm nay trở nên căng thẳng hơn.
Một số đại biểu chủ nhà Papua New Guinea tiết lộ, các thành viên đoàn Trung Quốc đã rời khỏi hội trường ngay sau khi chủ tịch Tập Cận Bình kết thúc bài phát biểu hôm 17/11, mà không lưu lại để nghe diễn văn của phó tổng thống Mỹ Mike Pence.
Phóng viên Josh Rogin của Washington Post còn tường thuật lại, các quan chức Trung Quốc đã cố ý cản trở các phiên thảo luận về tuyên bố chung bằng cách... độc thoại dài dòng, trong khi nhiều lãnh đạo APEC phải kết thúc lịch trình để về nước.
Khi hết thời gian và tuyên bố chung không thể đạt được, phái đoàn Trung Quốc trong một căn phòng gần nơi diễn ra phiên đàm phán chính đã nổ một tràng pháo tay vang dội - các quan chức Mỹ cho hay.