Việc Tổng thống Mỹ Donald Trump dương tính với Covid khi cuộc đua đang đi đến giai đoạn "chốt" sẽ tác động đến bầu cử vào 3/11 như thế nào? Đương nhiên, Trump gặp nhiều bất lợi, nhưng câu chuyện không chỉ một chiều và đơn giản như vậy.
Bất lợi nhiều chiều với Trump
Đầu ngày Chủ Nhật, 4/10, báo chí Mỹ bất ngờ đưa tin, Tổng thống Trump có thể sẽ được xuất viện trong ngày 5/10. Như vậy, sức khỏe ổn hơn, nhưng vẫn còn phải cách ly. Trước đó, Tổng thống Trump tự thông báo mình và vợ đã xét nghiệm dương tính với virus gây bệnh Covid-19. Đêm cùng ngày, Tổng thống được đưa vào chăm sóc tại Quân y viện Walter Reed.
Cả ngày thứ Bảy (3/10), báo chí đưa tin nhiều chiều về tình hình sức khỏe Tổng thống. Cuối ngày, chính Tổng thống Trump phải công bố video nói sức khỏe ổn hơn và vẫn điều hành công việc.
Tổng thống Trump dương tính với Covid, phải điều trị và bị cách ly, chắc chắn là bất lợi nhiều chiều:
Thứ nhất, vì bị cách ly, nên Tổng thống Trump tạm thời không thể thực hiện các cuộc vận động trực tiếp cử tri, vốn là thế mạnh của ông khi bầu cử thì lại đang đi vào giai đoạn chốt, chỉ còn gần 1 tháng. Trong khi Biden vẫn gấp rút vận động
Thứ hai, điều này "khuấy" lên những ý kiến cho rằng ông Trump coi thường dịch bệnh và các bàn luận bất lợi về chủ đề dịch bệnh lại nổi lên trong cử tri.
Chỉ ngay một ngày sau, thăm dò dư luận ngày 3/10 cho thấy, Biden đã vượt lên dẫn Trump tới hai con số (14 điểm - 53% và 39%). Tuy nhiên, trong cuộc đấu Trump - Biden, dù ông Biden có dẫn điểm, vẫn chưa vượt được hẳn khỏi thế giằng co.
Trong bối cảnh nước Mỹ phân hoá, 4 năm qua càng phân hoá, cử tri ai lựa chọn ai, dường như đã quyết. Chính vì sự phân cực này, mà tỉ lệ trung dung và còn chần chừ, hiện thấp hơn nhiều (chỉ hơn 10% cử tri), so với năm 2016 (gần 20%).
Do đó, có thêm sự kiện này, cũng khó làm lung lay số ủng hộ nòng cốt đối với Trump. Lực lượng ủng hộ của Trump, có vẻ qua nhiều thăng trầm của Trump từ câu chuyện luận tội, đại dịch, kinh tế trì trệ do đại dịch, xung đột sắc tộc, dường như Tổng thống Mỹ vẫn giữ được cơ sở cốt lõi ủng hộ là hơn 40%.
Trong khi đó, Biden khởi đầu cuộc tranh cử, nhất là thời gian đầu có sự chập chững, nhưng ngay sau đó ông đã vươn lên, từ tháng 5 đến nay, chủ yếu là do đại dịch. Lực lượng ủng hộ của Biden khá đa dạng, trên 50%, bao gồm lực lượng nòng cốt ủng hộ của đảng Dân chủ, lực lượng cánh tả của những người như Bernie Sanders và những người ủng hộ không phải do thích Biden hay trùng quan điểm với Biden mà vì có những bất mãn với Trump.
Tuy nhiên, trong số ủng hộ này không phải ai cũng "trung thành" với Biden, chẳng hạn như nhóm cấp tiến ủng hộ Sanders, nên đòi hỏi Biden vẫn phải tiếp tục củng cố, duy trì được độ chênh mà ông đang dẫn trong các cuộc thăm dò dư luận cho đến ngày bầu cử. Trong khi đó, Biden chưa thể có được một cương lĩnh rõ ràng, để có thể tranh thủ được tất cả các nhóm này. Vì vậy, ứng cử viên của đảng Dân chủ không thể tự mãn được.
Còn gần 1 tháng nữa đến ngày 3/11, vẫn có thể có nhiều chuyện xảy ra. Trong lịch sử, những người "lừng khừng" sẽ quyết định trong vòng 1 tháng trước ngày bầu cử. Sắp tới, ngoài còn hai cuộc tranh luận vào ngày 15 và 22/10, cả hai bên sẽ phải tính toán về việc vận động tranh cử ở những khu vực nào.
Bên cạnh đó, tháng cuối cùng trước cuộc bầu cử thường có nhiều chuyện nảy sinh, nếu xảy ra sơ suất có thể tạo thành tai tiếng, chẳng hạn như trước cuộc tranh luận lần này là vấn đề thuế thu nhập của Trump hay câu chuyện có hay không sự dính líu của con trai ông Biden với Ukraine.
Thêm nữa, trong cuộc bầu cử rất sít sao như thế này, sai số trong thăm dò dư luận sẽ là 5 điểm %, một cuộc tranh luận chỉ thêm 1-2 điểm% cũng là tác nhân quan trọng trong chuyện đảo chiều. Vì vậy, vẫn tiếp tục phải theo dõi ở khu vực bang chiến trường, xem thái độ của cử tri ra sao.
Cuối cùng và rất quan trọng: Thăm dò dư luận là một chuyện, còn việc những người ủng hộ của mỗi bên, dù nói vậy, nhưng họ có thực sự đi bỏ phiếu hay không lại là chuyện khác.
Vì vậy, vấn đề là ứng cử viên nào sẽ thuyết phục thêm được cử tri "lưng chừng", và cần đề phòng một kịch bản là nếu cử tri không đi bỏ phiếu nữa sẽ là mối rủi ro nhiều hơn với Biden.
Liệu Trump có thể lội ngược dòng?
Nếu như tín hiệu mở cửa và trở lại kinh tế thoát khỏi dịch bệnh trong 30 ngày tới không tích cực, Trump khó khăn. Nhưng với sự phân hóa sát sao trong lòng nước Mỹ, Biden có thể dẫn điểm nhưng chưa thể chắc chắn có được cuộc bầu cử thành công. Trong khi đó, mặc dù Trump ở cửa dưới nhưng cũng chưa thể loại Trump ra ngoài.
Ngoài ra, tận dụng việc Tổng thống Trump bị dịch bệnh vào tranh cử, sẽ có cả hai mặt. Nếu liều lượng không khéo, sẽ bị coi là lạm dụng và phản tác dụng trong dư luận. Đến nay, Biden không chỉ gửi lời thăm hỏi, mà còn hứa sẽ gỡ bỏ các quảng cáo đả kích Trump.
Nguy và cơ thế nào sẽ còn phụ thuộc rất nhiều vào tình hình phục hồi sức khỏe của Tổng thống. Nếu sớm, thì sẽ hạn chế được bất lợi, và may mắn, có cơ để lội ngược dòng.
Nếu phục hồi sớm, chắc chắn, Trump sẽ phải chuẩn bị đặc biệt cho sự trở lại của mình: Một kiểu "người hùng" chiến thắng dịch bệnh và các trở ngại.
Thử hình dung, một khi Trump tái xuất hiện và trở về Nhà Trắng, với bước đi khỏe mạnh và lại tuyên bố hùng hồn, dù ngắn, cũng sẽ làm dư luận hưng phấn. Điều này tạo ra sự hưng phấn mới trong lòng dân chúng và bộ phận cử tri nòng cốt, ngay sát thời điểm bầu cử.
Tổng thống Trump dương tính với Covid, đã là một sự bất ngờ rất lớn. Việc Trump có thể sớm hoàn toàn bình phục và trở lại năng động như trước (sau 10 ngày cách ly theo quy định của CDC), thì đây sẽ càng là một bất ngờ lớn hơn. Trong hai bất ngờ này, cuối cùng, cái nào mới thực sự là: "Bất ngờ Tháng 10"?
(*) Tiêu đề do tòa soạn đặt lại