Hôm 21/12, Tổng thống Vladimir Putin cho hay Nga sẽ không lùi bước trong cuộc đối đầu với Mỹ về vấn đề Ukraine và sẽ buộc phải đưa ra phản ứng mạnh mẽ, nếu như phương Tây không từ bỏ “đường lối gây hấn”.
Tuyên bố của Tổng thống Putin được đưa ra trong bối cảnh Nga đang hối thúc Mỹ và NATO nhanh chóng có câu trả lời liên quan tới đề xuất đảm bảo an ninh mà Moscow đã đưa ra hồi tuần trước.
Quân đội Nga tập trận ở vùng Rostov. (Ảnh: Reuters)
"Những gì Mỹ đang làm tại Ukraine là ở ngay ngưỡng cửa chúng tôi. Và họ nên hiểu rằng, chúng tôi sẽ không lùi bước thêm. Nếu như đường lối gây hấn của phương Tây vẫn tiếp tục, chúng tôi sẽ có phản ứng đáp trả bằng kỹ thuật – quân sự phù hợp, cũng như đáp trả mạnh mẽ trước những động thái không thân thiện", Reuters dẫn lời ông Putin.
Tuy nhiên, ông Putin không nói cụ thể các biện pháp mà Nga sẽ đáp trả là gì. Song trước đó, Thứ trưởng Ngoại giao Sergei Ryabkov từng cảnh báo Nga có thể tái triển khai các tên lửa hạt nhân tầm trung ở châu Âu và xem đây là đòn đáp trả trước kế hoạch tương tự của NATO. Thông tin này càng làm dấy lên mối quan ngại về một cuộc đua triển khai vũ khí mới, giữa lúc căng thẳng Đông – Tây đang ở mức trầm trọng nhất sau 30 năm Chiến tranh Lạnh kết thúc.
Ông Ryabkov còn so sánh căng thẳng hiện thời giống như cuộc khủng hoảng tên lửa Cuba năm 1962 từng khiến Mỹ và Liên Xô cũ đứng trước bờ vực rơi vào chiến tranh hạt nhân.
Các tên lửa hạt nhân tầm trung có phạm vi hoạt động từ 500 – 5.500 km bị cấm ở châu Âu theo hiệp ước năm 1987 giữa cựu Tổng thống Liên Xô cũ Mikhail Gorbachev và cựu Tổng thống Ronald Reagan nhằm xóa bỏ căng thẳng trong giai đoạn Chiến tranh Lạnh. Tới năm 1991, Liên Xô cũ và Mỹ đã phá hủy gần 2.700 tên lửa hạt nhân tầm trung.
Tuy nhiên, vào năm 2019, Mỹ rút khỏi Hiệp ước các lực lượng hạt nhân tầm trung (INF) sau nhiều năm cáo buộc Nga vi phạm hiệp ước khi triển khai các tên lửa hành trình phóng từ mặt đất mà Moscow gọi là 9M729 còn NATO gọi là “Screwdriver”.
Trong khi đó, Nga tiếp tục phủ nhận cáo buộc từ phía Mỹ và Ukraine về kế hoạch chuẩn bị tấn công Ukraine mà sớm nhất là vào tháng 1/2022 khi mà hàng chục ngàn binh sĩ Nga đã được điều động tới gần biên giới Ukraine.
Bên cạnh đó, Nga nhấn mạnh cần có những lời cam kết từ phương Tây bao gồm lời hứa NATO không có các hành động quân sự ở Đông Âu và từ chối để Ukraine gia nhập NATO. Nguyên nhân là do an ninh quốc gia Nga bị đe dọa khi Ukraine tăng cường các mối quan hệ với phương Tây và khả năng NATO sẽ cho triển khai tên lửa chống lại Nga trên lãnh thổ Ukraine.
Trước đó, hôm 17/12, Tổng thống Ukraine Volodymr Zelenskiy cho hay ông sẵn sàng họp bàn với Nga dù là “đối thoại trực tiếp, trò chuyện giữa hai người, chúng tôi không quan tâm là ở dạng thức nào”. Song Moscow nhiều lần nhấn mạnh hiện không phải là thời điểm thích hợp để tiến hành cuộc gặp như phía Ukraine đề xuất.
Thay vào đó, tuyên bố từ điện Kremlin cho hay Tổng thống Putin nhấn mạnh trong cuộc điện đàm với Tổng thống Pháp Emmanuel Macron rằng việc tái triệu tập nhóm Normandy gồm nhà lãnh đạo 4 nước Nga, Ukraine, Pháp và Đức, sẽ yêu cầu Kiev có những bước đi thực tế để thi hành các thỏa thuận hòa bình hiện thời. Song phía Ukraine lại cáo buộc chính Nga và các lực lượng ủy nhiệm là những người từ chối đối thoại.
Trong một động thái khác nhằm thể hiện các nước phương Tây muốn cho Nga thấy sự ủng hộ đối với Ukraine và NATO, tân Thủ tướng Đức Olaf Scholz cũng đã tiến hành điện đàm với Tổng thống Putin.
Còn vào ngày 21/12, Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken cho hay Washington hiện không có kế hoạch tiến hành cuộc gặp trực tiếp bàn phương án hạ nhiệt căng thẳng vì Ukraine giữa Tổng thống Joe Biden và Tổng thống Putin.
Trợ lý Ngoại trưởng Mỹ phụ trách các vấn đề châu Âu và Á - Âu, bà Karen Donfried cho biết Washington đã chuẩn bị đàm phán với Moscow thông qua 3 kênh gồm song phương, thông qua Hội đồng Nga - NATO mà cuộc họp gần nhất là vào năm 2019, và thông qua Tổ chức An ninh và Hợp tác châu Âu
Cũng theo bà Donfried, vào thời điểm hiện tại, Mỹ sẽ tiếp tục chuyển giao thiết bị và vũ khí cho Ukraine trong những tuần và tháng tới, dù điều này có thể chọc giận Moscow.
“Tổng thống Biden đã nói với Tổng thống Putin rằng trước mối lo Nga xâm chiếm thêm Ukraine, chúng tôi sẽ cung cấp thêm các thiết bị phòng vệ cho Ukraine, mà trong số này có những thiết bị đã được chuyển giao”, bà Donfried nói.
Chia sẻ với Reuters, một quan chức trong chính quyền của Tổng thống Biden cho hay Washington đang cân nhắc đưa ra những biện pháp kiểm soát xuất khẩu khắt khe hơn nhằm gây gián đoạn nền kinh tế Nga, nếu như Tổng thống Putin quyết định tấn công Ukraine.
Về phần mình, Tổng thư ký NATO Jens Stoltenberg cho hay liên minh quân sự sẽ tìm kiếm các cuộc thảo luận thiết thực với Moscow vào đầu năm tới.
Đáng nói, Bộ trưởng Ngoại giao Nga Sergei Shoigu bày tỏ nghi ngờ về việc có hơn 120 nhà thầu quân sự tư nhân đang hoạt động ở miền đông Ukraine, nơi quân đội Ukraine vẫn đang giao tranh với các lực lượng ly khai được Nga ủng hộ kể từ năm 2014. Theo ông Shoigu, những nhà thầu này có thể đang chuẩn bị cho hành động “khiêu khích” liên quan tới các chất hóa học.
Tuy nhiên, ông Shoigu không cung cấp bằng chứng để chứng minh nhận định trên. Phát ngôn viên Lầu Năm Góc John Kirby cho rằng đây là cáo buộc “hoàn toàn giả dối”.