Không có bí mật nào có thể tồn tại trên mạng Internet. Hơn thế, nó…ghét những thứ gọi là "bí mật". Bởi vậy, vào hồi tháng Hai năm ngoái, vợ chồng tôi quyết tâm thử và giữ bí mật về sự tồn tại của đứa con trong bụng với những kẻ tọc mạch trên mạng.
Bởi lý do rất đơn giản: đầu tiên, chúng tôi muốn con mình tự chính thức hóa danh phận của nó trên mạng khi nó thực sự sẵn sàng; thứ hai, chúng tôi không muốn bị rình rập trên mạng bởi những quảng cáo về máy hút sữa hay xe nôi; và lý do cuối cùng, quan trọng nhất đó là chúng tôi muốn có sự kiểm soát đối với những thông tin mang tính đời tư.
Về lý do đầu tiên, chúng tôi đã thực hiện rất tốt. Với điểm thứ hai, chúng tôi đã thất bại hoàn toàn. Và chúng tôi đã có mong muốn ngu ngốc đó là quyền kiểm soát?
Chà, không cần phải nói, Internet không bao giờ cho bạn cái quyền đó. (Và vâng, tôi nhận ra sự trớ trêu khi tôi viết một bài báo về đứa trẻ mà tôi đang cố giữ bí mật khỏi Internet.)
Đối với vợ chồng tôi, điều này thật khó chịu. Đối với những người khác, điều này cũng đem lại sự phiền phức. Cách đây hơn một thập kỷ, nhà bán lẻ hàng đầu của Mỹ là Target bắt đầu gửi các phiếu giảm giá cho khách hàng mà chuỗi siêu thị này cho rằng họ đang ở giai đoạn đầu của thai kỳ dựa trên thói quen mua sắm.
Vấn đề là gì? Một trong những khách hàng đó là một cô gái tuổi vị thành niên đang giấu bố mẹ về việc mang bầu. Điều này đã khiến người cha của cô rất tức giận.
Đây là một ví dụ về việc lạm dụng dữ liệu đã đem lại kết quả tiêu cực. Nhưng đó cũng không phải là sự cố duy nhất. Vào tháng 12-2018, Gillian Brockell, một biên tập viên video của tờ nhật báo danh tiếng The Washington Post, đã viết một bức thư ngỏ cho các công ty công nghệ kêu gọi họ ngừng hiển thị quảng cáo váy bầu và sản phẩm dành cho trẻ em.
Brockell đã mất con do thai chết lưu, tuy nhiên khi đi khám thai, máy móc và thuật toán hiện tại không phát hiện điều khác thường trong cơ thể cô. Brockell chỉ ra rằng, không ai yêu cầu xem quảng cáo liên quan đến vấn đề thai sản và nuôi dạy con cái, nhưng chúng ta lại hầu như không thể tắt đi.
Sau khi dữ liệu cá nhân người dùng bị thu thập bởi các hãng công nghệ chuyên làm việc này, những chi tiết riêng tư nhất của chúng ta được rao bán làm cho cuộc sống của mình luôn bị rình rập ở mọi nơi trên Internet và hơn thế nữa.
Sự thiếu kiểm soát này thật đáng báo động. Tháo bỏ sự ràng buộc của sống hiện đại và thảnh thơi như những người dân du mục trên thảo nguyên bao la, cất giữ mọi bí mật khỏi Internet - hoặc thực hiện bất kỳ sự kiểm soát nào về cách sử dụng và lạm dụng dữ liệu cá nhân của bạn – dường như là không thể.
Đối với Brockell và hàng nghìn người từng trải qua nỗi đau mất con thì sự thiếu kiểm soát đó gây ra nhiều phiền muộn cho họ. Với những người khác, việc họ đang cố gắng kiểm soát những dữ liệu cá nhân của mình càng cho thấy quyền riêng tư của họ đang bị xâm phạm.
Từ chối theo dõi và nhắm mục tiêu, hóa ra, không phải là một tùy chọn. Không có thứ gọi là giao dịch được giao dịch đơn thuần. Mỗi giao dịch tôi thực hiện và mọi trang web tôi truy cập đều được ghi lại, theo dõi và gắn thẻ (người dùng không thể untag được) vào những hồ sơ dữ liệu mà sau đó được rao bán bởi các công ty chuyên thu thập dữ liệu mà tôi chưa từng nghe đến.
Chẳng có gì đáng ngạc nhiên, nhưng việc không thể bảo mật dữ liệu cá nhân khỏi các nhà quảng cáo trực tuyến và công ty chuyên thu thập dữ liệu là điều tồi tệ.
Tất nhiên, bạn có lựa chọn: gỡ bỏ Google và dùng DuckDuckGo - một công cụ truy vấn dữ liệu Internet đặt trọng tâm vào việc bảo vệ sự riêng tư người tìm kiếm và không cung cấp thông tin người dùng, sử dụng Tor (The Onion Router) - một phần mềm mã nguồn mở và miễn phí - thay cho Chrome, "tẩy chay" điện thoại Android và lựa chọn iPhone hoặc điện thoại "cục gạch".
Ngoài ra, bạn có thể thực hiện tất cả các giao dịch mua trực tiếp tại các cửa hàng và thanh toán bằng tiền mặt, không gửi hoặc nhận một email có đề cập đến vấn đề bạn đang mong chờ có một đứa con, kiểm soát việc sử dụng phương tiện truyền thông xã hội của bất cứ ai biết rõ về việc mang thai của người khác và có thể đã vô tình đăng về nó.
Rõ ràng là chi phí để giữ bí mật trên Internet là quá cao. Hóa ra việc có con cũng khiến người ta căng thẳng. Nửa đêm, khi chúng ta lo lắng vì đứa bé đã lâu chưa đạp trong bụng mẹ, hãy mở Tor lên và đọc qua các trang tư vấn trên trang web của Dịch vụ y tế quốc gia – NHS của Anh.
Khi đăng ký lớp học về sang chấn tâm lý sau sinh của phụ nữ, bạn nên thiết lập tài khoản email mới trên máy chủ riêng nhằm tránh việc Google quét hộp thư đến để tìm từ khóa. Khi các thành viên gia đình hào hứng hỏi bạn trên Messenger của Facebook, thì bạn phải yêu cầu họ xóa ngay lập tức những tin nhắn đó rồi tải ngay ứng dụng chat Signal thay thế.
Học lại toàn bộ cách sử dụng internet là một chuyện, nhưng trở thành một kẻ bị xã hội bỏ rơi là một điều hoàn toàn khác. Và sau đó, khi em bé chào đời, một vấn đề mới lại xuất hiện. Làm thế nào để có thể ngăn chặn bất cứ ai trên Trái đất này chụp ảnh con bạn rồi lưu trữ hình ảnh đó trên Google Photos?
Đó là con tôi mà. Tại sao Google lại được phép "đụng chạm" tới khuôn mặt đáng yêu của con tôi và sử dụng những dữ liệu đó để cá nhân hóa các sản phẩm và dịch vụ của họ?
Rốt cuộc, bạn có thể làm nhiều thứ hơn thế. Internet muốn biết mọi thứ về bạn và chắc chắn nó sẽ tìm ra cách. Vào năm 2014, bà bầu Janet Vertesi, một nhà xã hội học tại trường Đại học Princeton của Mỹ, cũng thất vọng không kém bởi sự hiểu nhầm khi cô cố gắng giữ quyền riêng tư của mình.
Cô đã rất nỗ lực để thoát khỏi những quảng cáo trực tuyến trong giai đoạn thai kỳ, nhưng cuối cùng cô nhận ra rằng, bản thân mình lại bị nghi ngờ đang làm điều khuất tất. Việc Vertesi mua tất cả mọi thứ trực tuyến bằng thẻ quà tặng có thể khiến bạn bị người khác coi là một kẻ gian.
Bạn có thể nghĩ: "Ai mà thèm quan tâm chứ? Nhưng đó là cách thức hoạt động của Internet." Đến lần thứ hai, bạn sẽ cảm thấy hoàn toàn bất lực khi cố gắng giữ bí mật trên internet, để giữ quyền riêng tư và không cho gắn thẻ, không bị theo dõi và không trở thành công cụ kiếm tiền cho kẻ khác.
Có con là một quyền riêng tư của mỗi người. Thế nhưng, Internet có thể biến nó thành bất cứ điều gì. Đó là con cái của chúng ta. Nhưng đối với các công cụ tìm kiếm, mạng xã hội và công ty chuyên thu thập dữ liệu thì đó là cơ hội để họ nhắm vào mục đích khác. Bạn có muốn điều đó xảy ra không?
Chắc chắn là không nhưng thật khó mà làm được. Đứa con chuẩn bị chào đời của bạn chẳng có chút khái niệm gì về Internet, nhưng giống như chúng ta, Internet cũng là một sản phẩm của con người.