Nhà máy thủy điện và mỏ khai thác Koktokay ở khu tự trị Tân Cương là một trong những cơ sở hoạt động thuộc hàng tuyệt mật ở Trung Quốc. Nhà máy này là nơi cung cấp một số khoáng vật hiếm phục vụ cho ngành công nghiệp quốc phòng và hàng không vũ trụ của Trung Quốc trong giai đoạn thập niên 50 tới cuối thập niên 90.
Nhiều nguyên liệu mà nhà máy Koktokay cung cấp đã được Trung Quốc dùng để phát triển bom nguyên tử và bom hydro. Còn hiện tại, nhà máy này đang được dùng để cung cấp năng lượng điện cho các thị trấn kế bên. Trong khi đó, khu mỏ không còn hoạt động và trở thành một phần của Công viên Địa chất quốc gia Koktokay.
Trong hàng thập niên qua, nhà máy thủy điện Koktokay nằm trong danh sách bí mật hàng đầu của Trung Quốc. Một chiếc thang máy sẽ đưa du khách đi xuống độ sâu 130 m cách mặt đất để tới khu nhà máy thủy điện.
Cho tới ngày nay, các máy phát điện tại nhà máy này vẫn tiếp tục hoạt động để cung cấp năng lượng phục vụ cuộc sống sinh hoạt của người dân tại các thị trấn kế bên.
Một thời, nhà máy này đóng vai trò cực kỳ quan trọng đối với an ninh quốc gia Trung Quốc khi cung cấp điện cho một mỏ khai thác nằm cách đó 10 km.
Khu mỏ này là nơi cung cấp nhiều khoáng chất phục vụ các dự án mà trong số này có chương trình phát triển hạt nhân của chính phủ Trung Quốc trong những năm 1960.
“Chúng tôi không biết gì về những khoáng chất khai thác được. Mãi tới thập niên 90, chúng tôi mới biết số khoáng chất này để dùng phục vụ chương trình phát triển quốc gia”, ông Baketbek Jasemkan, một thợ mỏ đã nghỉ hưu và từng làm việc ở khu khai thác số 3 tại mỏ Koktokay cho hay.
Nhiều khoáng chất được khai thác từ mỏ Koktokay đã được dùng để phát triển ngành công nghiệp quân sự và hàng không vũ trụ của Trung Quốc.
“Các khoáng chất được dùng để chế tạo tên lửa và bom hydro. Chúng tôi rất vui vì sự phát triển này vì công việc của chúng tôi đã có ích cho người dân và quốc gia. Đây thực sự là một vinh dự lớn”, ông Aydarkan Xalkarbay, một thợ mỏ nghỉ hưu chia sẻ.
Khu khai thác số 3 tại mỏ Koktokay đã dừng hoạt động vào cuối những năm 1990. Ngày nay, khu vực này là một phần trong Công viên Địa chất quốc gia Koktokay.