Lực lượng người Kurd liên tiếp "hạ gục" 2 trực thăng Thổ Nhĩ Kỳ
Hôm 17/8, tờ al-Arabiya dẫn tuyên bố của Đảng Công nhân người Kurd (PKK) cho biết nhóm vũ trang này đã bắn rơi một trực thăng của Quân đội Thổ Nhĩ Kỳ (TAF) ở khu vực miền núi Zagroskhu thuộc lãnh thổ tự trị Kurdistan, Iraq.
Theo PKK, "chiếc trực thăng Thổ Nhĩ Kỳ có thể đã bị trúng đạn trực tiếp và bị rơi. Khoảng 10 phút sau vụ bắn rơi chiếc trực thăng đầu tiên, chúng tôi cũng đã bắn trúng một chiếc khác... và khiến nó phải bỏ chạy".
Hãng tin AFP cũng dẫn tuyên bố của ông Servest Aqrawi, người đứng đầu khu dân cư Kani Massi thuộc tỉnh Dohuk ở khu vực tự trị Kurdistan, Iraq xác nhận rằng một trực thăng đã bị rơi gần biên giới Thổ Nhĩ Kỳ.
Tuy nhiên do địa hình khó khăn cho việc tiếp cận hiện trường, ông Aqrawi không thể đưa ra xác nhận về vụ khai hỏa vào trực thăng thứ hai hoặc thiệt hại nếu có.
Vụ phục kích nhằm vào trực thăng này được cho là hành động trả đũa của PKK cho cái chết của Akid Karzan, một chỉ huy của lực lượng này và 2 sĩ quan biên phòng Iraq vào tuần trước.
Hiện vẫn chưa xác định được hình ảnh mảnh vỡ được truyền thông người Kurd chia sẻ là của trực thăng TAI/AgustaWestland T129 ATAK hay Sikorsky S-70.
Thổ Nhĩ Kỳ đã nhận được một "đòn đau nhớ đời"?
Vào tháng 12/2019, tờ Daily Sabah của Thổ Nhĩ Kỳ đưa tin đặc nhiệm TAF đã phát hiện các hệ thống Tên lửa phòng không vác vai (MANPADS) SA-18 Grouse (9K38 Igla) tại một kho vũ khí của PKK ở miền bắc Iraq.
Vào thời điểm đó, nhà phân tích quân sự Thổ Nhĩ Kỳ Turan Oguz đã cảnh báo rằng đây có thể là mối đe dọa đối với trực thăng vũ trang hoạt động trong khu vực.
"MANPADS là mối đe dọa đối với các trực thăng ATAK và Sikorsky của chúng ta. Tuy nhiên, điều này không đồng nghĩa với việc quân đội không vận hành trực thăng mà thay vào đó, các lực lượng tình báo sẽ cần nỗ lực hơn trong việc xác định vị trí của những tên lửa này".
Một tay súng PKK và hệ thống MANPADS được cho là SA-14 Gremlin.
Nhận xét về nguồn cung của MANPADS SA-18, nhà phân tích Thổ Nhĩ Kỳ cho rằng chúng đến tay các chiến binh PKK bằng con đường buôn lậu: "Tên lửa bị đánh cắp từ các kho vũ khí Iraq và Syria, chủ yếu trong cuộc cướp bóc vào năm 2011".
Tuy nhiên các loại MANPADS mà phiến quân Syria có được vào năm 2011 được cho là SA-7 Grail (9K32 Strela-2) và SA-14 Gremlin (9K34 Strela-3), thứ mà chính ông Turan Oguz đã nhận định rằng trực thăng Thổ Nhĩ Kỳ được trang bị các hệ thống phòng thủ hiệu quả trước chúng.
Nếu vụ liên tiếp 2 trực thăng bị tấn công nói trên được xác thực, có thể thấy PKK đã tiếp cận một nguồn cung MANPADS "dồi dào" hơn là những kẻ buôn lậu vũ khí và 15 hệ thống MANPADS hiện có (theo dữ liệu của tổ chức RAND vào năm 2019).
Có thể thấy rằng sau những vụ việc như AH-1 Cobra bị bắn rơi bằng MANPADS năm 2017 hay T129 ATAK bị bắn rơi ở Afrin, Syria năm 2018, Ankara vẫn chưa thể triệt tiêu hoàn toàn mối đe dọa của MANPADS nằm trong tay các lực lượng vũ trang người Kurd.
SA-18 Grouse (9K38 Igla) và SA-16 Gimlet/9K310 Igla-1 cùng dữ liệu của tổ chức phân tích RAND cho biết PKK có khoảng 15 hệ thống MANPADS vào năm 2019.
Baghdad đã ra đòn trả đũa cực hiểm?
Vào tháng 6/2020, TAF đã tiến hành một chiến dịch xuyên biên giới cả ở trên bộ lẫn trên không nhằm vào các căn cứ của PKK ở khu vực miền núi Iraq.
Hôm 11/8, máy bay không người lái (UAV) của Thổ Nhĩ Kỳ đã không kích khiến 2 sĩ quan biên phòng Iraq thiệt mạng (được cho là trong một cuộc họp với PKK), làm dấy lên căng thẳng giữa Ankara và Baghdad.
Cần nhấn mạnh rằng trên lãnh thổ Iraq hiện đang có khoảng 9.700 hệ thống MANPADS (cũng theo báo cáo của RAND) và đa phần nằm trong tay các lực lượng vũ trang của nước này.
Không khó để đưa ra giả thuyết rằng có thể các MANPADS đủ sức khuất phục trực thăng Thổ Nhĩ Kỳ đã tìm đường từ các kho vũ khí của lực lượng vũ trang Iraq tới mặt trận, trong một động thái được cho là "rửa hận" của cả người Kurd lẫn người Iraq.
Thổ Nhĩ Kỳ, quốc gia thành viên NATO hiện vẫn tiếp tục duy trì sự hiện diện quân sự ở lãnh thổ tự trị Kurdistan, Iraq trong 1/4 thế kỷ qua.
Ankara tiếp tục giữ quan điểm về các hoạt động quân sự ở Iraq nhằm vào PKK, nhóm mà họ coi là khủng bố, đồng thời cáo buộc Baghdad và chính quyền tự trị Kurdistan (KRG) làm ngơ trước các hoạt động của nhóm này.
Ngược lại, Baghdad đã tìm cách tập hợp sự ủng hộ của các nước trong khu vực nhằm chấm dứt các cuộc tấn công của Ankara trên lãnh thổ nước mình.
Hình minh họa.