Vậy là lại đến lúc diễn ra bầu cử tổng thống ở một quốc gia dân chủ, một đất nước luôn tự hào về các giá trị, nguyên tắc và thượng tôn pháp luật. Thế nhưng, các chính đảng lớn trong nước lại tìm mọi cách phớt lờ các giá trị, nguyên tắc và pháp quyền chỉ với mục đích duy nhất: chiến thắng.
Cho phép người phạm tội được bỏ phiếu
Để hiểu rõ về cuộc bầu cử, hãy bắt đầu với một ví dụ đơn giản và sau đó sẽ đến những trường hợp phức tạp hơn. Một đảng nọ, xin gọi là Đảng Một, trong nỗ lực giành phiếu bầu, đã tự hỏi "Vấn đề chính xác giúp chúng ta thu hút cử tri là gì?" - Có phải là kinh tế, đại dịch, chiến tranh hạt nhân hay nghèo đói? - "Hoàn toàn không! Vậy vấn đề hẳn phải là việc: những tù nhân mắc trọng tội không được bỏ phiếu. Vì hoá ra tội phạm lại là một lực lượng cử tri cốt lõi của Đảng Một, nên dĩ nhiên họ phải được phép bỏ phiếu chứ!"
Hiện tại số tù nhân và cựu tù nhân lên đến con số hàng triệu, và hầu hết những người này đều tự xác định là người theo Đảng Một. Vì vậy, đây quả là một ý tưởng thiên tài! Nhiều người cứ băn khoăn rằng tại sao nhóm cử tri tiềm năng này lại đều xác định chỉ theo Đảng Một. Câu hỏi đó đành phải để dành dịp sau sẽ giải thích rõ.
Nhưng gượm đã, bỏ phiếu trong tù là một việc rất nhiều hệ luỵ và về mặt hình thức thì không ổn lắm đối với "những công dân tuân thủ pháp luật". Hay là cứ thả hết tù nhân ra nhỉ? Nhà tù là nơi tồi tệ, không ai nên ngồi tù cả, và tù nhân đều chẳng đã cam kết sẽ không tái phạm đó sao? Thêm nữa, nếu tù nhân được thả thì cũng có cái hay là họ sẽ không nhiễm Covid-19.
Nhưng vẫn phải khoan đã – những tù nhân hiện đã được thả thì lại đang còn nợ nào là án phí, phí luật sư, rồi tiền bồi thường cho nạn nhân. Lập tức có ý hay ngay: Các diễn viên và tỷ phú Hollywood sẵn sàng đứng ra thanh toán hết nợ nần như để bày tỏ tấm chân tình với Đảng Một. Hoàn hảo!
Bỏ phiếu qua thư
Đảng Một tin rằng nhiều cử tri tiềm năng trong khu vực bầu cử chủ chốt của mình không thể bỏ phiếu vì bị Đảng Đối lập làm khó. Nhưng làm khó là thế nào? Là bởi, để bỏ phiếu, các cử tri tiềm năng phải đăng ký với chính quyền. Việc này đòi hỏi mỗi người sẽ phải xác thực danh tính (thường là trình bằng lái xe hoặc giấy tờ tùy thân có dán ảnh), quốc tịch (Hộ chiếu hoặc Thẻ Thường trú nhân) và nơi cư trú (hóa đơn điện thoại).
Như vậy là đòi hỏi quá nhiều ở Đảng Một. Có cách đơn giản đây: chỉ cần người đó nói rằng họ đủ điều kiện bỏ phiếu là đủ (quả là có một chút phóng đại, nhưng cũng không quá nhiều).
Ảnh minh họa: NPR
Cũng không rõ một cử tri tiềm năng có thể xoay sở được trong cuộc sống như thế nào khi không có giấy tờ tùy thân. Họ cần những giấy tờ này để mở tài khoản ngân hàng, lái xe ô tô, sử dụng các dịch vụ y tế, mua rượu, nhận phúc lợi và nhiều việc khác nữa. Chẳng lẽ họ "nằm ngoài hệ thống" chăng? Chỉ biết chắc chắn một điều, họ là người của Đảng Một.
Rất có thể sẽ có nhiều cử tri không có khả năng điền thông tin vào lá phiếu bởi "tay dùng để viết" của họ đang phải bó bột hoặc vì đúng thời Covid họ sợ mất mạng. Không thành vấn đề! Sẽ có ngay một thành viên của Đảng Một sốt sắng đến tận nhà, giúp họ điền vào lá phiếu, ký luôn hộ tên và đích thân mang đến phòng bỏ phiếu. Người này thậm chí sẽ chọn luôn hộ ứng cử viên được bầu để chủ nhân lá phiếu khỏi phải bận lòng cân nhắc.
Nhưng, nếu chữ ký trên lá phiếu không khớp với giấy tờ đăng ký cử tri khi kiểm phiếu thì sao? Cũng không sao cả! Ban Bầu cử do Đảng Một kiểm soát sẽ không yêu cầu xác minh chữ ký.
Nhưng, tại sao không để những cử tri tiềm năng đích thân gửi lá phiếu của họ qua đường bưu điện? Đảng Một cho rằng đó mới là việc rất nên làm và lại ra tay hỗ trợ. Ở những địa phương thuộc kiểm soát của Đảng Một, các lá phiếu chính thức sẽ được gửi đến các gia đình, sau đó các cử tri đã đăng ký sẽ điền thông tin và gửi phiếu bầu qua đường bưu điện. Rất dễ dàng!
Nhưng còn những người không đủ tư cách bỏ phiếu theo cách này thì sao? Vẫn rất dễ luôn! Cứ bỏ phiếu đã, chuyện khác bầu cử xong sẽ tính sau.
Chấm dứt việc ngăn cản bỏ phiếu
Đây không phải chuyện đùa: Trước đây, các cử tri cốt lõi của Đảng Một đã từng bị chính quyền "làm khó" về việc bỏ phiếu của họ, chủ yếu lại là chính quyền do Đảng Một kiểm soát.
Chẳng phải rất trớ trêu sao? Để chuộc lại những việc làm đáng hổ thẹn trước đây, Đảng Một quyết định cải cách cách thức tổ chức bầu cử để chấm dứt việc ngăn cản bỏ phiếu. Tốt thôi!
Nhưng rất nhiều trong số những người được gọi là nạn nhân của việc ngăn chặn bỏ phiếu lại không thấy như vậy. Giờ đây, họ đang phàn nàn rằng Đảng Một lợi dụng họ, khiến họ giống như những nạn nhân trong tình trạng thậm chí không thể có được giấy tờ tuỳ thân khi mà thực tế, họ đâu có phải là như vậy. Họ muốn được đối xử bình đẳng như những người khác.
Một "nạn nhân" nói rằng anh và những người thân của mình đã phải đấu tranh quyết liệt và đã giành được quyền bầu cử để rồi sau đó lại bị người khác nhìn bằng nửa con mắt do những đặc quyền mà Đảng Một trao cho họ.
Vậy rồi, những người được cho là nạn nhân này rời bỏ Đảng Một để đi theo Đảng Hai, và những người đang theo Đảng Hai thì chuyển sang một đảng mới gọi là Đảng chống Ngăn chặn bỏ phiếu.
Đôi lời về người nhập cư bất hợp pháp
Những người nhập cư bất hợp pháp đôi khi bị nhầm lẫn và đi bỏ phiếu một cách bất hợp pháp. Điều này cũng dễ hiểu thôi vì họ được hưởng khá nhiều quyền giống như những công dân có quốc tịch. Vấn đề là khi bỏ phiếu, phần lớn trong số họ bầu cho Đảng Một.
Giải pháp hiển nhiên: Mở cửa biên giới và để cả thế giới bỏ phiếu. Vậy còn những người không bỏ phiếu cho Đảng Một thì sao đây? Không sao cả: Lá phiếu của họ có thể "biến mất" bằng cách nào đó.
Đừng bận tâm đếm phiếu bầu
Như vậy là hiện có 153 triệu cử tri đã đăng ký trên cả nước và hàng triệu cử tri không đủ tư cách khác. Nhiều tiểu bang đang áp dụng hệ thống bỏ phiếu qua thư, trong khi đó từng hàng dài những người "ngốc nghếch" vẫn hàng giờ kiên trì đứng dưới mưa giông, bão giật, tuyết rơi để bỏ phiếu trực tiếp.
Còn một tháng nữa là đến ngày bầu cử - có nghĩa là 153 triệu cử tri có thể yêu cầu chính phủ gửi phiếu đến nhà cho họ, họ sẽ điền phiếu bầu rồi gửi qua đường bưu điện. Và đến lúc này Bưu điện mới tỉnh ra rằng họ có thể sẽ phải xử lý tới 500 triệu phong thư trong vài ngày tới.
Để cuộc chơi thêm phần thú vị, Đảng Một quyết định tiến hành cải cách nhằm cải thiện dịch vụ bưu chính, vừa nhân tiện đẩy trách nhiệm sang Đảng Hai.
Ảnh: Allen J. Schaben / Los Angeles Times
Đảng Một coi đây là một lợi thế. Các cử tri cốt lõi của họ có xu hướng bỏ phiếu qua thư nhiều hơn cử tri của Đảng Hai. Vì vậy, người Đảng Một sẽ không ngần ngại cầu mong thời tiết xấu, Covid bùng phát để cử tri của Đảng Hai không đi bỏ phiếu được hoặc nếu vẫn cố tình thì sẽ hết đời vì virus. Không chịu thua kém, Đảng Hai cũng cầu trời để Bưu điện "bung bét" vụ bỏ phiếu qua thư.
Thật trớ trêu: Cả Đảng Một và Đảng Hai đều mong Bưu điện hỏng việc.
Tiếp tới, Đảng Một quyết định mọi chuyện phải phức tạp hơn nữa thì sẽ càng tốt hơn. Thế là, thay vì phải gửi phiếu bầu đi trước ngày bầu cử, những lá phiếu được gửi đi sau ngày bầu cử sẽ vẫn được coi là hợp lệ.
Bằng cách này, Đảng Một có thể hy vọng rằng nếu đến ngày kiểm phiếu chính thức họ bị thua thì họ vẫn có cơ hội giành chiến thắng khi vụ việc được đưa ra Toà phán xử. Hoặc biết đâu bằng cách nào đó họ lại tìm thấy một số lá phiếu bị thất lạc, đủ để thắng.
Tiên lượng
Tất cả các chiến lược trên đều đang được tận dụng triệt để. Cái hay nhất trong đại cục này là dù cho chúng ta có hồi hộp hay lo lắng đến đâu thì câu trả lời về việc những chiêu trò này ảnh hưởng thế nào đến kết quả bầu cử vẫn là một ẩn số.
Dưới thời các Tổng thống trước đây, cũng đã có một số năm, vài chiến lược trong số này mang lại hiệu quả; tuy nhiên rất nhiều chiến lược được tung ra năm nay là mới hoàn toàn, chưa bao được được tập dượt hay thử nghiệm. Sai ở đâu được nhỉ?
Với sự mong mỏi bình yên, người dân chỉ còn cách cầu mong đảng nào thắng thì phải thắng áp đảo với khoảng cách xa để tất cả mọi chiêu trò tai quái kia bị vô hiệu hoá. Nếu thắng sát nút, tình hình sẽ rơi vào xáo trộn trong nhiều ngày, thậm chí nhiều tuần.
Thật đáng buồn, trong cơn khát quyền lực người ta có thể sẵn sàng bỏ qua nguyên tắc quan trọng nhất của hệ thống dân chủ: một cuộc bầu cử chỉ được coi là chính đáng khi đảm bảo tự do và công bằng.
*Tiêu đề bài viết do tòa soạn đặt lại